Να ξεκαθαρίσω πρώτα μερικά πράγματα. Θα αναφερθώ στη φορολόγηση των υπαλλήλων του ιδιωτικού τομέα, όταν όλα γίνονται σύμφωνα με τον νόμο. Οι άλλες περιπτώσεις δεν είναι του παρόντος άρθρου. Επίσης να τονίσω ότι τα προβλήματα της χώρας είναι δομικά. Δεν προκύψανε ξαφνικά τα τελευταία χρόνια ή δεκαετίες. Ξεκινάνε από τότε που γεννήθηκε το νέο ελληνικό κράτος, από την εποχή του Όθωνα κιόλας.
Όταν μιλάμε για φορολόγηση, συνήθως αναφερόμαστε, σε άμεσους φόρους, σε ΕΝΦΙΑ, σε ΦΠΑ. Και όμως, όλοι αυτοί είναι ένα μόνο κομμάτι της πραγματικής φορολόγησης. Η φορολόγηση θα αναλυθεί σε τρεις κατηγορίες. Οι δύο πρώτες είναι κατά κάποιον τρόπο αθέατες. Ή ας το θέσω καλύτερα, λιγότερο γνωστές, λιγότερο κατανοητή η επίπτωση τους στο εισόδημα του μισθωτού.
1η. Εισφορές στο ΙΚΑ (νυν ΕΦΚΑ). Οι εισφορές ασφάλισης αντιστοιχούν στο 41,06% (16% του μισθωτού και 25,06% εργοδοτικές εισφορές) των μικτών αποδοχών του μισθωτού. Ο μισθωτός εισπράττει στο χέρι στο 84% του μικτού του μισθού, ενώ ο εργοδότης, εκτός του μεικτού μισθού, καταβάλλει και 25,06% επιπλέον στο ΙΚΑ. Με άλλα λόγια, χοντρικά, για κάθε 2€ που βλέπει ο υπάλληλος στο λογαριασμό του, υπάρχει και 1€ που πάει στο ΙΚΑ. Αυτό όμως στην πραγματικότητα είναι φόρος. Οι εισφορές είναι υποχρεωτικές. Δεν υπάρχει δυνατότητα επιλογής. Ούτε υπάρχει δυνατότητα διαπραγμάτευσης. Και οι όροι της ασφάλισης αλλάζουν κατά το δοκούν με νόμους που ψηφίζει η πολιτεία. Επομένως, μιλάμε για φόρο.
Με βάση το παραπάνω, καλό θα είναι να κρατήσουμε το εξής. Ο μισθωτός, με το 2 προς 1, στην πραγματικότητα, αμείβεται με 21 μισθούς. Οι 14 στο χέρι και οι 7 στο ΙΚΑ.
2η. Φόροι στην κατανάλωση. Ο πιο γνωστός τέτοιος φόρος είναι ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας, ΦΠΑ. Υπάρχουν τρεις κλίμακες 6%, 13% και 24%. Υπάρχουν και αγαθά με πολλαπλάσιο φόρο, πχ στα υγρά καύσιμα, οι διάφοροι φόροι αντιστοιχούν σε πάνω από 60% της αξίας. Σαν να λέμε φόρος 150%...
Το θέμα τώρα είναι ο ΦΠΑ τι ποσοστό του εισοδήματος είναι. Ή αλλιώς, αγοράζοντας διάφορα αγαθά, πόσοι μισθοί πηγαίνουν σε φόρους.
Εδώ θέλω να τονίσω ότι αναφέρομαι σε μισθωτό, ο οποίος δεν μπορεί να αποταμιεύσει. Ή αν αποταμιεύει, το ποσό σε όρους μισθών είναι ασήμαντο. Με τις παρούσες συνθήκες, οι περισσότεροι μισθωτοί ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία.
Για τον υπολογισμό του φόρου, θα χρησιμοποιήσω τον μέσο όρο από τους δύο κυριότερους συντελεστές ΦΠΑ, 13% και 24%. Αυτός είναι το 18,5%. Είναι μια υπόθεση αλλά έχει βάση. Στον μικρότερο συντελεστή υπάγονται σχετικά λίγα προϊόντα. Από την άλλη πλευρά, έτσι όπως έχει η κατάσταση, αναγκάζεται ο πολίτης να περιορίσει τις μετακινήσεις με το ΙΧ. Έτσι η κατανάλωση καυσίμων είναι σχετικά μικρή. Με ΦΠΑ 18,5%, κάνοντας τις πράξεις, το ποσοστό του εισοδήματος που αντιστοιχεί σε πραγματική κατανάλωση είναι χοντρικά 85%. Αυτό σημαίνει ότι κατά μέσο όρο, στα 100€ δαπάνης, τα 85€ είναι η πραγματική αξία του αγαθού και 15€ είναι ο φόρος.
3η. Φόροι στο εισόδημα και στην περιουσία. Είναι οι φόροι που είναι περισσότερο γνωστοί και κατανοητοί από τον πολίτη. Απλώς να προσθέσω ότι και τα τέλη κυκλοφορίας, φόρος στην περιουσία είναι.
Τώρα είναι η ώρα της σούμας. Του υπολογισμού του συνόλου. Πόσος ιδρώτας του μισθωτού πάει για την κάλυψη των δικών του αναγκών; Και πόσος υπέρ του κράτους;
Από τους 14 μισθούς, θα πρέπει να αφαιρεθούν πρώτα, οι φόροι στο εισόδημα και στην περιουσία. Ύστερα από αυτό που θα μείνει, θα υπολογιστεί ο φόρος που αντιστοιχεί στην κατανάλωση. Θα εξεταστούν 2 σενάρια. Στο πρώτο, ο μισθωτός δεν έχει καθόλου φόρους σε εισόδημα και κεφάλαιο. Στο δεύτερο ότι 1 μισθός πάει για αυτούς τους φόρους.
Σενάριο, 0 μισθοί σε φόρους εισοδήματος και κεφαλαίου. Αυτό σημαίνει ότι και οι 14 μισθοί πάνε για κατανάλωση. Με το 85% που είδαμε παραπάνω, στρογγυλά, 12 μισθοί είναι αυτοί που χρησιμοποιεί ο μισθωτός αυτής της περίπτωσης. 12 μισθοί αυτός, 9 (7+2) το κράτος. Μια αναλογία 4 προς 3.
Σενάριο, 1 μισθός σε φόρους εισοδήματος και κεφαλαίου. Είναι 13 μισθοί διαθέσιμοι προς κατανάλωση. Δηλαδή (ύστερα από τις πράξεις) σχεδόν 11 μισθοί για ιδία χρήση. Προσέξτε το νούμερο. 11. Ο εργοδότης του, κατέβαλε μαζί με εισφορές, 21 μισθούς και ο πολίτης έθεσε για ιδία χρήση, μόλις τους 11. Μόλις μισό μισθό πάνω από το μισό του 21 (21/2=10,5).
Ένας πολίτης λοιπόν, εργαζόμενος ως μισθωτός στον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος δεν μπορεί να αποταμιεύσει, εάν πληρώνει σε φόρους εισοδήματος και περιουσίας 1 μισθό, τελικά καταλήγει να χρησιμοποιεί για να καλύψει τις ανάγκες τις δικές του και της οικογενείας του, περίπου μισό μισθό παραπάνω, από τους μισούς για τους οποίους δούλεψε.
Πολύ εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι αυτός ο μισός μισθός, γίνεται ίσα βάρκα ίσα νερά ή και δυσμενές σενάριο για τον εργαζόμενο.
Βέβαια υπάρχει και ο αντίλογος. Με τόσους φόρους, ο εργαζόμενους έχει λαβείν.
Έχει;
Σύνταξη γήρατος. Είναι μια υπόσχεση. Μια μελλοντική επιταγή. Θα λάβει; Και τι θα λάβει;
Περίθαλψη. Δυστυχώς οι ελλείψεις είναι πολλές, ακόμα και στα μεγάλα αστικά κέντρα. Οι γιατροί, οι νοσηλευτές και το λοιπό προσωπικό, στα νοσοκομεία και τα κέντρα υγείας προσπαθούν. Είναι όμως λίγοι. Δεν επαρκούν.
Δημόσια Ασφάλεια. Υπάρχουν αρκετές περιοχές σε πόλεις και στην ύπαιθρο, όπου ο πολίτης, μόνο ασφαλής δεν νιώθει.
Εν κατακλείδι. Ο ιδιωτικός υπάλληλος, με το καλημέρα, δίνει το 1/3 του μισθού του, στο κράτος, μέσω των εισφορών. Καταβάλλει επιπλέον φόρους σε κατανάλωση, εισόδημα, και περιουσία. Εάν δεν έχει τη δυνατότητα να αποταμιεύσει, μπορεί να φτάσει να αποδίδει στο κράτος μέχρι και πάνω από τα μισό του εισοδήματος του.
ΥΓ: Με το παρόν άρθρο, προσπαθώ να δείξω μια κατάσταση. Να εξηγήσω κάποια φαινόμενα. Δεν τα καλύπτω όλα. Η κάθε περίπτωση, ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός. Δεν έχω πχ εξετάσει την περίπτωση όπου ο ιδιωτικός υπάλληλος μένει στο νοίκι. Δίνω όμως στον καθένα που ενδιαφέρεται, κάποια εργαλεία τα οποία θα τον βοηθήσουν.