Η μούχλα είναι σχεδόν παντού. Αποτελεί μία εξαιρετικά ποικιλόμορφη κατηγορία μυκήτων, η οποία αναπαράγεται απελευθερώνοντας μικροσκοπικά σωματίδια που μοιάζουν με σπόρους. Η μούχλα μπορεί να αναπτυχθεί σχεδόν οπουδήποτε, αρκεί να υπάρχει νερό, τροφή και οξυγόνο.
Οι κουζίνες είναι μια πηγή για όλες αυτές τις ανάγκες. Αν έχετε παρατηρήσει ποτέ ένα κομμάτι μαύρου χρώματος στο χείλος του μπλέντερ σας ή στην πίσω γωνία του ψυγείου σας, δεν είστε οι μόνοι, αναφέρει το National Geographic.
Χάρη στις υγρές συνθήκες και τη συνεχή εισροή τροφίμων, η μούχλα στην κουζίνα είναι ένα αναπόφευκτο μέρος της ζωής μας.
Ενώ αυτές οι μικρές ποσότητες δεν είναι πιθανό να έχουν επιπτώσεις στην υγεία, η μούχλα μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις ή, σε ακραίες περιπτώσεις, να προκαλέσει οξείες τοξικές επιδράσεις. Αλλά η σωστή υγιεινή της κουζίνας θα αποτρέψει τις χειρότερες κακοτοπιές. Οι ειδικοί προσφέρουν συμβουλές για την εύρεση, την αφαίρεση και την πλήρη αποφυγή του μύκητα.
Πού κρύβεται η μούχλα στις κουζίνες μας;
Όπως και άλλα μικρόβια, οι μούχλες δεν είναι πολύ επιλεκτικές ως προς το πού αναπτύσσονται.
«Θεωρητικά, δεν υπάρχουν πραγματικά επιφάνειες στις οποίες να μην αναπτύσσονται μικρόβια, όπως η μούχλα», λέει ο Jordan Peccia, καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Χημικής και Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο Πανεπιστήμιο Yale. Λέει ότι, από το πλαστικό μέχρι το ξύλο και το ατσάλι, «αν υπάρχει νερό εκεί, θα βρουν τρόπο να αναπτυχθούν».
Ωστόσο, ορισμένα σημεία είναι «ιδανικά» για την ανάπτυξη μυκήτων. Ο Peccia επισημαίνει τα σημεία της κουζίνας που βρέχονται τακτικά αλλά δεν χρησιμοποιούνται ή καθαρίζονται πάντα -όπως οι καφετιέρες. «Αν έχετε μια καφετιέρα και τη λειτουργείτε αλλά δεν την καθαρίζετε κάθε μέρα, η μούχλα θα αναπτυχθεί ακριβώς πάνω σε αυτήν», λέει. «Το ίδιο ισχύει και για το καπάκι ενός μπλέντερ, οτιδήποτε είναι συνεχώς υγρό».
Τα ψυγεία αποτελούν ιδιαίτερα πρόσφορο έδαφος για τη μούχλα, σύμφωνα με τον Don Schaffner, πρόεδρο του τμήματος Επιστήμης Τροφίμων στο Πανεπιστήμιο Rutgers. «Η φλάντζα του ψυγείου είναι καλή, επειδή μπορεί να συσσωρεύει υγρασία», λέει. Άλλα σημεία είναι το συρτάρι με τα φρέσκα προϊόντα ή η πίσω γωνία όπου μπορεί να έχουν διαρρεύσει καρυκεύματα. Μια μελέτη του 2014 διαπίστωσε σημαντική ανάπτυξη μούχλας και άλλων μικροοργανισμών στα ψυγεία, ιδίως στο κάτω ράφι.
Τα τρόφιμα είναι η μεγαλύτερη πηγή μούχλας στην κουζίνα. Παρά το γεγονός ότι προϊόντα όπως τα φρέσκα φρούτα, τα μαλακά τυριά και οι φρατζόλες ψωμιού αποτελούν ιδανικό έδαφος για την ανάπτυξη της μούχλας, ακόμη και μικροσκοπικές ποσότητες τροφίμων - κόκκοι καφέ, υπολείμματα από βάζα μαρμελάδας που έχουν διαρρεύσει - μπορούν να συντηρήσουν ολόκληρες αποικίες.
Άλλες συσκευές κουζίνας διευκολύνουν επίσης την ανάπτυξη μούχλας. «Υπάρχουν πολλοί μύκητες που ζουν στα πλυντήρια πιάτων μας», λέει η Joan Bennett, καθηγήτρια Φυτικής Βιολογίας και Παθολογίας στο Πανεπιστήμιο Rutgers. Έρευνες έχουν δείξει ότι μια ολόκληρη σειρά από είδη μούχλας (και άλλων μυκήτων) μπορούν να αποικίσουν τα πλυντήρια πιάτων παρά τις εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες και την υγρασία.
Δεν είναι μόνο οι στέρεες επιφάνειες που είναι επιρρεπείς στην ανάπτυξη μούχλας - οι πετσέτες πιάτων και τα πατάκια δαπέδου είναι επίσης επιρρεπή στη μούχλα. Μέρος του κινδύνου είναι ότι η μούχλα στα πατάκια δαπέδου μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστεί, σε αντίθεση με έναν λευκό τοίχο ή ένα πλαστικό ράφι. Ομοίως, οι πετσέτες πιάτων, αν χρησιμοποιούνται συχνά και παραμένουν υγρές, θα αναπτύξουν ευχαρίστως αποικίες μούχλας, ζύμης και βακτηρίων.
Αν και η Schaffner δεν έχει δει ποτέ ορατή μούχλα σε σφουγγάρια -τα οποία, όπως οι σανίδες κοπής και οι λαβές του νεροχύτη, έχουν μεγάλη κυκλοφορία και είναι ώριμα για βακτήρια - αυτό δεν σημαίνει ότι η μούχλα δεν μπορεί να αναπτυχθεί και εκεί.
«Τα σφουγγάρια συγκρατούν νερό - τα σφουγγάρια μπορούν να συγκρατήσουν υπολείμματα τροφών», λέει. «Γνωρίζουμε, βάσει δημοσιευμένων ερευνών, ότι πιθανώς ένα από τα πιο βρώμικα σημεία στην κουζίνα είναι το σφουγγάρι της κουζίνας».
Πώς να αντιμετωπίσουμε τη μούχλα
Η ανάπτυξη μούχλας μπορεί να αποφευχθεί κυρίως με το να διατηρείτε την κουζίνα καθαρή και στεγνή.
«Το βασικό είναι να διατηρείτε την υγρασία σε χαμηλά επίπεδα», λέει ο Peccia, προσθέτοντας ότι, κατά κανόνα, «η μούχλα δεν αναπτύσσεται σε ξηρή επιφάνεια». Προσέχετε τη συμπύκνωση, σκουπίστε τις διαρροές και καθαρίστε τις επιφάνειες από τη σκόνη και τα υπολείμματα. Συνιστά αφυγραντήρες και κλιματισμό για σπίτια σε ιδιαίτερα υγρά περιβάλλοντα.
Παρόλο που δεν υπάρχει κάποια αυστηρή σύσταση για το πόσο συχνά πρέπει να καθαρίζετε το ψυγείο και τις άλλες επιφάνειες της κουζίνας, ο Schaffner προτείνει να καθαρίζετε κάπου μεταξύ 7 και 15 ημερών.
Όσον αφορά τις πετσέτες και τα σφουγγάρια, το πιο σημαντικό είναι να μειώσετε τη συσσώρευση υγρασίας και να τα αλλάζετε συχνά. «Αφήστε τα σφουγγάρια σας να στεγνώσουν», λέει ο Schaffner. «Αν κάθονται στον πάτο του νεροχύτη μέσα σε λίγο νερό, τα ξεπλένω, τα στύβω, μετά τα βάζω στον αγωγό πιάτων σε ένα μέρος όπου μπορούν να στεγνώσουν».
Θέλετε να κάνετε μια γρήγορη απολύμανση σφουγγαριών; Ο Schaffner συμβουλεύει να τα ρίχνετε στο πλυντήριο πιάτων ή να τα βάζετε στο φούρνο μικροκυμάτων σε ένα μπολ με νερό.
Παρόλα αυτά, οι διαρροές και οι διαρροές μπορεί να περάσουν απαρατήρητες και η περιστασιακή αποικία μούχλας είναι αναπόφευκτη. Τι γίνεται λοιπόν όταν παρατηρήσετε μια ύποπτη κηλίδα;
Κατά γενικό κανόνα, οι ειδικοί σε θέματα ασφάλειας τροφίμων συνιστούν να πετάτε τα υγρά τρόφιμα - όπως το μπρι, το γιαούρτι, το χούμους και τα μούρα- όταν εμφανίζεται μούχλα. Τα πιο πυκνά, ξηρά τρόφιμα, όπως τα σκληρά τυριά ή τα καρότα, μπορούν να διασωθούν με ασφάλεια αφού κόψετε τη μούχλα, συν μια επιπλέον ίντσα περίπου.
Όταν πρόκειται για μουχλιασμένες επιφάνειες, όπως πάγκοι και ράφια ψυγείων, ο Schaffner λέει να τις πλύνετε με σαπούνι και νερό πριν τις απολυμάνετε με χλωρίνη. «Η χλωρίνη είναι ένα τρομερά αποτελεσματικό απολυμαντικό», λέει, τονίζοντας ότι πρέπει πρώτα να ξεπλύνετε τα μακρο- και μικροσωματίδια. «Δεν μπορείτε να απολυμάνετε μια βρώμικη επιφάνεια».
Αλλά η απομάκρυνση της μούχλας είναι μόνο η μισή μάχη. Όπου υπάρχει μούχλα, υπάρχει και υγρασία - όπου υπάρχει υγρασία, είναι βέβαιο ότι θα υπάρχει περισσότερη μούχλα. Όπως λέει ο Peccia: «Επιδιορθώνετε το σύμπτωμα, αλλά δεν φροντίζετε το πραγματικό πρόβλημα». Συνιστά να εντοπίσετε την πηγή της μούχλας - διαρροή νερού, σάπια τρόφιμα, σπασμένη σφραγίδα ψυγείου - και να προσπαθήσετε να τη διορθώσετε.
Η μούχλα δεν αποτελεί συνήθως πρόβλημα, εκτός αν επιμένει, λέει ο Schaffner. Αν και ορισμένες μούχλες απελευθερώνουν τοξικές ενώσεις που ονομάζονται μυκοτοξίνες, άλλες είναι εντελώς ακίνδυνες. Και μικρές ποσότητες μούχλας γενικά δεν αποτελούν λόγο ανησυχίας.
«Οι μούχλες είναι μέρος του φυσιολογικού αερολύματος», λέει ο Bennett. «Ο αέρας μας είναι γεμάτος μικρόβια και οι επιφάνειές μας είναι γεμάτες μικρόβια». Μερικές φορές, με όλη την έμφαση στην εξάλειψη των μικροβίων, προσθέτει, «ξεχνάμε ότι ένα μεγάλο μέρος της μικροβιακής ζωής είναι φυσιολογικό και καλό».