Οι καταστροφικές πυρκαγιές δασών που μαίνονται ανά τη χώρα φέρνουν πάλι στην επικαιρότητα το διαχρονικό πρόβλημα της προστασίας του περιβάλλοντος σε όλους τους επιμέρους τομείς του από τις ποικιλότροπες απειλές του.
Ένας από τους προβληματικούς τομείς είναι αυτός της αειφορικής διαχείρισης του οικολογικού αποθέματος της χώρας, καθόσον η συνεχής υποβάθμιση της ποιότητας του περιβάλλοντος, παρά την ύπαρξη της συνταγματικής επιταγής και του εθνικού και ευρωπαϊκού περιβαντολλογικού δικαίου, οφείλεται κατά κύριο λόγο σε φαινόμενα διοικητικής ανεπάρκειας του δημοσίου τομέα. Ανεπάρκειες, που πολλές φορές αποτελούν πράξεις κακοδιοίκησης, δηλαδή μη εκτέλεσης του υπηρεσιακού καθήκοντος, όχι μόνο από δημόσιες υπηρεσίες, αλλά και από τους ΟΤΑ και τις εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες κυρίως σε τοπικό επίπεδο, που αρκούνται κατά κανόνα στη νομή της εξουσίας και την επανεκλογή τους.
Παράλληλα σε πολλές περιπτώσεις οφείλεται σε διαφθορά αρμόδιων οργάνων που αφήνουν, λόγω του πελατειακού κράτους και της προστασίας που τους παρέχει, την αδηφάγο ιδιωτική πρωτοβουλία ασύδοτη. Την έχουμε δει πολλές φορές να επωφελείται από τους ευνοϊκούς νόμους και τον τρόπο, που ερμηνεύονται, για την νομιμοποίηση των αυθαιρεσιών ακόμα και δικαστικά, την έλλειψη ελέγχου της διοίκησης, την έλλειψη αστυνόμευσης και κυρίως την βραδύτητα απονομής της δικαιοσύνης και την αναποτελεσματικότητα των αποφάσεων της. Πρόκειται για κενά που δεν μπορεί να αναπληρώσει η πρωτοβουλία πολιτών, οι οποίοι επιζητούν πολλές φορές μάταια τη προστασία του περιβάλλοντος με την εφαρμογή του νόμου.
Δεν αποτελεί δικαιολογία ο ισχυρισμός ότι η μη εκτέλεση έργων προστασίας του περιβάλλοντος ή λήψης μέτρων για τη πρόληψη πυρκαγιών, όπως το κόψιμο των ξερών χόρτων, που έπρεπε να γίνεται πριν την κρίσιμη περίοδο και γίνεται συνήθως τον Αύγουστο, οφείλεται σε γραφειοκρατικά εμπόδια ή σε έλλειψη κονδυλίων. Όταν υπάρχει πολιτική βούληση τα γραφειοκρατικά εμπόδια κάμπτονται και τα κονδύλια βρίσκονται.
Οι πρόσφατες πυρκαγιές και η θυσία των δύο αεροπόρων απέδειξαν με τραγικό τρόπο τις ελλείψεις για τη πρόληψη θεομηνιών, που θα μπορούσαν να είχαν αποτραπεί ή τουλάχιστον οι συνέπειες τους να ήταν πιο ήπιες, αν είχαν ληφθεί τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα. (Δείτε το άρθρο μου ”Πυρκαγιές κάθε χρόνο τα ίδια” 22-7-23 ).
Στο άρθρο αυτό πρέπει να προσθέσουμε, ότι η ταυτόχρονη έναρξη σε πολλά σημεία πυρκαγιών υποδηλώνει εμπρησμό βάσει σχεδίου με σκοπό αντεθνικό, η δε πυρκαγιά στο αεροδρόμιο Ν. Αγχιάλου και η έκρηξη των βομβών έχει όλα τα χαρακτηριστικά πράξης sabotage σε βάρος της άμυνας της χώρας. Να διευκρινίσω ωστόσο ότι οι πυρκαγιές δεν προκαλούνται για εγκατάσταση ανεμογεννητριών, γιατί βάση νόμου επιτρέπεται η εγκατάσταση τους σε δάση.
Όπως και να έχει, αναγνωρίζοντας το ηράκλειο έργο των πυροσβεστών, είναι πιο αποτελεσματική η επιτήρηση της υπαίθρου-δασών από αγροφύλακες, δασοφύλακες, που θα έχουν δικαίωμα να συλλαμβάνουν παρά από drones.
Επειδή τα αποτελέσματα των παρανόμων πράξεων ή παραλείψεων των οργάνων επέρχονται ετεροχρονισμένα και στην επέλευση τους συντελούν πολλοί παράγοντες ιδιωτικοί ή δημόσιοι, συνήθως οι διατασσόμενες έρευνες, ακόμα και οι δικαστικές, καταλήγουν σε γενικά πορίσματα όπως «ότι φταίει ο στρατηγός άνεμος». Με λίγα λόγια δεν υπάρχει απόδοση ποινικών ή πειθαρχικών ευθυνών, αντίθετα υπάρχει παραγραφή αδικημάτων. Στην προκείμενη περίπτωση, σχετικά με την έκρηξη στο αεροδρόμιο της Ν. Αγχιάλου, αμφιβάλλω εάν θα βρεθούν και θα τιμωρηθούν οι υπαίτιοι.
Άλλωστε είναι πολύ δύσκολο, όταν ένα πρόβλημα εξελίσσεται δυσμενώς σε βάθος χρόνου με εμπλοκή πολλών παραγόντων να διαπιστωθούν ατομικές ευθύνες, γιατί αφενός όλα γίνονται νομότυπα και αφετέρου ο ένας ρίχνει το φταίξιμο στον άλλο.
Η παραδειγματική τιμωρία των εμπρηστών προϋποθέτει αυτόφωρη σύλληψη, που μόνο τυχαία μπορεί να γίνει, αλλά η έρευνα μπορεί να κατευθυνθεί σε ένα συγκεκριμένο κύκλο υπόπτων με πιθανότητα εντοπισμού και εξουδετέρωσης εν δυνάμει εμπρηστών.
Η συνεχιζόμενη υποβάθμιση του περιβάλλοντος δεν επηρεάζει μόνο την ποιότητα ζωής, αλλά αποτελεί ταυτόχρονα σοβαρή απειλή κατά της αναπτυξιακής προσπάθειας της χώρας, φαλκιδεύει τα δικαιώματα των επερχομένων γενεών και περιορίζει σε μεγάλο βαθμό τη διατήρηση των φυσικών πόρων.
Από τις ποικίλες απειλές κατά του περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων ξεχωρίζουν για το μη αναστρέψιμο του χαρακτήρα τους οι χωροταξικές μεταβολές με επιπτώσεις στο οικολογικό απόθεμα της χώρας. Αυτές συνιστούν ευθεία απειλή στο υπόβαθρο της ζωής. Σημαντικά περιβαλλοντολογικά προβλήματα, όπως το νέφος και η αλόγιστη χρήση επικινδύνων ουσιών, μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη χρήση τεχνικών ή θεσμικών μέτρων. Η ερημοποίηση, η καταστροφή των δασών και η επέκταση της βιομηχανικής και της τουριστικής ανάπτυξης σε βάρος της γεωργικής γης και των οικοσυστημάτων είναι φαινόμενα μη αναστρέψιμα. Η χώρα μας είναι από τις λίγες χώρες, που χρησιμοποιούν τη γεωργική γη για οικοπεδοποίηση αντί της άγονης γης.
Συνεπώς η Πολιτεία οφείλει να σχεδιάσει και να εφαρμόσει κατά προτεραιότητα πολιτικές και μέτρα προστασίας, όπως και πρόληψης από τις φυσικές καταστροφές με πραγματικά και όχι πολιτικά κριτήρια.
Η διοίκηση οφείλει κατά προτεραιότητα να συντάξει, εφαρμόσει και ελέγξει αποτελεσματικά τον περιφερειακό χωροταξικό σχεδιασμό με άξονες την προστασία των δασών με άμεση αναδάσωση των καμένων εκτάσεων, τη χωροθέτηση της διάθεσης των στερεών αποβλήτων, τη καταπολέμηση της άναρχης δόμησης, του νησιωτικού κυρίως χώρου και έγκαιρο καθαρισμό των δασών, ρεμάτων και την κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων.( Δείτε το άρθρο μου ”Η προστασία του περιβάλλοντος και τα χάλια μας” 2-6-20].
***
Λέανδρος Τ.Ρακιντζής
Αρεοπαγίτης ε.τ.
Η πολιτεία έχει ευθύνη και για τις φυσικές καταστροφές
Η προστασία του περιβάλλοντος δεν μπορεί πλέον να έρχεται σε δεύτερη μοίρα