Μόλις είχε πατήσει τα 16, ένα μπουμπουκάκι, από κείνα που θα ντρεπόσουν ακόμη και να την κοιτάξεις! Τότε γνώρισε τον Antonio.
Το αγόρι μπορεί να κρατούσε όπλο, να φορούσε στρατιωτική στολή, όμως το πρόσωπο του πρόδιδε τα νιάτα, τα μόλις είκοσι δύο του χρόνια έδειχναν να μπορούν να στύψουν όλο τον κόσμο. Οι δυο τους κατάφεραν να ακυρώσουν τον μεγάλο πόλεμο, αθόρυβα έβαλαν στην άκρη τα σύνορα, έκαναν τον κόσμο να μοιάζει με έναν τόπο!
Όσο σκαλίζω και γράφω την ιστορία της θείας Σταυρίτσας τόσο πιο πολύ νιώθω λύπη για τον αποχαιρετισμό, ταυτόχρονα αισθάνομαι γυμνός, αδύναμος, μπροστά σε όλους εσάς, τους αναγνώστες, που διαβάζουν λεπτομέρειες από τούτη την οικογενειακή μου ιστορία.
Όχι μονάχα γιατί είναι δικές μου διαδρομές, κυρίως γιατί τους μεγάλους έρωτες, τις μυθιστορηματικές γνωριμίες, που έδωσαν νόημα στις λέξεις αγάπη κι αφοσίωση, τους συναντάμε σε τόπους που δεν αγγίζει ο χρόνος. Βρίσκονται τρυπωμένοι μέσα σε καλογυρισμένα σενάρια ταινιών ή σε ρομαντικά μυθιστορήματα, με απέθαντους ήρωες πλασμένους από λέξεις. Χαρακτήρες που λατρεύτηκαν και γνώρισαν παγκόσμια επιτυχία. Κι όμως, πίσω από τις κλειστές μεσόπορτες, αν χασομερήσουμε στους δικούς μας γνωστούς, εκεί ίσως να βρούμε το κλειδί από δεκάδες μεταμορφώσεις της αληθινής αγάπης.
Είναι τόσο παράξενο, όταν συναντάμε κάποιον να περιγράφει μια τέτοια ιστορία συνήθως προσπερνάμε στα βιαστικά, δεν υπάρχει ώρα για τέτοια παραμυθάκια.
Μα είναι αλήθεια πως όσο είμαστε νέοι αποστρέφουμε το βλέμμα, χάνουμε στιγμές, γιατί παλεύουμε, ίσως μάταια, να γίνουμε πρωταγωνιστές της εποχής μας.
Έτσι κι εγώ, ήμουν έφηβος όταν γνώρισα μια από τις αδελφές του πατέρα μου, που στα χρόνια του πολέμου συνδέθηκε και παντρεύτηκε έναν Ιταλό κι έπειτα από απίστευτες περιπέτειες βρέθηκε να ζει όλα της χρόνια στο Παλέρμο.
Μέσα στο παιδικό μου μυαλό η άγνωστη πόλη της Σικελίας γινόταν δική μου γειτονιά! Ένας τόπος που μπορεί να μη τον γνώριζα, όμως το ένιωθα, άγνωστο ακόμη το γιατί, πως εκεί είχα κάτι δικό μου.
Πολλά χρόνια αργότερα, όταν επισκέφθηκα τη Θεία Σταυρίτσα, λύθηκε εκείνο το παιδικό μυστήριο! Ήταν η θεία, εκείνη έδενε με ένα αόρατο νήμα τις δυο χώρες, έσπαγε κάθε σύνορο, έσβηνε την απόσταση και δίπλωνε, σα λεπτό φύλο ιχνογραφίας, τις δυο χώρες, τη μια πάνω στα χνάρια της άλλης.
Η Σταυρούλα δεν ήταν η μόνη κοπέλα που συνδέθηκε με έναν Ιταλό στρατιώτη, αν και αυτές οι ιστορίες ήταν σκληρό ταμπού της εποχής, στα 23 χρόνια της ιταλικής κυριαρχίας καταγράφονται 35 μικτοί γάμοι.
Οι περισσότερες από αυτές τις σχέσεις ξεσήκωναν θύελλα, έβαζαν φωτιά στα ήθη του μικρού τόπου. Σπάνια κάποιος από τους στενούς συγγενείς των κοριτσιών έβλεπε με καλό μάτι έναν ξένο στρατιώτη, όμως ήταν τόσο δυνατό το πάθος, τόσο άσβεστος έρωτας, που δεν υπήρχαν δυνάμεις ώστε να μπορούσαν να τιθασεύουν ετούτα τα ζευγάρια.
Ο Σιτσιλιάνος στρατιώτης Antonio Vattiato μετατέθηκε στην Κάρπαθο στο τέλος της δεκαετίας του 1930. Υπηρετούσε σε ένα στρατηγικής σημασίας φυλάκιο, που βρισκόταν στην κορφή του υψώματος Προφήτης Ηλίας. Συχνά, μετά τις βάρδιες, κατέβαινε με τα πόδια στο κοντινό χωριό, στις Μενετές, εκεί είχε ένα dopolavoro, δηλαδή έναν χώρο διασκέδασης των στρατιωτών, όπου περνούσε τις ελεύθερες ώρες του με συναδέλφους.
Μέσα στα γραφικά στενά του μικρού χωριού, μόλις είχε ξεσπάσει ο μεγάλος πόλεμος, όταν ο Antonio πρωτοαντίκρισε τη Σταυρούλα και δεν άφησε να χαθεί χρόνος, σχεδόν αμέσως έτρεξε και τη ζήτησε από τη μητέρα της.
Μια χήρα μέσα στα μαύρα ήταν η Χρυσή, έτσι έλεγαν τη μητέρα της, γιατί από το 1936 είχε χάσει το σύζυγο της, ήταν και πατέρα για τις τρεις κόρες, όσο για το μοναχογιό της, αν και έφηβος, εκείνος ήδη είχε μεταναστεύσει στην Αθήνα, δούλευε εξορύχτης - μαρμαράς, στα ακόμη πολύβουα νταμάρια του Διονύσου.
Η μάνα της Σταυρούλας είχε μια σπάνια λεπτότητα, μια αρχοντιά, μα μπορούσε να σε ξεγελάσει με το χαμόγελο της. Ήταν γυναίκα που σε διάβαζε, όμως πάντοτε στεκόταν χαμογελαστή, μειλίχια και μετρημένη. Χαρακτηριστικά που είχε κληρονομήσει και η Σταυρούλα. Άκουσε λοιπόν τον Antonio, ένιωσε τον έρωτα του για την μικρή της κόρη, έπειτα άφησε στην άκρη τη βελόνα και το κέντημα, σήκωσε τα μάτια της ψηλά και του πρότεινε να περιμένει, πρώτα να τελειώσει ο πόλεμος κι ύστερα, με την ησυχία τους, να κάμουν γάμους και γλέντια.
Όμως εκείνος ήταν σίγουρος για τον εαυτό του, έβλεπε τη Σταυρούλα κι έλιωνε! Ο πόλεμος δε θα τους κρατούσε μακριά ούτε για μια μέρα, μα τι γράφω, ούτε για μια ώρα.
Το σπίτι τους βρισκόταν ακριβώς κάτω από την εκκλησία, εκεί μέσα λοιπόν, όπως συνηθιζόταν στα πίσω χρόνια, έγινε το μυστήριο. Ο Antonio και η Σταυρίτσα ήταν πια ζευγάρι, δεν άργησε να γεννηθεί και το πρώτο τους παιδί, ένα κορίτσι και τη βάφτισαν Μαρία.
Ακολούθησε ο ξεσηκωμός στις Μενετές κι αυτός έφερε τη γενίκευση της Επανάστασης σε όλη την Κάρπαθο, με αποτέλεσμα ένα μοναδικό ιστορικό γεγονός! Ήταν το βίαιο σπάσιμο της ιταλοκρατίας, 8 μήνες νωρίτερα από όλα τα Δωδεκάνησα.
Εκείνο το ιστορικό πρωινό είχε ψυχρούλα, ήταν Πέμπτη 5 Οκτώβρη του 1944, όταν λίγα μέτρα πάνω από την ωματισμένη ταράτσα του σπιτιού της Σταυρίτσας, στην αυλή της εκκλησίας, σύσσωμο το χωριό, κρατούσε όπλα κι έδινε όρκους πίστης μπροστά στη γαλανόλευκη που κυμάτιζε ψηλά!
Έπειτα πραγματοποιήθηκε η απίστευτη αποστολή των επτά Καρπαθίων στην Αίγυπτο με το καΐκι ΙΜΑΚΟΛΑΤΑ, αυτό ήταν το κάλεσμα στις συμμαχικές δυνάμεις να αναλάβουν την απελευθερωμένη Κάρπαθο!
Μόλις δυο βδομάδες αργότερα, στις 17 Οκτώβρη 1944, οι συμμαχικές δυνάμεις, έστειλαν στο νησί 2 αντιτορπιλικά.
Το ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ και το ΚΛΗΒΕΛΑΝΤ φούνταραν στον κόλπο των Πηγαδίων, στο λιμάνι επικρατούσε αναβρασμός, είχαν προτεραιότητα να ξεφορτώσουν τσουβάλια με τρόφιμα, γιατί η πείνα ήταν η μόνη που δεν έπαιζε παιγνίδια με την εξουσία, όμως οι Εγγλέζοι θα παραλάμβαναν κι ένα ταλαίπωρο φορτίο.
Είχαν μαζέψει περίπου 200 Ιταλούς αξιωματικούς και στρατιώτες, θα τους έστελναν στην Αίγυπτο, ως αιχμαλώτους πολέμου, σε ένα στρατόπεδο συγκεντρώσεως.
Μια διαπεραστική φωνή σταμάτησε το χρόνο κι έκανε το λιμάνι να παγώσει:
- τι θα γίνει με τους παντρεμένους;
Τι είχαν σκοπό να κάνουν με τους λιγοστούς φαντάρους που είχαν ήδη κάνει οικογένειες πάνω στο νησί;
Και το πλήθος, που εκείνες τις μικρές στιγμές μάλλον έμοιαζε με όχλο, φώναξε να φύγουν και μαζί τους να έπαιρναν τις γυναίκες και τα μωρά τους! Ευτυχώς αυτές οι φωνές ήταν λιγότερες, έτσι η Σταυρίτσα έμεινε πίσω, με το μωρό στην αγκαλιά της, από τότε ξεκινούσε μια απίστευτη Οδύσσεια!
Ο Antonio για δυο χρόνια έζησε φυλακισμένος σε ένα στρατόπεδο συγκεντρώσεως της Αιγύπτου και κάθε μέρα έγραφε από ένα γράμμα στη Σταυρίτσα του. Μέχρι κι ο ταχυδρόμος έκαμε παρατήρηση στο κορίτσι, αυτός ο Ιταλός ήταν ο πιο τακτικός, ο απαιτητικός πελάτης του.
Συνολικά ο αναγκαστικός χωρισμός του ζευγαριού κράτησε 12 χρόνια, με επιμονή κατάφεραν να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα χαρτιά, να κάνουν ακόμη και πολιτικό γάμο κι έτσι εκείνη να ταξιδέψει και να κάνει μόνιμη κατοικία το Παλέρμο της Σικελίας. Εκεί έζησε από το 1956 μέχρι σήμερα, δηλαδή μετρούσε 63 χρόνια μακριά από το νησί της.
Όσο μιλούσε για την Κάρπαθο της τα μάτια της έμοιαζαν με λίμνες πλημμυρισμένες από δάκρυα, ρυάκια που πάλευαν να γλιστρήσουν στο πρόσωπο της.
Θυμόταν κάθε λεπτομέρεια από το χωριό και τα μετόχια του, από τους ανθρώπους, από τις συνήθειες τους κι όταν η κουβέντα έφτασε στους Ιταλούς, ήταν τόσο ανοιχτή καρδιά που και σε αυτούς μοίρασε αγάπη και γλυκά παινέματα της.
Χάιδεψε το μικρό σκυλάκι της και συνέχισε τις διηγήσεις για τα περασμένα, σε μια στιγμή έπιασα τον εαυτό μου να χάνεται μέσα στο δικό της συναίσθημα, δεν άκουγα τις λέξεις, ένιωθα τη νοσταλγία για κάθε πέτρα από το χωριό, για κάθε μικρό περαστικό σύννεφο, που έχει τύχη να αγγίζει τα βουνά της Καρπάθου.
«Τη μέρα μπορεί να είμαι στην Ιταλία, όμως κάθε νύχτα ταξιδεύω στο χωριό, βρίσκομαι στην Κάρπαθο».
Μια πρόταση της έφτασε να γίνει βαθιά χαραγματιά! Βλέπεις ο θάνατος δε μπορεί να σκοτώσει κάποιες λέξεις, μέσα σ’ αυτές λοιπόν μπορούν να ζουν, να αναπνέουν εκείνοι που αγαπήσαμε.
Η Σταυρίτσα έφυγε αθόρυβα, όπως ταιριάζει στις πιο σημαντικές ψυχές, στις 2 Γενάρη 2019. Λίγες μέρες νωρίτερα από τα γενέθλια της! Δίπλα της είχε τα δυο της κορίτσια, τα εγγόνια της κι από μακριά όλους εμάς που την αγαπήσαμε. Είμαι σίγουρος πως η ψυχής έγινε ένα μικρό σύννεφο, που θα τριγυρνά αιώνια πάνω από τη Κάρπαθο κι αν καμιά φορά πεθυμήσει κοσμοπολιτισμό τότε θα πετάγεται μέχρι τη Σιτσίλια ή ίσως λίγο πιο πάνω, στην αιώνια Ρώμη, που τόσο πολύ της άρεσε.
Δίχως σύνορα, μακριά από δύσοσμους ανθρώπινους περιορισμούς, όλοι πονάμε, όλοι έχουμε δικαίωμα να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε, δίχως να μας κρίνουν τα θέλω μας και τις επιλογές μας.