Την τελευταία τουλάχιστον εβδομάδα, κάθε πρωί, ανοίγεις τα μάτια σου και η πραγματικότητα που βιώνουμε αναδύεται μπροστά σου σαν πυροτέχνημα, πριν καν προλάβεις να σκεφτείς τι μέρα είναι, μιας και το Σάββατο φαίνεται να μην έχει πια διαφορά από την Δευτέρα. Αρπάζεις στα χέρια το κινητό που χτυπά αδιάκοπα με έκτακτες ενημερώσεις για τους νεκρούς και τα νέα επιβεβαιωμένα κρούσματα της πανδημίας που ήρθε για να μην αφήσει τίποτα ίδιο. Παίρνεις βαθιά ανάσα, θυμάσαι πως ο φόβος είναι το πιο ανθρώπινο κι αληθινό συναίσθημα, το αφήνεις στην άκρη, συνεχίζεις.
Οι καταστάσεις είναι ακραίες, οι εικόνες που καθημερινά σε βομβαρδίζουν είναι σίγουρα αποτρόπαιες, μέσα στην ημέρα είναι δεκάδες οι στιγμές που θα αγγίξεις τα όρια σου, που ένα «τσακ», μια διαβολική αφορμή, θα είναι εκεί για να γκρεμίσει όσες αντοχές έχτιζες όλο το 24ωρο. Είναι η ώρα που συνειδητοποιείς πως η απομόνωση αποδεικνύεται λίγο πιο δύσκολη απ’ ότι είχες φανταστεί, γιατί ακόμα και η έννοια του ιδιωτικού χώρου δεν ορίζεται πια όπως παλιά.
Ταυτόχρονα η ζωή έξω -προς το παρόν- κυλά. Προχωρά με αγγίγματα στην πλάτη, πεταχτά φιλιά, νεύματα και καθησυχαστικά βλέμματα που σε πείθουν σίγουρα για ένα πράγμα. Όλο αυτό θα το περάσουμε μαζί. Ο καθένας από το σπίτι του και όλοι μαζί.
Είναι ίσως η πιο τετριμμένη φράση των τελευταίων 24ώρων, σίγουρα όμως έχει περισσότερη ουσία απ’ όση νομίζουμε. Η μοναξιά, πιστεύει ο Νικόλας Χρηστάκης, Ελληνοαμερικανός κοινωνιολόγος και γιατρός γνωστός για την έρευνά του στα κοινωνικά δίκτυα, που το 2018 του απονεμήθηκε ο ανώτερος ακαδημαϊκός τίτλος στο Γέιλ, «είναι αποτέλεσμα της αποσύνδεσης από τους άλλους. Ερημίτες υπήρχαν πάντα, αλλά ήταν εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Ο άνθρωπος από την εξέλιξή του, αυτό που λέμε από τη φύση του, είναι κοινωνικό ον. Και οι άνθρωποι μπορεί να έχουν μεγάλη δύναμη ατομικά, αλλά όταν ενεργούν συλλογικά, πετυχαίνουν πολύ περισσότερα. Η αληθινή ζωή βρίσκεται στα μονοπάτια που σε οδηγούν στη διασύνδεση με τους άλλους».
Η συλλογική δύναμη είναι αυτή που πρέπει να οπλίσει τα χέρια και τις ψυχές μας τις δύσκολες εβδομάδες που θα έρθουν. Είναι το χρέος που έχουμε -κυρίως- οι νέοι απέναντι στους μεγαλύτερους, οι υγιείς απέναντι στις ευπαθείς ομάδες, όλοι μας απέναντι στις μειονότητες, τους άστεγους, τους πρόσφυγες, τους ψυχικά ή σωματικά ασθενείς, τους κοινωνικά αποκλεισμένους.
Η συνέντευξη του Ιταλού γιατρού, Άνγκελο Βαβασόρι, στην εφημερίδα La Repubblica, λίγες μόλις μέρες μετά την ανάρρωσή του από τον κορονοϊό, προϊδεάζει για το σύνδρομο της παραίτησης, ενάντια στο οποίο οφείλουμε να παλεύουμε το επόμενο διάστημα, εκατό περίπου φορές μέσα στην ημέρα κι όσες παραπάνω χρειαστεί, για να αποδείξουμε πως στο τέλος θα κερδίσει η ζωή.
«Μέσα σε λίγες ώρες, πέρασα από τις 15 στις 40 αναπνοές το λεπτό. Δεν έμπαινε άλλος αέρας στους πνεύμονες, σχεδόν έχασα την όραση μου. Αν είμαι εδώ, το οφείλω στους συναδέλφους μου γιατρούς, ήρωες καθόλου ρητορικά. Τις πιο σκληρές στιγμές, με έκαναν να νιώθω ήρεμος. Η ιστορία μου, τις μαύρες ώρες μπορεί να βοηθήσει πολλούς να μην τα παρατήσουν».
To σύνδρομο της παραίτησης είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να μας συμβεί και ειλικρινά, όποιος το έχει βιώσει στην οποιαδήποτε φάση της ζωής του έστω και μία φορά, δεν θα το αρνηθεί. Ακόμα πιο ευάλωτοι εδώ είναι οι άνθρωποι που ήδη «κουβαλούν» στις πλάτες τους ένα μετατραυματικό σοκ από ασθένεια που κλήθηκαν να διαχειριστούν κάποια στιγμή.
Όσοι έχουν λόγους να ανησυχούν πραγματικά είναι -επίσης- εκείνοι που βρίσκονται σε προχωρημένη ηλικία ή έχουν διαγνωστεί με χρόνιο νόσημα. Όσοι από την άλλη, συγκατοικούν με τέτοια άτομα, βασανίζονται ήδη με σκέψεις μεταφοράς βαριά ασθενών στα νοσοκομεία και τις εντατικές, λες και θέλουν να είναι προετοιμασμένοι για παν ενδεχόμενο.
Το μυαλό των ανθρώπων που ανήκουν σε αυτές τις κατηγορίες παρασύρεται κυριολεκτικά από έναν λαβύρινθο τρομοκρατικών συλλογισμών δίχως τελειωμό. Εκείνοι που έχουν χάσει δικό τους άνθρωπο από εκφυλιστική ασθένεια ή επειδή δεν έφτασε έγκαιρα σε κρεβάτι της εντατικής, γιατί δεν υπήρχε κάποιο διαθέσιμο, τα τελευταία βράδια κοιμούνται με δυσκολία, το ξέρουμε όλοι. Είναι αυτοί που λίγο πριν το τέλος παρακολούθησαν τις εξελίξεις άναυδοι, ανέπνευσαν για μια θετική είδηση και έχασαν τον κόσμο στο άκουσμα της αρνητικής.
Βλέπεις, υπάρχουν φορές που πρέπει να σηκώσουμε ανάστημα και να παλέψουμε, για όσα μέχρι χθες είχαμε δεδομένα. Κάποιες φορές, ο αγώνας γίνεται ακόμα πιο δύσκολος από ό,τι περιμέναμε, καθώς η πραγματικότητα, θέτει στον δρόμο μας εμπόδια που δεν μπορούσαμε ούτε καν να φανταστούμε.
Οι τελευταίες λέξεις αυτού του κειμένου γράφονται αργά την νύχτα. H ηρεμία που επικρατεί από νωρίς έξω είναι απόκοσμη, τόσο όμως καθησυχαστική. Την εποχή του κορονοϊού, η αλληλεγγύη που οφείλουμε να δείξουμε είναι πιο σημαντική από ποτέ. Ήδη μαθαίνουμε ότι σε πολλές γειτονιές και πολλές πολυκατοικίες με ηλικιωμένους κι ευπαθείς ομάδες, νέοι άνθρωποι αναλαμβάνουν να ψωνίσουν τα είδη πρώτης ανάγκης σε αυτούς που αδυνατούν να βγουν από το σπίτι.
Η κίνηση οργανώθηκε μέσω των social media -αλλά και σε επίπεδο γειτονιάς- και ήδη κάτι μεγάλο έχει συντελεστεί εκεί έξω. Οι φράσεις «όλα θα πάνε καλά» και «να προσέχεις» -ακόμα και από την ταμία του σούπερ μάρκετ, τον περιπτερά που σε βλέπει για δεύτερη φορά στην ζωή του- έγιναν παγκόσμια συνθήματα που λειτουργούν σαν αντίδοτο στην ψυχή και ήρθαν για να μείνουν.
Χωρίς καμία διάθεση για διδακτισμό, αισθάνομαι πως είναι ανάγκη -τώρα πιο πολύ από ποτέ- η κρίση που ζούμε να γίνει η αφορμή για δομικές αλλαγές σε πολλούς τομείς. Να αποτελέσει ευκαιρία για ενίσχυση της επιστημονικής έρευνας, για πίστη στην δύναμή της, για επενδύσεις στα εθνικά συστήματα Υγείας που τόσο έχουμε ανάγκη. Να αναδείξει την ατομική ευθύνη ως κρίσιμη σταθερά ζωτικής σημασίας.
Aν αισθάνεστε κι εσείς το ίδιο, μείνετε στο σπίτι, μην ταξιδέψετε για το χωριό σας, βοηθήστε ψυχολογικά όσους πιστεύετε πως το έχουν ανάγκη, αφήστε στην άκρη τις ανάγκες σας, «παγώστε» λίγο τις ζωές σας και «βάλτε πλάτη», γιατί σίγουρα κάποιος είναι σε δυσμενέστερη θέση από εσάς.
Ας δώσουμε στους εαυτούς μας λίγο χρόνο για να αναλογιστούμε όλα όσα συμβαίνουν. Άλλωστε ο καθένας ξεχωριστά βαδίζει σε άγνωστα μονοπάτια. Kαμία σημασία δεν έχει πώς σε λένε, από πού έρχεσαι, πόσα βγάζεις τον μήνα. Είναι μάλλον η πρώτη φορά που όλοι μας στεκόμαστε, ισομεγέθεις και με ψηλά το κεφάλι, απέναντι στον ίδιο εχθρό.
*H κεντρική φωτογραφία του κειμένου αναρτήθηκε την Πέμπτη στα social media και κοινοποιήθηκε από πολλούς χρήστες του Facebook και του Twitter. Το κείμενο που την συνοδεύει είναι το εξής: «Βλέπω τη μαμά μου το τελευταίο διάστημα μόνο από το μπαλκόνι όταν της πάω προμήθειες κτλ. Μου έχει λείψει ήδη πάρα πολύ. Χθες βράδυ αποφάσισα να της αφήσω ένα μήνυμα για να το δει από το μπαλκόνι της το πρωί».