Η πτώση του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ το Δεκέμβριο του 2024, αποτέλεσε μια σημαντική στιγμή για το Ισραήλ, καθώς ο λεγόμενος «Άξονας της Αντίστασης» του οποίου ηγείται το Ιράν, υπέστη ένα ακόμα συντριπτικό πλήγμα με την απώλεια της Συρίας. Όμως, η απομάκρυνση της ιρανικής παρουσίας και επιρροής από τη Συρία, άνοιξε το δρόμο στην επέκταση της τουρκικής επιρροής στην αραβική χώρα.
Η Τουρκία υπό τον Ταγίπ Ερντογάν, ήδη από την εποχή του συμβάντος του Μαβί Μαρμαρά το 2010, έχει υιοθετήσει μια ολοένα και πιο εχθρική στάση απέναντι στο Ισραήλ. Η ανατροπή του κοσμικού καθεστώτος του Μπασάρ αλ Ασάντ από εξτρεμιστές ισλαμιστές που πρόσκεινται στην Τουρκία, δημιουργεί νέες απειλές ασφαλείας για την Ιερουσαλήμ, καθώς η Άγκυρα στο πλαίσιο των νέο-οθωμανικών της φιλοδοξιών επιχειρεί την περικύκλωση του Ισραήλ. Η οικονομική και στρατιωτική εξάρτηση του νέου συριακού καθεστώτος από την Τουρκία, σε συνδυασμό με την ιδεολογική εγγύτητα μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού, έχουν αναγκάσει το Ισραήλ να εξετάσει διάφορες επιλογές αντιμετώπισης της τουρκικής απειλής.
Ειδικότερα, στις 10 Νοεμβρίου 2024, ο ισραηλινός υπουργός εξωτερικών Γκιντεόν Σάαρ αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά του, ανέφερε ότι το Ισραήλ πρέπει να δημιουργήσει μια «φυσική συμμαχία» με τους κούρδους της Συρίας. Όμως, μια τέτοια συμμαχία δεν είναι εύκολη υπόθεση. Οι κούρδοι έχουν υποστεί σημαντικές στρατιωτικές ήττες δυτικά και ανατολικά του ποταμού Ευφράτη από τον τουρκικό στρατό και ο βασικός λόγος για το οποίο υφίσταται ακόμα η ημιαυτόνομη κουρδική διοίκηση στη βορειοανατολική Συρία, είναι η παρουσία περίπου 2.000 Αμερικανών στρατιωτών στην περιοχή. Λόγω της αβεβαιότητας για τις προθέσεις της νέας αμερικανικής κυβέρνησης σχετικά με το συριακό ζήτημα, η κουρδική πλευρά συμφώνησε με το νέο συριακό καθεστώς να ενταχθεί στη νέα πολιτική δομή της Συρίας, που είναι αυτή τη στιγμή υπό διαμόρφωση, αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι η ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή δεν είναι υπέρ τους.
Επιπλέον, μια ανοικτή υποστήριξη του Ισραήλ προς την κουρδική διοίκηση της βορειοανατολικής Συρίας, την οποία η Τουρκία αντιμετωπίζει ως παρακλάδι του ΡΚΚ και άρα ως απειλή για την εθνική της ασφάλεια, δύναται να προκαλέσει την άμεση αντίδραση της Τουρκίας, η οποία ως αντίποινα θα μπορούσε να επεκτείνει την στήριξή της με απευθείας παροχή στρατιωτικής βοήθειας στη Χαμάς. Επίσης, η Τουρκία θα μπορούσε να προκαλέσει στο Ισραήλ σοβαρή ενεργειακή κρίση, κλείνοντας ή μειώνοντας αισθητά τη ροή από τον αγωγό Baku-Tbilisi-Ceyhan (BTC) που διέρχεται μέσω Τουρκίας και καλύπτει το 40% περίπου των ισραηλινών αναγκών σε αργό πετρέλαιο.
Ταυτόχρονα όμως το ισραηλινό κατεστημένο φαίνεται πως εξετάζει και μια δεύτερη επιλογή. Αυτή της υποστήριξης μιας αυτόνομης ζώνης στη νότια Συρία υπό τον έλεγχο των Δρούζων. Ωστόσο, η κοινότητά τους προτίμησε να κλείσει συμφωνία με τη Δαμασκό για ένταξη των περιοχών τους στις νέες κρατικές δομές, υπονομεύοντας τα ισραηλινά σχέδια.
Το γεγονός ότι η αξιοποίηση μη κρατικών δρώντων δεν μπορεί να θεωρείται ούτε απλή, αλλά ούτε και δεδομένη, μπορεί να ωθήσει την Ιερουσαλήμ σε εναλλακτικές επιλογές. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με αναφορές, το Ισραήλ προσπαθεί να πείσει τις ΗΠΑ για τα οφέλη της παραμονής της ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία, με την ελπίδα ότι η Μόσχα θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αντίβαρο απέναντι στην τουρκική διείσδυση στη Συρία. Οι στενές σχέσεις όμως της Μόσχας με την Τεχεράνη, ενδέχεται να δημιουργήσουν στο μέλλον νέες προκλήσεις για το Ισραήλ, καθιστώντας συνεπώς αυτή την επιλογή λιγότερο ελκυστική.
Η απουσία αξιόπιστων επιλογών εντός της Συρίας, αναπόφευκτα θα ωθήσει το Ισραήλ να αναζητήσει λύσεις εκτός αυτής. Σε αυτή την περίπτωση, το Ισραήλ έχει τη δυνατότητα να συσφίξει τις σχέσεις του με αρκετά κράτη της περιοχής, που έχουν εθνικό συμφέρον να μην επιτρέψουν στην Άγκυρα να επεκτείνει την επιρροή της στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η Ελλάδα, η Κυπριακή Δημοκρατία, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, δύναται να δημιουργήσουν μαζί με το Ισραήλ έναν άτυπο συνασπισμό.
Η αρχή έγινε τον Αύγουστο του 2020, όταν η Ελλάδα και η Αίγυπτος υπέγραψαν συμφωνία οριοθέτησης των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών τους, σε μια θαλάσσια περιοχή που πιστεύεται πως έχει σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου, με στόχο να ακυρώσουν στην πράξη τη συμφωνία Άγκυρας-Τρίπολης. Επίσης, η Ελλάδα έχει προχωρήσει στην εμβάθυνση της στρατιωτικής συνεργασίας της με χώρες όπως η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα τα τελευταία χρόνια, γεγονός που λειτουργεί αποτρεπτικά έναντι της Τουρκίας. Επιπλέον, η Αίγυπτος με την υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ, έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάσχεση της τουρκικής επιρροής στα δυτικά της σύνορα, εμποδίζοντας την Άγκυρα να εντάξει στη σφαίρα επιρροής της την ανατολική Λιβύη αλλά και καταπολεμώντας από κοινού τα υποστηριζόμενα από την Τουρκία δίκτυα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην περιοχή.
Συνεπώς, η εμβάθυνση της συνεργασίας μεταξύ του Ισραήλ και των προαναφερθεισών χωρών, θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στο μετριασμό των απειλών που αντιμετωπίζει από τη νέα κατάσταση στη Συρία. Ταυτόχρονα, και τα υπόλοιπα κράτη της περιοχής θα είχαν να επωφεληθούν εξίσου από μια στενότερη συνεργασία με το Ισραήλ. Η αναζήτηση της Τουρκίας για απόκτηση ζωτικού θαλάσσιου χώρου στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και η επιδίωξη της να επεκτείνει τον έλεγχό της σε περιοχές εκτός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της, αποτελούν απειλή για την περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια.