Η Ρωσία έχει τη δυνατότητα να αυξήσει τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη, όπου η άνοδος των τιμών του έχει κλιμακώσει την πίεση στους καταναλωτές, ανέφερε το Κρεμλίνο την Πέμπτη: Ο εκπρόσωπός του, Ντμίτρι Πεσκόφ, είπε πως οι υπάρχουσες οδοί διέλευσης επιτρέπουν την αύξηση των προμηθειών πριν αρχίσει να λειτουργεί ο αγωγός Nord Stream 2, που θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στη Γερμανία.
«Υπάρχει δυνατότητα» είπε ο Πεσκόφ κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, προσθέτοντας πως «όλα εξαρτώνται από τη ζήτηση, τις υποχρεώσεις βάσει συμβολαίων και τις εμπορικές συμφωνίες».
Οι τιμές του αερίου, οι οποίες βρίσκονταν στα ύψη, έπεσαν απότομα την Πέμπτη, μία ημέρα αφού ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, είπε ότι η χώρα του θα μπορούσε να πουλήσει περισσότερο αέριο σε Ευρωπαίους αγοραστές μέσω της εγχώριας αγοράς της, επιπρόσθετα στα υπάρχοντα μακροπρόθεσμα συμβόλαια.
Ο Αλεξάντερ Νόβακ, αναπληρωτής πρωθυπουργός, είπε την Τετάρτη πως αν άρχιζε τη λειτουργία του ο αγωγός Nord Stream 2 θα σταθεροποιούσε γρήγορα τις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας – μια δήλωση που κάποιοι στην Ευρώπη εξέλαβαν ως μήνυμα προς τις αρμόδιες αρχές να κινηθούν γρήγορα για να προχωρήσουν οι διαδικασίες με τον νέο αγωγό. Ερωτηθείς για το σχόλιο του Νόβακ, ο Πεσκόφ απάντησε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να αυξήσει τις προμήθειες μέσω των υπαρχουσών οδών/ υποδομών. Σημειώνεται πως η ΕΕ καλύπτει με εισαγωγές περίπου το 90% των αναγκών της σε φυσικό αέριο.
Μιλώντας σε συνάντηση της κυβέρνησής του την Τετάρτη σχετικά με ενεργειακά ζητήματα, ο Πούτιν είπε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να πουλήσει περισσότερο αέριο στην Ευρώπη μέσω της εσωτερικής αγοράς της, υπογραμμίζοντας πως οι απότομες διακυμάνσεις στις τιμές είναι κακές για τη Μόσχα επίσης.
Ωστόσο πρόσθεσε πως η ρωσική κρατική εταιρεία αερίου, Gazprom, πρέπει επίσης να γεμίσει και τα δικά της αποθέματα, για να εξυπηρετήσει τις εγχώριες ανάγκες εν όψει του χειμώνα.
Όπως είπε ο Ρώσος πρόεδρος, η απότομα αυξανόμενη ζήτηση εν μέσω της παγκόσμιας οικονομικής ανάκαμψης από την πανδημία έχει στείλει στα ύψη τις τιμές αερίου στην Ευρώπη, ενώ παίζουν επίσης ρόλο ο ψυχρός χειμώνας και οι μικρότερες επιδόσεις από εναλλακτικές πηγές, υπογραμμίζοντας παράλληλα πως η χώρα του ήταν πάντα αξιόπιστος προμηθευτής αερίου σε καταναλωτές ανά τον κόσμο και πάντα εκπλήρωνε τις υποχρεώσεις της.
Ωστόσο, υπέδειξε και τις προσπάθειες από πλευράς ΕΕ για μετάβαση από τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια για προμήθειες σε «spot trading» (αγορές «επί τόπου») ως παράγοντα που έπαιξε βασικό ρόλο.
«Θα ήθελα να υπογραμμίσω πως η κατάσταση στις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας αποτελεί φωτεινό παράδειγμα για τον απαράδεκτο χαρακτήρα των βιαστικών και με πολιτικό κίνητρο κινήσεων σε κάθε σφαίρα, ειδικά σε ενεργειακά ζητήματα, που καθορίζουν τη σταθερότητα βιομηχανιών και την ευημερία και ποιότητα ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων» είπε σχετικά.
Από πλευράς της, την Τετάρτη η απερχόμενη Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, απέρριψε τους ισχυρισμούς πως ο Πούτιν ευθύνεται εν μέρει για τις εξάρσεις στις τιμές αερίου στην Ευρώπη.
«Από όσο γνωρίζω, δεν έχουν υπάρξει παραγγελίες στις οποίες η Ρωσία είπε ότι δεν θα παραδοθούν, και ειδικότερα όχι σε σχέση με τον αγωγό στην Ουκρανία» είπε η Μέρκελ σε δημοσιογράφους. «Η Ρωσία μπορεί να παραδώσει αέριο στη βάση υποχρεώσεων στο πλαίσιο συμβολαίων» πρόσθεσε.
Κάποιοι αναλυτές λένε ότι η Gazprom παραδίδει όλο το αέριο που πρέπει να παραδώσει στο πλαίσιο των μακροπρόθεσμων συμφωνιών, μα δεν πουλούσε επιπλέον αέριο στη «spot market», χρησιμοποιώντας το αντ’αυτού για εγχώριες ανάγκες.
Αυτό έχει οδηγήσει σε κατηγορίες περί συγκράτησης αερίου από τη Ρωσία για να ασκηθεί πίεση στις γερμανικές και στις ευρωπαϊκές αρμόδιες αρχές ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες έγκρισης για τον Nord Stream 2, που ολοκληρώθηκε πρόσφατα. Ο αγωγός αυτός προορίζεται να παρέχει αέριο απευθείας στη Γερμανία, παρακάμπτοντας την Πολωνία και την Ουκρανία.
Τον προηγούμενο μήνα 40 ευρωβουλευτές είχαν ζητήσει από την ΕΕ να διερευνήσει τον ρόλο της Gazprom ως προς την άνοδο των τιμών φυσικού αερίου, λέγοντας πως υπήρχαν υποψίες για χειραγώγηση των αγορών και εκφράζοντας προβληματισμούς για πιθανές προσπάθειες χρήσης των τιμών του αερίου για την άσκηση πολιτικής πίεσης στην Ευρώπη.
Η Μέρκελ, ωστόσο, μιλώντας μετά από σύνοδο της ΕΕ στη Σλοβενία, είπε πως «θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι έχουμε συνηθίσει σε πολύ χαμηλές τιμές αερίου. Μέρος του σχιστολιθικού αερίου στις ΗΠΑ δεν μπορούσε (συνέφερε) να εξορυχθεί πλέον λόγω των πολύ χαμηλών τιμών...τώρα η ζήτηση αυξάνεται ξανά».
Σημειώνεται πως η Άνγκελα Μέρκελ (η οποία επίσης δεν έχει να ανησυχεί για την επανεκλογή της) είχε επιλέξει να προχωρήσει με τον αγωγό Nord Stream 2, παρά τις έντονες αντιδράσεις των ΗΠΑ και μεγάλου μέρους της ΕΕ. Οι επικριτές προειδοποιούσαν πως, με το συγκεκριμένο project, η γερμανική εξάρτηση από το ρωσικό αέριο θα αυξανόταν, και ο Πούτιν θα μπορούσε κάποια στιγμή να το χρησιμοποιήσει αυτό σαν όπλο. Πάντως η Γερμανίδα καγκελάριος τόνισε ότι ούτε η Ρωσία ούτε ο Nord Stream 2 είχαν σχέση με την παρούσα έλλειψη αερίου.
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν ακολούθησε και αυτός τη γραμμή του Πούτιν, επικρίνοντας τις πολιτικές της ΕΕ για την άνοδο των τιμών της ενέργειας, και αποδίδοντας το φαινόμενο στις «πράσινες» πολιτικές της Ευρώπης (Green Deal) για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Πέραν του θέματος των ρωσικών προμηθειών, μεταξύ των λόγων για την αύξηση των τιμών περιλαμβάνονται η αύξηση της ζήτησης από την Ασία για υγροποιημένο φυσικό αέριο, και η εξάντληση των ευρωπαϊκών αποθεμάτων λόγω του ψυχρού χειμώνα.
Η αύξηση των τιμών του αερίου φαίνεται να αποτελεί ένα από τα συμπτώματα του διεθνούς «αγώνα» για τη διασφάλιση προμηθειών καυσίμων, μετά την ταχεία άνοδο της ζήτησης που ακολούθησε την πανδημία.
Η τιμή του άνθρακα, που χρησιμοποιείται για παραγωγή ηλεκτρισμού και θέρμανση, έχει σημειώσει επίσης ρεκόρ, ξεπερνώντας τα επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί το 2008. Άνοδος σημειώθηκε επίσης και στην τιμή του πετρελαίου την Πέμπτη, καθώς οι αγορές εκτίμησαν πως είναι μάλλον απίθανο οι ΗΠΑ να «ανοίξουν» αποθέματα αργού για καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης ή να απαγορεύσουν τις εξαγωγές.
Μεγάλοι παραγωγοί πετρελαίου και η ΙΑΕΑ θεωρούν πως η ζήτηση για αργό θα μπορούσε να αυξηθεί από 150.000 μέχρι 500.000 βαρέλια ημερησίως τους προσεχείς μήνες, καθώς πολλοί χρήστες φυσικού αερίου στρέφονται στο πετρέλαιο λόγω των υψηλών τιμών.
«Μια ενεργειακή κρίση ξεδιπλώνεται, με τον χειμώνα στο βόρειο ημισφαίριο να μην έχει αρχίσει ακόμα» είπε, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα των Financial Times, ο Στίβεν Μπρένοκ της PVM στο Λονδίνο.
Με πληροφορίες από Associated Press, Bloomberg, Financial Times, Reuters.