Η νέα γενιά είναι εκείνη που θα αλλάξει τον κόσμο.
Είναι εκείνα τα άτομα που θα δημιουργήσουν το καλύτερο αύριο αποφεύγοντας τα λάθη του χθες.
Πόσες 10ετίες «εκτοξεύονται» στην ατμόσφαιρα παρόμοιες με τις παραπάνω δηλώσεις; Πόση «υποτιθέμενη συγκίνηση» κατακλύζει το προσωπείο των σημερινών «σοφών» όταν (με τρεμάμενη φωνή) αναφέρονται στους νέους;
Χωρίς ασφαλώς να αμφισβητούμε τη δυναμική της νέας γενιάς, έχουμε σοβαρές επιφυλάξεις αν η υποδομή που της προσφέρεται στο σήμερα συμβάλλει με θετικό τρόπο στην διαμόρφωση ενός καλύτερου αύριο.
Προσπαθώντας να φανταστούμε μια κοινωνία «ανώτερη» της σημερινής θα πρέπει πρώτα να διευκρινίσουμε το πως ορίζουμε το «ανώτερη» και στη συνέχεια αν συμφωνήσουμε ότι αυτός ο όρος μας οδηγεί και στο καλύτερη (για την «ισορροπία» του μέσου ανθρώπου) θα πρέπει να αποδεχτούμε το γεγονός ότι είναι απαραίτητη η εμφάνιση ενός μέσου «ανώτερου» μυαλού (σκεπτικού) που θα κτίσει το βελτιωμένο αύριο.
Πόσο ειλικρινείς είμαστε;
Ωραία η σε θεωρητικό επίπεδο ανάλυση, αλλά η σκέψη μας διαβαίνοντας τα καθημερινά μονοπάτια της «πραγματικής» ατμόσφαιρας του σήμερα συναντά δύο ψέματα!
Το πρώτο σχετίζεται με το «υλικό» που προσφέρουμε στους νέους. Και αναφερόμαστε στο επίπεδο της παρεχόμενης εκπαίδευσης, της παιδείας και κουλτούρας γενικότερα.
Εμείς την εκπαίδευση την αντιλαμβανόμαστε σαν την παροχή εφοδίων σκέψης (Τι πρέπει να προσφέρουμε στους νέους) για να πάει η γνώση παρακάτω. Είναι μια διαδικασία προσφοράς «δυναμικού» και αυτό ασφαλώς δεν γίνεται με μεταφορά στείρας γνώσης αλλά με την παροχή πληροφοριών η «αξιοποίηση» των οποίων θα δημιουργήσει νέα γνώση χωρίς να καταργεί τον πολιτισμό. Και βέβαια η αξιοποίηση προϋποθέτει την ικανότητα ανάλυσης, κρίσης και εξαγωγής συμπερασμάτων.
Ατυχώς δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι (εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων) κάτι τέτοιο πράγματι συμβαίνει. Αντίθετα θεωρούμε ότι η παροχή έτοιμης και κατευθυνόμενης γνώσης (;;) είναι αυτό που χαρακτηρίζει την εποχή, ενώ ταυτόχρονα τις περισσότερες φορές (σιωπηρά) προάγουμε τον ανταγωνισμό αντί της συνεργασίας.
Το δεύτερο αφορά τα ποιοτικά, όχι ποσοτικά (Η μάθηση προτιμά την ποιότητα) στοιχεία του περιβάλλοντος και στο κατά πόσο αυτά βοηθούν στον καθορισμό του στίγματος ή στην απώλεια του προσανατολισμού των νέων.
Καθημερινά λοιπόν ερχόμαστε αντιμέτωποι - πολλές φορές ακούσια - με την υπερπληροφόρηση, τον καταιγισμό της εικόνας, τα fake news, την θεοποίηση της copy paste λογικής, την εικονική πραγματικότητα που παρουσιάζεται στα social media, τον βιασμό της λέξης ελευθερία, την ωραιοποίηση του ανύπαρκτου, τη μαζικοποίηση, την υιοθέτηση του ψέματος ως βασικού εργαλείου επικοινωνίας, την εσχάτως σε Ευρωπαϊκό κράτος αντικατάσταση των λέξεων (και πολύ χειρότερα των εννοιών) πατέρας και μητέρα με «αριθμούς» αλλά και την ρομποτοποίηση της σκέψης μέσω της (θέλουμε να πιστεύουμε ελεγχόμενης) τεχνητής νοημοσύνης και βέβαια την είσοδο των περισσοτέρων στο club της κατάθλιψης.
Δυσκολευόμαστε να φανταστούμε – θεωρήσουμε ότι ένα ανάλογο περιβάλλον συμβάλλει στην ισορροπία της σκέψης ώστε να δημιουργήσει το καλύτερο αύριο.
Κάποια συμπεράσματα
Ορισμένοι θα «ακούσουν» στις προηγούμενες γραμμές συντηρητικές απόψεις με άρωμα νοσταλγίας του χθες. Όμως οι συγκεκριμένες αναφορές μας απλά δίνουν το στίγμα της σημερινής ατμόσφαιρας χωρίς να το συγκρίνουμε με το αντίστοιχο χθεσινό.
Δεν υπάρχει επιστροφή στο πριν και ούτε μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε καλύτερο ή χειρότερο. Η όποια σύγκριση (πέραν του φιλοσοφικού επιπέδου) φαντάζει ατυχής μια και αναφερόμαστε σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες.
Όμως όταν «καταλύεις» την ελευθερία της ορθολογικής σκέψης του εγκεφάλου επιβάλλοντας (πλαγίως) συγκεκριμένα μοντέλα λειτουργίας και συμπεριφοράς δεν κάνεις απλά λάθος αλλά υποθάλπτεις εσκεμμένα και με αντιδημοκρατικό τρόπο το αύριο.
Μήπως αφοπλίζουμε εγκεφάλους δημιουργώντας «μπερδεμένα» μυαλά μέσα από την αντίφαση των πράξεων - ενεργειών μας και με την κατάργηση (έως και αντιστροφή) της έννοιας των λέξεων.
Και πολλές φορές το λάθος είναι προτιμητέο από την αντίφαση…