Ακολουθώντας πιστά το μοτίβο της προεκλογικής του εκστρατείας ενόψει των προηγούμενων πρόσφατων εκλογών της 9ης Απριλίου 2019, ο Βενιαμίν Νετανιάχου συνεχίζει να προβάλει τις διεθνείς σχέσεις της χώρας του, προκειμένου να προωθήσει θετικά την εικόνα του προς την τοπική κοινή γνώμη, δύο βδομάδες πριν το άνοιγμα της κάλπης της 17ης Σεπτεμβρίου. Σε αυτό το πλαίσιο κινείται η επίσημη επίσκεψη στο Ισραήλ του πρωθυπουργού της Αιθιοπίας, Άμπι Άχμεντ Άλι (Abyi Ahmed Ali).
Η Αιθιοπία είναι η αφρικανική χώρα που έχει πολλαπλούς δεσμούς με το εβραϊκό κράτος και η απαρχή τους ανάγεται δεκαετίες πριν, όταν ο τότε Αυτοκράτορας της Αιθιοπίας, Χαϊλέ Σελασιέ, διέμενε για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε ιδιόκτητη κατοικία του στην δυτική πλευρά της Ιερουσαλήμ. Η παρουσία του Αιθιοπικού Ορθόδοξου Πατριαρχείου στην πόλη αποτέλεσε έναν σημαντικό δίαυλο επικοινωνίας των δύο χωρών - χωρίς βέβαια να υποτιμάται η μυθική διασύνδεση του αιθιοπικού και του εβραϊκού πολιτισμού μέσω της ιδιαίτερης φιλίας που φέρεται να είχε ο βιβλικός Βασιλιάς Σολομώντας με την Βασίλισσα του Σαβά, ένα βασίλειο που γεωγραφικά τοποθετείται στις αιθιοπικές ακτές της Ερυθράς Θάλασσας.
Πέρα όμως από τους βιβλικούς/συναισθηματικούς δεσμούς του απώτερου παρελθόντος, η Αιθιοπία αποτέλεσε μία πολύ σημαντική χώρα όταν άρχισε να εφαρμόζεται το λεγόμενο ”Δόγμα της Περιφέρειας” του Δαυίδ Μπεν-Γκουριόν, που ως βάση του είχε την διασύνδεση του Ισραήλ με χώρες της ευρύτερης περιοχής, οι οποίες δεν ήταν μουσουλμανικές, δεν ήταν αραβικές και δεν είχαν κάποιον ιδιαίτερο λόγο να πάρουν μία καθαρά φιλοπαλαιστινιακή θέση στην αραβοϊσραηλινή διένεξη. Μία από αυτές ήταν η Αιθιοπία, η οποία και ήλεγχε την διέλευση εμπορικών πλοίων από και προς την Ερυθρά Θάλασσα. Η φιλική προς το Ισραήλ αιθιοπική στάση χρησίμευε ως αντίβαρο στην αραβική Υεμένη, η οποία και εκείνη είχε τον δικό της λόγο στην διέλευση πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα και έπαιζε σημαντικό ρόλο στην εφαρμογή του αραβικού εμπορικού εμπάργκο κατά του Ισραήλ κατά τις πρώτες δεκαετίες της ύπαρξής του.
Από τη δεκαετία του ’90 και εντεύθεν, οι ισραηλινές κυβερνήσεις, αφού κατάφεραν να ξεπεραστούν τα όποια θρησκευτικά διλήμματα του τοπικού ραβινικού κατεστημένου, μετέφεραν σχεδόν όλους τους Αιθίοπες Εβραίους της φυλής Φαλάσα στο Ισραήλ, οι οποίοι τώρα αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της ισραηλινής κοινωνίας. Τελευταία, η εβραϊκή αιθιοπική κοινότητα καταδίκασε με πολλούς τρόπους - άλλοτε μέσω των αιθιόπων Εβραίων βουλευτών στην Κνέσετ, και άλλοτε με δημόσιες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας - τις διακρίσεις που υφίστανται εκ μέρους μερίδας της κοινής γνώμης και της κρατικής γραφειοκρατίας.
Έτσι σε εσωτερικό ισραηλινό επίπεδο, η επίσκεψη του Αιθίοπα Πρωθυπουργού σχετίζεται με την προσπάθεια της διακυβέρνησης Νετανιάχου να προσεταιρισθεί τις ισραηλινές ”αιθιοπικές” ψήφους, οι οποίες, λόγω διαφόρων ατυχών συμβάντων βίας μεταξύ αστυνομικών και Εβραίων Αιθιόπων, υπολογίζεται ότι θα τεθούν εναντίον του Λικούντ στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές.
Σε αυτό, σίγουρα συμβάλλει και η μετριοπαθής φωνή που προβάλει ο ίδιος ο Αιθίοπας Πρωθυπουργός στην δική του χώρα: Η Αιθιοπία ταλανίζεται από την μακρόχρονη διαμάχη Χριστιανών-Μουσουλμάνων και ο ίδιος ο Άμπι Άχμεντ Άλι, μπορεί να έχει μουσουλμανικό ονοματεπώνυμο λόγω της θρησκείας του πατέρα του, αλλά η μητέρα του είναι Χριστιανή Ορθόδοξη - γεγονός που του έδωσε σημαντική ώθηση στην πολιτική του καριέρα και εύφημες μνείες τόσο από τους Χριστιανούς όσο και από τους Μουσουλμάνους συμπατριώτες του, κερδίζοντας τις εκλογές και υπηρετώντας το πρωθυπουργικό αξίωμα από τις 2 Απριλίου 2018. Ο συμφιλιωτικός του λόγος σε εσωτερικό (αιθιοπικό) επίπεδο, υπολογίζεται ότι θα έχει ανάλογη επίδραση προς τους Εβραίους Αιθίοπες, πολίτες του Ισραήλ. Τουλάχιστον, αυτό θα ήθελε να επιδιωχθεί από πλευράς Νετανιάχου, με στόχο αυτό το συμφιλιωτικό κλίμα να μετουσιωθεί σε προσέλκυση των αιθιοπικών ψήφων υπέρ του κόμματός του. Η προσπάθεια του επιτελείου Νετανιάχου να προκαλέσει τον συναισθηματισμό των αιθιοπικής καταγωγής ισραηλινών ψηφοφόρων φαίνεται από το πρόγραμμα που έχει κανονισθεί για τον Αιθίοπα Πρωθυπουργό: Πολλαπλές συναντήσεις με φορείς της τοπικής αιθιοπικής κοινότητας, και κυρίως με τους γονείς του αιθιοπικής καταγωγής αγνοούμενου ισραηλινού στρατιώτη, Αβέρα Μεγκίστο, ο οποίος φέρεται να κρατείται αιχμάλωτος στην Γάζα από την Χαμάς. Η τύχη του Αβέρα Μεγκίστο αγνοείται από τις 7 Σεπτεμβρίου 2014, όταν υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες διαπέρασε την μεθόριο Ισραήλ-Γάζας, ενώ υπηρετούσε την θητεία του στον ισραηλινό στρατό.
Πέραν αυτής της διάστασης, η επίσκεψη του Άμπι Άχμεντ Άλι σχετίζεται και με την θέση της -αδύναμης οικονομικά και αριθμητικά - αιθιοπικής ορθόδοξης εκκλησίας στην Ανατολική Ιερουσαλήμ. Κάθε χρόνο, κατά τα Ορθόδοξα Χριστούγεννα και το Ορθόδοξο Πάσχα, τα Ιερά Προσκυνήματα κατακλύζονται από Αιθίοπες προσκυνητές. Όσο αδύναμο και να είναι το αιθιοπικό ορθόδοξο ιερατείο στην Ιερουσαλήμ, για τους Ισραηλινούς καμία θετική φωνή δεν πρέπει να περισσεύει , όταν θα τεθούν επί τάπητος ζητήματα κυριαρχίας σε κάθε γωνιά της πόλης, είτε στον δυτικό είτε στον ανατολικό της τομέα.
Τέλος, είναι σαφές ότι την τελευταία πενταετία το Ισραήλ καταβάλει ιδιαίτερες προσπάθειες να ανανεώσει την παρουσία του στην Αφρική, υπενθυμίζοντας στις εκεί κυβερνήσεις την ισραηλινή προσφορά τεχνογνωσίας με συστηματοποιημένα αναπτυξιακά προγράμματα του ισραηλινού Υπουργείου Εξωτερικών , από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 και έως το 1967. Το 1967, λόγω του Πολέμου των Έξι Ημερών, οι περισσότερες αφρικανικές χώρες διέκοψαν τις διπλωματικές τους σχέσεις με το Ισραήλ, και οι ισραηλινοί τεχνικοί σύμβουλοι που ήταν εγκατεστημένοι στην αφρικανική ήπειρο βρέθηκαν να περαιώνουν ξαφνικά το έργο που τους είχε ανατεθεί.
Η επίσκεψη του Αιθίοπα Πρωθυπουργού ουσιαστικά δίνει ώθηση στην εικόνα του ιδίου στην χώρα του, προωθώντας τις δυνατότητες που θα της προσδώσει η παροχή τεχνικής βοήθειας εκ μέρους του Ισραήλ. Παράλληλα, προωθεί το σχέδιο του Ισραήλ να δηλώσει την παρουσία του στην για πολλά χρόνια ”ξεχασμένη” Μαύρη Ήπειρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την προηγούμενη προεκλογική περίοδο (ενόψει των εκλογών του περασμένου Απριλίου), είχε επισκεφθεί το Ισραήλ ο Πρόεδρος του Τσαντ, μίας χώρας που κατά την δεκαετία του 1960 είχε απορροφήσει σημαντική ισραηλινή τεχνική και στρατιωτική βοήθεια, πλην όμως δεν μπόρεσε να διατηρήσει ανέπαφες τις διπλωματικές της σχέσεις με το Ισραήλ μετά τον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ του 1973. Η επίσκεψη εκείνη μπορεί να μην αποκατέστησε τις διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Τσαντ και Ισραήλ, συνετέλεσε όμως και αυτή στο να δοθεί στην ισραηλινή κοινή γνώμη η εικόνα ότι η διαχείριση των διεθνών σχέσεων εκ μέρους της διακυβέρνησης Νετανιάχου αποφέρει στην χώρα πολλαπλά οφέλη.
Αντίθετα από ό,τι ίσως θα ήθελε η ισραηλινή πλευρά, η επίσκεψη του Αιθίοπα Πρωθυπουργού δεν σημαίνει ότι η πρεσβεία της χώρας του θα μεταφερθεί στην Ιερουσαλήμ. Για την ώρα τουλάχιστον, κρίνοντας από τις δηλώσεις του ιδίου, όσο και από όσα υπονοούνται από τα ισραηλινά ΜΜΕ, δεν αναμένεται να γίνει λόγος για το συγκεκριμένο θέμα. Ωστόσο, η σκοπιμότητα της καθαυτής επίσκεψής του στο Ισραήλ είναι τόσο σημαντική κατά τον παρόντα χρόνο - τόσο για τον Νετανιάχου, όσο και για τον Άμπι Άχμαντ Άλι -, ώστε το ζήτημα εάν η Αντίς Αμπέμπα αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του ισραηλινού κράτους καθίσταται σίγουρα δευτερεύον.
* Ο Δρ. Γαβριήλ Χαρίτος είναι ερευνητής του Ινστιτούτου Μπεν-Γκουριόν , Πανεπιστήμιο Μπεν - Γκουριόν , Ισραήλ και Senior Fellow, Κυπριακό Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων , Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
Καθημερινή ανάλυση από τον Δρ. Γαβριήλ Χαρίτο για τις επερχόμενες εκλογές στο Ισραήλ στο Φάκελος Εκλογές στο Ισραήλ 2019