Με τη σκέψη στα παγωμένα νερά του Αιγαίου και της Mare Nostrum, όπου ανθρώπινες ψυχές χάνουν τη ζωή τους στην προσπάθεια τους να μεταβούν στη ευρωπαϊκή ήπειρο για μια καλύτερη ζωή, θα μοιραστώ κάποιους προβληματισμούς αναφορικά με το επίμαχο θέμα της διαχείρισης της μεταναστευτικής πολιτικής της Ένωσης και των Κρατών Μελών της (ΚΜ).
Αν και η μεταναστευτική πολιτική αποτελεί έναν ιδιαίτερα νευραλγικό τομέα για την Ένωση, με το Νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου (2020)1 θεωρητικά να σηματοδοτεί μια νέα προσπάθεια σε μια ολιστική διαχείριση της μετανάστευσης, υπάρχουν πολλά ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν μεταξύ των κρατών μελών της Ένωσης καθώς υπάρχουν διαφορετικές προτεραιότητες και απόψεις ως προς την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Αυτές τις μέρες (9-10 Φεβρουαρίου) οι ηγέτες της ΕΕ σε ειδική Σύνοδο Κορυφής2 που διεξάγεται στις Βρυξέλλες, θα ασχοληθούν και με το θέμα3 σε μια προσπάθεια να «τετραγωνίσουν τον κύκλο» καθώς το ζήτημα της διαχείρισης της μετανάστευσης αποτελεί ένα καζάνι που βράζει και θέτει σε κίνδυνο την ίδια τη συνοχή της Ένωσης.
Πρέπει η ΕΕ να απολογηθεί για τη μέχρι τώρα διαχείριση της μετανάστευσης;
Είναι γεγονός πως η προσφυγική κρίση του 2015-2016, αποκάλυψε σημαντικές αδυναμίες και την πολυπλοκότητα της διαχείρισης μιας δύσκολης κατάστασης, μα πάνω απ′ όλα, ανέδειξε μια θεμελιώδη αλήθεια που είναι συνυφασμένη με τη διακυβέρνηση της ΕΕ: το έλλειμα μιας ολοκληρωμένης μεταναστευτικής πολιτικής που θα βασίζεται στο αξιακό της πλαίσιο, την αλληλεγγύη και την συνοχή των κρατών μελών της.
Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, παρουσίαζαν κυρίως εικόνες ντροπής, αποκαλύπτοντας τις τρομακτικές συνθήκες άφιξης και πρώτης ”υποδοχής” που ώθησαν σχεδόν 2 εκατομμύρια ανθρώπους που είχαν απεγνωσμένη ανάγκη από καταφύγιο και βοήθεια να διανύσουν την Ευρώπη σε αναζήτηση προστασίας σε άθλιες συνθήκες, οδηγώντας πολλές διεθνείς και περιφερειακές οργανώσεις που προασπίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, να εκδίδουν δελτία τύπου που αποδοκιμάζουν τις ενέργειες της ΕΕ στον τομέα αυτό, όπως π.χ. το Γραφείο του Επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ έχει συχνά επικρίνει τη διαχείριση των συνόρων και της μετανάστευσης της ΕΕ με την αιτιολογία ότι δεν σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα καθώς και Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες ασκεί επίσης τακτικά κριτική στις δράσεις της ΕΕ που επηρεάζουν αρνητικά τους πρόσφυγες.
Όμως, στον αντίποδα της προσφυγικής κρίσης του 2015-16, η αντιμετώπιση των μεγάλων προσφυγικών ροών από την Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας (σχεδόν πριν ένα χρόνο), δείχνει μια άλλη Ευρώπη, μια αλληλέγγυα Ευρώπη, με γρήγορα αντανακλαστικά και αποτελεσματικές πολιτικές αντιμετώπισης αυτής της κρίσης. Δικαίως πολλοί άρχισαν να μιλούν για μια πολιτική “à la carte”, ανοίγοντας μια νέα διαμάχη στους κόλπους της Ένωσης, μεταξύ βορρά και νότου.
Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο: δημιουργία «ενός κοινού ευρωπαϊκού πλαισίου»;
Όμως, ας βάλουμε το θέμα σε μια σειρά, ξεκινώντας από την ίδια την πρόταση της Επιτροπής, το Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Αποτελεί μια νέα αρχή ή μια διαχείριση του ζητήματος με παλιά υλικά;
Το Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο επιδιώκει τη δημιουργία «ενός κοινού ευρωπαϊκού πλαισίου» για την καλύτερη διακυβέρνηση της μετανάστευσης και της διαχείρισης ασύλου, συμπεριλαμβανομένου ενός νέου συστήματος αλληλεγγύης που να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις τόσο σε φυσιολογικές συνθήκες, όσο και σε καταστάσεις πίεσης και κρίσης.
Αποσκοπεί στη βελτίωση των διαδικασιών ασύλου και επιστροφής στα σύνορα, με στόχο τη συνέπεια και την αποτελεσματικότητα και στη διασφάλιση ενός προτύπου συνθηκών υποδοχής στα κράτη μέλη. Τέλος, η ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων παρουσιάζεται ως βασικό συστατικό μιας ολοκληρωμένης μεταναστευτικής πολιτικής και ως προϋπόθεση για αποτελεσματικές αντιδράσεις στον τομέα του ασύλου και επιστροφής4.
Όμως είναι γεγονός πως παρά την ευρωπαϊκή ρητορική, με βάση τα μέχρι σήμερα δεδομένα, το νέο Σύμφωνο5, δεν αντιπροσωπεύει ένα «νέο ξεκίνημα», αλλά κληρονομεί μάλλον τον προσανατολισμό και το βασικό περιεχόμενο του πλαισίου Εταιρικής Σχέσης για τη Μετανάστευση (Migration Partnership Facility/MPF) και τα προηγούμενα εργαλεία.
Ένα σημαντικό σημείο στο Νέο Σύμφωνο είναι η αναγνώριση ότι κανένα κράτος μέλος δεν πρέπει να επωμίζεται δυσανάλογη ευθύνη και ότι όλα τα κράτη μέλη πρέπει να συμβάλλουν στην αλληλεγγύη σε σταθερή βάση, κάτι που αντιμετώπισαν οι χώρες του Νότου και ιδιαίτερα η Ελλάδα με τα πέντε νησιά του Αιγαίου ( Λέσβος, Σάμος, Χίος, Κως, Λέρος), να μετατρέπονται σε «χωματερές» ανθρώπινων ψυχών.
Μεταξύ άλλων, μέσα από τα κείμενα του, το Νέο Σύμφωνο προτείνει ταχύτερες και απρόσκοπτες διαδικασίες μετανάστευσης με μια ισχυρότερη διακυβέρνηση των πολιτικών μετανάστευσης και των συνόρων, υποστηριζόμενη από σύγχρονα συστήματα πληροφορικής και αποτελεσματικότερους οργανισμούς. Στοχεύει στη μείωση των μη ασφαλών και παράτυπων διαδρομών και στην προώθηση βιώσιμων και ασφαλών νόμιμων διαδρομών για όσους χρήζουν προστασίας. Αντανακλά την πραγματικότητα ότι οι περισσότεροι μετανάστες έρχονται στην ΕΕ μέσω νόμιμων διαύλων, οι οποίοι θα πρέπει να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες της αγοράς εργασίας της ΕΕ και προβλέπει πολιτικές για να ενισχύσει την εμπιστοσύνη στις πολιτικές της ΕΕ, καλύπτοντας το υφιστάμενο κενό εφαρμογής.
Ο πολιτικός προσανατολισμός του Νέου Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου υπενθυμίζει πώς η εσωτερική και η εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης είναι άρρηκτα συνδεδεμένες, επιβεβαιώνοντας την εννοιολόγηση της εξωτερικής διάστασης, όπως παραδοσιακά νοείται στην ΕΕ, ως μέσο για τη διευκόλυνση της επίτευξης των στόχων των πολιτικών μετανάστευσης και ασύλου στο εσωτερικό της Ένωσης στο πλαίσιο ολοκληρωμένων, ισορροπημένων και αμοιβαία επωφελών συμμαχιών.
Η αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της παράτυπης μετανάστευσης, η καταπολέμηση της λαθραίας διακίνησης μεταναστών, η παροχή βοήθειας στους πρόσφυγες που διαμένουν σε τρίτες χώρες και η υποστήριξη της καλά οργανωμένης νόμιμης μετανάστευσης αποτελούν πολύτιμους στόχους που πρέπει να επιδιώξουν τόσο η ΕΕ όσο και οι εταίροι μας μέσω ολοκληρωμένων, ισορροπημένων και εξατομικευμένων εταιρικών σχέσεων.
Η εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης
Το πιο πιεστικό πρόβλημα για την ΕΕ όσον αφορά στη συνεργασία με άλλες χώρες και διεθνείς εταίρους για τη μετανάστευση και το άσυλο είναι η ίδια η εικόνα της ΕΕ στον τομέα αυτό. Η εικόνα αυτή έχει δύο όψεις, η μία είναι στραμμένη προς τα μέσα, δηλαδή πώς γίνεται αντιληπτή η πορεία της ΕΕ εντός της ίδιας της ΕΕ, και η άλλη προς τα έξω, δηλαδή πώς γίνεται αντιληπτή η πορεία της ΕΕ στον τομέα αυτό από τα κράτη σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, η έλλειψη συνεργασίας με τα κράτη προέλευσης των μεταναστών είναι η κύρια αιτία των κακών αποτελεσμάτων στις επιστροφές σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η ανάπτυξη επιχειρησιακών εταιρικών σχέσεων για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης προκειμένου να απαντήσει στην εργαλειοποίηση της παράτυπης μετανάστευσης από κρατικούς φορείς, η βελτίωση της εφαρμογής του νομικού πλαισίου για την επιβολή κυρώσεων στους διακινητές, η «δέσμη μέτρων κατά της διευκόλυνσης της παράνομης μετανάστευσης», με την συμπερίληψη οδηγιών για την καταπολέμηση της εμπορίας των ανθρώπων, για τα δικαιώματα των θυμάτων, κα., αναδεικνύονται στο Νέο Σύμφωνο.
Ένα ήδη πολύπλοκο σύστημα επιστροφών περιπλέκεται από ένα πλέγμα διμερών συμφωνιών επανεισδοχής μεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών, οι οποίες προστίθενται στις κοινές συμφωνίες επανεισδοχής της ΕΕ. Υιοθετεί ένα ″υποχρεωτικό αλλά ευέλικτο σύστημα″ που επιτρέπει στις χώρες να επιλέξουν μεταξύ της αποδοχής προσφύγων και της επιχορήγησης επιστροφών καθώς προτείνει την αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων εργαλείων για την επιβολή περισσότερων επιστροφών.
Σε αυτά τα εργαλεία, περιλαμβάνεται και η προσφορά πρόσθετης αναπτυξιακής βοήθειας, ύψους 10%, στις χώρες που συνεργάζονται. Ενώ αντίθετα, σε όσες δεν συνεργάζονται, θα επιβάλλεται η εφαρμογή περιοριστικών μέτρων θεώρησης. Η αναπτυξιακή βοήθεια της ΕΕ θα πρέπει να δαπανάται για να βοηθηθούν όσοι έχουν ανάγκη, ενώ τα μέτρα θεώρησης θα πρέπει να παραμείνουν.
Πως αντιδρά ο ευρωπαϊκός νότος: Ελλάδα- Ιταλία- Μάλτα και Ισπανία
Ως προς αυτές τις θέσεις της Επιτροπής, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το κοινό έγγραφο των τεσσάρων (4) Κρατών Μελών (ΚΜ) – της Ελλάδας, Ιταλίας, Μάλτας και Ισπανίας6, που κατέθεσαν στην Επιτροπή, όπου ζητούν σαφέστερους κανόνες αναφορικά με Νέο Σύμφωνο καθώς και στο ζήτημα της μετεγκατάστασης των μεταναστών, όπου θεωρούν πως πρέπει να παραμείνει όχι μόνο υποχρεωτική αλλά να αποτελέσει και το ”κύριο εργαλείο αλληλεγγύης” του Συμφώνου.
Οι θέσεις των 4 ΚΜ δίνουν έμφαση στην εξωτερική διάσταση της διαχείρισης της Μετανάστευσης, η οποία θα πρέπει να παραμείνει βασικό στοιχείο του νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο και θα πρέπει να συμβαδίζει με όλες τις άλλες προτάσεις της Επιτροπής και θέτουν επιτακτικά το ζήτημα των επιστροφών, που παρουσιάζεται από την Επιτροπή ως πυλώνας του Συμφώνου και συνδέεται στενά με την εξωτερική διάσταση, όπου ναι μεν συμφωνούν με τη χορηγία της επιστροφής ως ένα νέο κανάλι αλληλεγγύης.
Ωστόσο, τονίζουν πως για να αποτελέσει ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την ενίσχυση της πολιτικής επιστροφών και ένα αποτελεσματικό μέτρο για την ελάφρυνση του βάρους των κρατών μελών πρώτης γραμμής, ο χρόνος και οι τρόποι θα πρέπει να γίνουν πιο αποτελεσματικοί και αποδεκτοί.
Τέλος, η εσωτερική και η εξωτερική διάσταση του ζητήματος της μετανάστευσης θα πρέπει να συνδεθούν μέσω ενός πυκνού δικτύου στενών εταιρικών σχέσεων με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης και ενός συνεκτικού συνόλου συμφωνιών για την επανεισδοχή με ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση ευρείας κλίμακας δεσμεύσεων με τη συμμετοχή τρίτων χωρών, μέσω θετικών κινήτρων.
Ποια είναι η κατάσταση σήμερα;
Οι αξιωματούχοι της ΕΕ παραδέχονται ότι υπάρχουν εμπλοκές σε κάθε βήμα της μεταναστευτικής διαδικασίας. Ο περιορισμένος καταμερισμός των βαρών και οι υπερφορτωμένες εθνικές μεταναστευτικές αρχές που δεν μπορούν να αποτρέψουν τους μετανάστες από το να υποβάλλουν αιτήσεις ασύλου σε πολλά κράτη έχουν οδηγήσει σε ένα σύστημα που βρίσκεται σε σχεδόν μόνιμη κρίση.
Η αργή λήψη αποφάσεων συνοδεύεται από αργές διαδικασίες επιστροφής των αποτυχημένων αιτούντων άσυλο στη χώρα καταγωγής τους ή στο κράτος μέλος της ΕΕ στο οποίο έφτασαν αρχικά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), μεταξύ 2018 και 2021 πραγματοποιήθηκαν συνολικά 19.745 αναγκαστικές επιστροφές και 2.183 υποβοηθούμενες επιστροφές από περισσότερους από 136.000 μετανάστες που αποβιβάστηκαν, 14,5% και 1,6% του συνόλου, αντίστοιχα. Ωστόσο, αρκετές κυβερνήσεις προσπαθούν τώρα να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στην επιβολή του επαναπατρισμού.
Η διαχείριση των αφίξεων στην ΕΕ εξακολουθεί να απέχει πολύ από την αποτελεσματική διαχείριση. Πρόκειται για την αντιμετώπιση δύο τύπων ανθρώπινων μετακινήσεων που διασχίζουν τη Μεσόγειο, των παράτυπων μεταναστών και των αιτούντων άσυλο, και στις δύο περιπτώσεις υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα μεταξύ των χωρών του νότου της ΕΕ (Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα, Μάλτα και Κύπρος) και των χωρών του βορρά και του κέντρου της Ευρώπης. Τα νότια κράτη της πρώτης γραμμής 7, όπως είδαμε παραπάνω, δεν μπορούν να αναλάβουν τη διαχείριση της συνεχούς άφιξης ανθρώπων στις ακτές τους και απαιτούν έναν μηχανισμό αλληλεγγύης8 που θα τους επιτρέπει να μετεγκαθιστούν τόσο τους μετανάστες όσο και τους αιτούντες άσυλο.
Επίσης, η επίτευξη των στόχων που θέτει η ΕΕ και τα ΚΜ ως προς τη διαχείριση της μετανάστευσης σε σχέση με τις χώρες προέλευσης των μεταναστών απαιτούν την κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων αυτών των χωρών. Είναι γεγονός πως η μετανάστευση, ο αναγκαστικός εκτοπισμός και η δυναμική της κινητικότητας, π.χ. στην Αφρική παραμένουν περίπλοκα θέματα, όμως οι διαθέσιμες επιλογές για την αντιμετώπιση του θέματος είναι σήμερα πιο γνωστές και κατανοητές, και η διαχείριση του ζητήματος μπορεί μεταφερθεί σε ένα επόμενο επίπεδο, εάν υπάρξει η κατάλληλη ενημέρωση, οργάνωση και παρακολούθηση σε διάρκεια δεκαετίας .
Αυτό που αναδεικνύεται είναι η αναδιαμόρφωση της διαχείρισης της μετανάστευσης από την ασφάλεια με επίκεντρο μια προσέγγιση εστιασμένη στην ανάπτυξη. Η υπέρβαση των προσεγγίσεων «one-size-fits-all» («ένα για όλους») ως προς τη διακυβέρνηση της μετανάστευσης συνεπάγεται πως η ατζέντα διακυβέρνησης της μετανάστευσης εξακολουθεί να κυριαρχείται από ανησυχίες εσωτερικής ασφάλειας παγκοσμίως9.
Εν κατακλείδι, στη διαδικασία αξιολόγησης και επαναπροσδιορισμού της μεταναστευτικής πολιτικής και της πολιτικής ασύλου της ΕΕ, δεν αρκεί μόνο η διασφάλιση των συνόρων, και η διαδικασία επανεισδοχής, αλλά είναι εξίσου σημαντικό να δοθεί προσοχή στην ”εξωτερίκευση” (externalisation) αυτής της πολιτικής και στη διαχείριση του προβλήματος της μετανάστευσης εκτός των συνόρων της ΕΕ και εντός των τρίτων χωρών από τις οποίες προέρχονται οι μεταναστευτικές ροές. Η ”εξωτερίκευση” της διαχείρισης της μετανάστευσης μέσω συμφωνιών ”ήπιου” δικαίου γίνεται όλο και περισσότερο το νέο μοντέλο που υιοθετεί η ΕΕ για τον εξορθολογισμό της πολιτικής των εξωτερικών της σχέσεων και του περιορισμού του αριθμού των παράνομων μεταναστών στην ΕΕ.
Ο αντίλογος συναρτάται με το βαθμό αξιοπιστίας των τρίτων χωρών ως προς την τήρηση των συμφωνιών, όταν έχουμε ως παράδειγμα τη στάση της Τουρκίας με την «εργαλειοποίηση» της άτυπης Συμφωνίας με την ΕΕ (2016) σε μια Κοινή Στρατηγική για τη μείωση των μεταναστευτικών ροών μέσω Τουρκίας προς την Ευρώπη μέσα από τον μηχανισμό «ένα προς ένα».
Ακόμα δε περισσότερο πώς μπορούμε να συζητάμε για επιτυχείςς συμφωνίες συνεργασίες με τις χώρες αυτές, όταν οι ένοπλες συγκρούσεις αναφύονται στα τα μανιτάρια, η προσπάθεια δημιουργίας δημοκρατικών κοινωνιών δυτικού τύπου, δυναμιτίζεται συστηματικά (Ιράκ, Λιβύη, Τυνησία, Αφγανιστάν, κα), και όταν η ισλαμιστική απειλή απλώνει τα πλοκάμια της στις χώρες αυτές. Χαρακτηριστική περίπτωση, η Αφρική, η οποία έχει γίνει αθόρυβα το επίκεντρο της ισλαμιστικής απειλής καθώς ο κόσμος παρακολουθεί το Αφγανιστάν, ομάδες όπως η Αλ Κάιντα βλέπουν το Σαχέλ για επέκταση του δικτύου τους.
Μια σειρά ένοπλων ομάδων που έχουν χαλαρούς δεσμούς με την Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος, πραγματοποιούν ολοένα και συχνότερες και πιο θανατηφόρες επιθέσεις εναντίον στρατιωτικών και πολιτικών στόχων σε ένα τόξο από το Μάλι έως τη Μπουρκίνα Φάσο και τον Νίγηρα και το οποίο επεκτείνουν. Άλλες ισλαμιστικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένης της Μπόκο Χαράμ και του Ισλαμικού Κράτους στην Δυτική Αφρική, δραστηριοποιούνται στη Νιγηρία και το Τσαντ10.
Θα ήμασταν αιθεροβάμονες αν πιστεύαμε πως μέσα από το νέο πλαίσιο για τη μετανάστευση και το άσυλο θα επιλυθούν τα ζητήματα της μετανάστευσης που αναφύονται σαν τη Λερναία Ύδρα, όπως υποστηρίζει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο11, είναι απολύτως σαφές πως ο πυρήνας των εξελίξεων στη μεταναστευτική πολιτική και πολιτική ασύλου από την ΕΕ πρέπει να βασίζεται σε μια «ολιστική προσέγγιση της μετανάστευσης», όπου δεν αρκεί μόνο η φύλαξη των συνόρων, αλλά είναι πολύ σημαντικό να δοθεί μια βαρύτητα στην «εξωτερίκευση» (“externalization’’) αυτής της πολιτικής με τη διαχείριση του προβλήματος της μετανάστευσης εκτός των συνόρων της ΕΕ και εντός των τρίτων χωρών απ’ όπου προέρχονται τα μεταναστευτικά/προσφυγικά κύματα.
Μεγάλη η πρόκληση για την ΕΕ που οφείλει μέσα από τις πολιτικές της επιλογές να αναδείξει το αξιακό της σύστημα, τις αρχές της και το σεβασμό στις οικουμενικές αξίες και τη δική της ταυτότητα ως παγκόσμιος δρών (global actor) κανονιστικής ισχύος που δρα με αλληλεγγύη και αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ των λαών, στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην αυστηρή τήρηση του διεθνούς δικαίου.
1 Δέσμη μέτρων για τη μετανάστευση και το άσυλο: Έγγραφα του νέου Συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο που εγκρίθηκαν στις 23 Σεπτεμβρίου 2020, διαθέσιμο στο https://commission.europa.eu/publications/migration-and-asylum-package-new-pact-migration-and-asylum-documents-adopted-23-september-2020_en
2 Special European Council, 9-10 February 2023
3 https://www.euractiv.com/section/justice-home-affairs/news/von-der-leyen-urges-eu-states-to-step-up-on-migration/
4 European Commission, Migration and Asylum Package: New Pact on Migration and Asylum documents adopted on 23 September 2020, online: https://ec.europa.eu/info/publications/migration-and-asylum-package-new-pact-migration-andasylum-documents-adopted-23-september-2020_en
5 European Commission, Communication on a New Pact on Migration and Asylum, COM(2020) 609 final, Brussels, 23.9.2020, p. 2; European Commission, Staff Working Document Accompanying the document Proposal on Asylum and Migration Management and amending Council Directive (EC) 2003/109, and the proposed Regulation (EU)XXX/XXX [Asylum and Migration Fund] Brussels, 23.9.2020 SWD(2020) 207 final
6 New Pact on Migration and Asylum: comments by Greece, Italy, Malta and Spain
7https://www.ekathimerini.com/news/1197790/italy-greece-malta-and-cyprus-say-they-cant-take-so-many-migrant-arrivals/
8 https://ecfr.eu/wp-content/uploads/all_at_sea_europes_crisis_of_solidarity_on_migration.pdf
9 European Parliament, 2020, Intra-African Migration, study, Directorate General for External Policies of the Union, European Union, 2020, Printed in Belgium.
10 Οικονομικός Ταχυδρόμος, 06.09.2021, Η Αφρική έχει αθόρυβα το επίκεντρο της ισλαμιστικής απειλής, βλ. https://www.ot.gr/2021/09/03/partners/financial-times/i-afriki-exei-ginei-athoryva-to-epikentro-tis-islamistikis-apeilis/ [ανακτήθηκε, 06.09.2021]
11 European Parliament, Resolution of 16 April 2016 on the situation in the Mediterranean and the need for a holistic EU approach to migration (2015/2095(INI)) (‘2016 Mediterranean Resolution’).