Η Τουρκία σχεδίαζε από καιρό. Μετά τον Μάρτιο του 2019 που κατέθεσε στα Ηνωμένα Έθνη επιστολή, με τις απαιτήσεις της στη Μεσόγειο, επανέφερε το σχέδιο Ακάρ για επίσημη πρόσκληση και δέσμευση της Λιβύης για οριοθέτηση. Ο Χουλουσί Ακάρ παρουσίασε για πρώτη φορά το χάρτη με την οριοθέτηση Τουρκίας - Λιβύης τον Νοέμβριο του 2018, επί της λογικής ότι τα νησιά που σχηματίζουν ένα τόξο από τη Ρόδο, την Κάρπαθο, την Κάσο και την ανατολική και τη νοτιοανατολική πλευρά (κατά το 1/3 επί του συνόλου) της Κρήτης δεν παράγουν επήρεια υφαλοκρηπίδας. Φάνηκε προσώρας ότι πρόκειται για μια ακραία περίπτωση που ίσως δεν αντέχει ούτε στην αξιολόγηση, πόσο μάλλον στην ανοχή. Όμως, η στρατηγική αυτή δεν παραμερίσθηκε από τα σχέδια της Τουρκίας.
Μπορεί η Τουρκία να οριοθετήσει με τη Λιβύη;
Θα αναρωτηθούμε, είναι ποτέ δυνατόν να συνδέεται η Τουρκία με την Λιβύη για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών; Στη λογική της Τουρκίας θα ήταν δυνατόν, αν εξουδετερωνόταν η επήρεια που παράγουν τα νησιά του τόξου αυτού. Διότι, τι είναι αυτό το στοιχείο που εμποδίζει την Τουρκία από του να οριοθετήσει με τη Λιβύη;
Πρώτον, το στενό σε μήκος της ακτογραμμής που θα επιλεγόταν ως η μια από τις δύο εκατέρωθεν ακτές των κρατών, της Τουρκίας και της Λιβύης.
Δεύτερον, ότι η περιοχή έμπροσθεν του νησιωτικού τόξου δεν θα μπορούσε να αμφισβητηθεί ότι συνιστά σχετική περιοχή υφαλοκρηπίδας που περιέρχεται στην Ελλάδα. Εξάλλου αυτό το τόξο είναι το αναμφισβήτητο για κάθε νησί σημείο βάσης προοπτικής οριοθέτησης της Ελλάδας με την Αίγυπτο. Είναι οι αντικείμενες ακτές από την πλευρά της Ελλάδας. Αυτό τουλάχιστον είναι αναμφισβήτητο μεταξύ όλων των κρατών, της Τουρκίας περιλαμβανομένης.
Τρίτον, παρακάμπτοντας την λογική, ότι δεν θα ήταν δυνατόν διότι τα νησιά αυτά με υπολογίσιμη ακτογραμμή έχουν επήρεια που επίσης ουδείς θα μπορούσε να αμφισβητεί. Ποιος θα αντέλεγε ότι οι ευρείες ακτές της Ρόδου ή της Κρήτης, αλλά και της Καρπάθου και της Κάσου, δεν παράγουν ενισχυμένη και πλήρη επήρεια;
Τέταρτον, εφόσον τα νησιά έχουν επήρεια, αυτή θα απέκοπτε, σύμφωνα με τη θεωρία της επήρειας αποκοπής (cut-off-effect), που συνιστά αρχή δικαίου στις οριοθετήσεις που έχει επεξεργαστεί νομολογιακά το Διεθνές Δικαστήριο, την όποια προβολή ακτών της Τουρκίας στην επίμαχη περιοχή που καλύπτεται από το τόξο Ρόδου-Κρήτης. Αυτό το δεδομένο είναι ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο για την Τουρκία να επιχειρήσει οριοθέτηση με τη Λιβύη. Μετά τις αποκαλύψεις των τουρκικών μύχιων επιδιώξεων, τώρα γίνεται σαφές ποια είναι η δύναμη της επήρειας που στόχευσε να ακυρώσει με την προοπτική δημιουργίας τετελεσμένων η Τουρκία.
Πως φτάσαμε έως εδώ …. το χρονικό:
Η Τουρκία κινήθηκε διαχρονικά συντηρητικά, αλλά στρατηγικά βήμα-βήμα. Παλαιότερα οι απαιτήσεις της διακόπτονταν στον 28ο μεσημβρινό, πρόκειται για τη γραμμή που τέμνει κάθετα τη Ρόδο. Αυτή ήταν η γραμμή του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών. Με αυτήν βέβαια την απαίτηση, όπως διατυπώθηκε στην επιστολή του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, όλη η περιοχή από τον 32ο, 16’, 18’’ μέχρι τον 28ο μεσημβρινό η Τουρκία έχει δηλώσει ότι έχει αποκλειστικά δικαιώματα. Μια απαίτηση που απορρίφθηκε από ελληνικής πλευράς, διότι μονομερώς και αυθαίρετα αποκλείει ελληνικά νησιά της περιοχής. Θύμα μιας τέτοιας πρότασης είναι το Καστελόριζο η επήρεια του οποίου με την τουρκική άποψη μηδενίζεται, και είναι η πολλοστή φορά.
Το 2012 η Τουρκία έκανε μια δελεαστική προσφορά προς την Αίγυπτο προτείνοντας της μεγαλύτερο μερίδιο περιοχής υφαλοκρηπίδας, αν οριοθετούσε μαζί της, σε σύγκριση με αυτό το ποσοστό που της περιήλθε από την συμφωνία οριοθέτησης που υιοθέτησε με την Κύπρο το 2003. Με την πρόταση αυτή η περιοχή της συμφωνημένης οριοθέτησης θα μπορούσε να διανεμηθεί κατά τα 2/3 υπέρ της Αιγύπτου και κατά το 1/3 υπέρ της Τουρκίας. Θα αποκλειόταν, έτσι, η Κύπρος (στη δυτική και νοτιοδυτική πλευρά) και η Ελλάδα (Ρόδος και Καστελόριζο) στην Ανατολική Μεσόγειο από την οριοθέτηση. Όλα αυτά αν η Αίγυπτος αποχωρούσε από τη συμφωνία με την Κύπρο. Ήταν η εποχή που τη διακυβέρνηση στην Αίγυπτο ήλεγχαν οι αδελφοί μουσουλμάνοι και ήταν πιο ευνοϊκές οι συνθήκες. Παρόλα αυτά τίποτε δεν θα ήταν δυνατόν να μεταβληθεί νομικά και πολιτικά ως προς την ισχύ της συμφωνίας Κύπρου-Αιγύπτου του 2003. Η Αίγυπτος στη συνέχεια, ιδίως από της διακυβερνήσεως Σίσι, ακολούθησε την συνεννόηση με την Αθήνα για την οριοθέτηση.
Στην προτελευταία επιστολή του Μαρτίου 2019 στο περιεχόμενο των απαιτήσεων αφηνόταν ένα μικρό παράθυρο ανοικτό, προάγγελος των όσων επρόκειτο να ακολουθήσουν στα επόμενα επεισόδια στο εκτενές σίριαλ των τουρκικών απαιτήσεων. Δηλώθηκε ότι δυτικά του 28ου μεσημβρινού τα όρια θα καθορισθούν με συμφωνίες που θα ολοκληρωθούν σε σχέση με το Αιγαίο και με τη Μεσόγειο.
Ανάμεσα στον Μάρτιο 2019 και το σήμερα έχουν επισυμβεί μια σειρά από καταστάσεις. Η Τουρκία άρχισε ένα μακρόπνοο πρόγραμμα να δημιουργήσει τετελεσμένα αποστέλλοντας το γεωτρητικό σκάφος Fatih (Πορθητής) 33νμ δυτικά της Κύπρου. Η Κύπρος απαιτεί την περιοχή με βάση την μέση γραμμή με την Τουρκία. Την μέθοδο της μέσης γραμμής έχει ακολουθήσει και στις οριοθετήσεις με Αίγυπτο, Λίβανο και Ισραήλ. Συνεπεία αυτής της αντίληψης, η Κύπρος κατέθεσε εκτός από επιστολή διαμαρτυρίας και χάρτη με συντεταγμένες, όπου να καταδεικνύει τα όριά της με την Τουρκία βορειοδυτικά και βόρεια με βάση τη μέση γραμμή. Η Τουρκία δεν διέκοψε το έργο των γεωτρήσεων, διότι θεωρεί ότι οι συντεταγμένες της Κύπρου δεν θα μπορούσαν να την δεσμεύσουν. Πέραν αυτού η Τουρκία έβγαλε και δεύτερο γεωτρητικό σκάφος, το Yavuz, για γεωτρήσεις σε άλλες περιοχές που συνιστούν αιγιαλίτιδα ζώνη της Κύπρου, νότια της Καρπασίας. Παράλληλα τα ερευνητικά σκάφη παράνομα σάρωναν και σαρώνουν τις οριοθετημένες περιοχές της Κυπριακής ΑΟΖ.
Στα τέλη του καλοκαιριού 2019 το Ναυτικό της Τουρκίας, υπό τις ευλογίες του Υπουργού Άμυνας Χουλουσί Ακάρ, δημοσίευσε τη μελέτη της «Γαλάζιας Πατρίδας». Μια μελέτη εισήγηση του Ναυτικού της Τουρκίας να επεκταθεί η απαίτηση της χώρας της, δυτικότερα του 28ου μεσημβρινού έως τον 25ο, 5’ μεσημβρινό. Μια μελέτη η οποία έχει περισσότερο λειτουργικό χαρακτήρα, ως εγκόλπιο – οδηγίες προς ναυτιλομένους για το μέχρι που εκτείνονται τα κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκίας. Έτσι λειτουργεί η τουρκική στρατηγική. Με αυτόν τον ίδιο χάρτη θα επικυρωνόταν η πρόταση Ακάρ περί οριοθέτησης της Τουρκίας με τη Λιβύη. Η δημοσίευσή του επαναλήφθηκε και μάλιστα προστέθηκε ένας συγκριτικός πίνακας επί χάρτου με τα συντριπτικά οφέλη της Λιβύης σε ποσοστό υφαλοκρηπίδας που θα κέρδιζε αν οριοθετούσε με την Τουρκία αντί να οριοθετούσε με την Ελλάδα. Κάνοντας δελεαστική προσφορά προς την Λιβύη, ότι οριοθετώντας με την Τουρκία κερδίζει 39χιλ τ.χλμ περισσότερο, σε σύγκριση με αυτό που θα της αναλογούσε αν οριοθετούσε με την Ελλάδα.
Παρότι ο Ακάρ εμφάνισε τον χάρτη το Νοέμβριο 2018 ως δέλεαρ να προσελκυσθεί η Λιβύη, εν τούτοις η επόμενη κίνηση ήρθε μετά την υιοθέτηση του θεωρήματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» από τον Υπουργό Άμυνας και τον Πρόεδρο Ερντογάν. Ο Πρόεδρος Ερντογάν μάλιστα φωτογραφήθηκε με φόντο τον χάρτη των μεγάλων προσδοκιών της Τουρκίας όχι μόνο στην Μεσόγειο, αφού τέμνει την Κρήτη στον 25, 5’ μεσημβρινό, σε ευθυγράμμιση με τον 25 μεσημβρινό που εποφθαλμιά με αξιώσεις υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο. Έτσι απεικόνισε και για την ιστορία την έγκρισή του για την αύξηση της ισχύος της χώρας του.
Στην επιστολή της 13 Νοεμβρίου 2019 η Τουρκία καταθέτει την εκ βαθέων ομολογία της για τις διεκδικήσεις σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο. Πρωτίστως, απορρίπτει τα ελληνικά και κυπριακά επιχειρήματα που εναντιώνονται στις τουρκικές θέσεις, και εξίσου απορρίπτει τις κυπριακές συντεταγμένες. Επαναλαμβάνει τις δηλώσεις για αποκλειστικές αρμοδιότητες και κυριαρχικά δικαιώματα σε όλο το εύρος από τον 32ο, 16’, 18’’ έως τον 28ο μεσημβρινό.
Σε παράρτημα καταθέτει κατάλογο συντεταγμένων για τις αξιώσεις. Παράλληλα έχει καταθέσει και συντεταγμένες για την οριοθέτηση που έχει συνάψει με μια άκυρη κατά το διεθνές δίκαιο συμφωνία με την ανυπόστατη τουρκοκυπριακή οντότητα στις κατεχόμενες περιοχές. Κατά δεύτερον, και πιο σημαντικό, με την επιστολή συμπληρώνεται η άποψη του Υπουργείου Άμυνας για τις απαιτήσεις της Τουρκίας στις περιοχές δυτικά του 28ου μεσημβρινού.
Δηλώνει στο σώμα της επιστολής ότι η περιοχή αυτή θα οριοθετηθεί με τα γειτονικά κράτη. Στο παράρτημα, όμως, που επισυνάπτονται οι συντεταγμένες, καταθέτει ότι οι συντεταγμένες για τις περιοχές αυτές θα συμπληρωθούν με τις οριοθετήσεις. Όμως, δηλώνει ότι θα αφορά σε περιοχές που εκτείνονται μετά την αιγιαλίτιδα ζώνη των νησιών. Άραγε σε ποια νησιά αναφέρεται;
Δεν υπάρχουν παρά μόνο τα ελληνικά. Άρα για τα ελληνικά νησιά αναφέρεται. Περαιτέρω διατυπώνεται πολύ σαφώς ότι τα νησιά αυτά δεν μπορούν να διεκδικούν υφαλοκρηπίδα ή ΑΟΖ, διότι θα καταπατούν (encroach) την προέκταση της προβολής των τουρκικών ακτών και υφαλοκρηπίδας της Τουρκίας. Και κατ’ επέκταση, ότι ισχύει η μη καταπάτηση (non-encroachment). Αυτή η αρχή, όμως, ισχύει αφού έχει γίνει η οριοθέτηση, όχι πριν.
Με άλλα λόγια, όπως προκύπτει από την επιστολή, κατά την Τουρκία, οριοθετώντας με τη μέθοδο της ευθυδικίας, δυτικά του 28ου μεσημβρινού η Ελλάδα θα αποκλείεται από οριοθέτηση τόσο με την Αίγυπτο όσο και με την Λιβύη. Έτσι θέλει να προκαταλάβει ότι στην περιοχή μόνο η Τουρκία οριοθετεί με τις χώρες της Βόρειας Αφρικής, χώρες τις δικής της επιλογής. Την ίδια αντίληψη μεταχειρίζεται και για την περιοχή από τον 32ο, 16’, 18’’ έως τον 28ο μεσημβρινό με το να εξαιρεί την επήρεια τόσο του Καστελόριζου όσο και της Ρόδου.
Η αντίληψη της Τουρκίας είναι σαθρή και νομικά προδήλως αβάσιμη. Διότι αναφέρεται σε διατάξεις της Σύμβασης για το Δίκαιο Θάλασσας και μάλιστα διατάξεις περί την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ με στόχο την επίτευξη ενός δίκαιου αποτελέσματος. Πλην όμως θεωρεί εκ προοιμίου ότι τα συγκεκριμένα αυτά ελληνικά νησιά του τόξου, αλλά και του Καστελορίζου, με βάση την ευθυδικία δεν παράγουν καμία επήρεια.
Θα σημειώσω ότι το Διεθνές Δικαστήριο που έχει επεξεργαστεί νομολογιακά τις αρχές σε πλείονες υποθέσεις οριοθέτησης, ερμηνεύοντας τις διατάξεις οριοθέτησης με επίκεντρο το ποια είναι η μεταχείριση νησιών σε περιοχές γεωγραφικής στενότητας, δεν απορρίπτει συλλήβδην την επήρεια νησιών, ώστε η Τουρκία να το θεωρήσει ως ερμηνεία πιλότο και να προεξοφλήσει διεκδικήσεις. Το Δικαστήριο έχει τονίσει ότι κάθε νησί υπολογίζεται στη διαδικασία οριοθέτησης με βάση τα κριτήρια που το ίδιο θέτει για να επιτευχθεί το δίκαιο αποτέλεσμα.
Έτσι στις 27 Νοεμβρίου 2019, ελάχιστες ημέρες μετά τη δημοσιοποίηση της κατάθεσης της τελευταίας επιστολής της στα Ηνωμένα Έθνη, με το πακέτο των διεκδικήσεων της στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία ανακοίνωσε, με την απόδειξη των τεκμηρίων της τηλεοπτικής μετάδοσης, την υιοθέτηση ενός μνημονίου συνεννόησης περί οριοθέτησης με την Λιβύη, προφανώς ιχνηλατώντας επί τη βάσει, για να μην πούμε με ανατύπωση καρμπόν, του χάρτη Ακάρ.
Έκτοτε έγινε κατανοητό ότι με τη συνεννόηση αυτή, εν είδει μνημονίου, η Τουρκία θα θέλει να κλειδώσει τη Λιβύη, δεσμεύοντάς την να οριοθετήσει τη θαλάσσια αυτή περιοχή μαζί της, και όχι με άλλο κράτος. Με την επιφύλαξη περαιτέρω εκπλήξεων από την Τουρκία, αυτό το μνημόνιο είναι μια δέσμευση, ένας αρραβώνας. Η οριοθέτηση προφανώς θα ακολουθήσει.
Η οριοθέτηση βέβαια προϋποθέτει έστω μια τυπική διαπραγμάτευση. Πως αλλιώς θα κατατεθεί η ελεύθερη βούληση του καθενός συμβαλλομένου, για την εξωτερική νομιμοποίηση; Και οπωσδήποτε απαιτείται μια τυπική από νομική άποψη συμφωνία. Ιδίως μάλιστα που προκύπτει σαφώς ζήτημα εκπροσώπησης για τη δέσμευση της χώρας λόγω των συνταγματικών προβλημάτων που έχει σωρεύσει η κρίση του εμφυλίου.
Είναι γνωστό ότι το υπουργικό συμβούλιο της αναγνωρισμένης κυβέρνησης διαθέτει την νομική ικανότητα, όχι μόνος ο πρωθυπουργός. Πέρα από αυτά τα προβλήματα, αν δεν τηρηθούν τα στάδια της σύναψης, πως θα αποδειχθεί ότι η συμφωνία δεν είναι το αποτέλεσμα εξαναγκασμού από την επισπεύδουσα Τουρκία και άρα να αυξηθεί το κόστος μιας ελλειμματικής από άποψη νομιμοποίησης συμφωνίας;
Το μνημόνιο, όπως κάθε άλλο κείμενο που υιοθετείται, ανεξαρτήτως αν υπογράφεται, δεσμεύει, εφόσον από τη διατύπωση των όρων του προκύπτει πρόθεση δέσμευσης. Ακόμη όμως κι αν ιδωθεί ως πολιτική συμφωνία δεν σημαίνει ότι τα δύο μέρη απαλλάσσονται από την τήρηση της καλής πίστης σε όσα δεσμεύθηκαν.
Συνεπώς, ας διαλυθούν τα ομιχλώδη περί του αν δεσμεύει ή όχι. Θα δεσμεύει τη Λιβύη και την Τουρκία. Ως πολιτική συμφωνία, όμως, έχει περισσότερες δυνατότητες απαλλαγής από ό,τι θα έχει μια τυπική συμφωνία. Αν έχει το χαρακτήρα που του προδίδουμε, δηλαδή ενός μνημονίου – προσυμφώνου, τότε το λογικό θα είναι ότι θα ακολουθήσει σύναψη συμφωνίας οριοθέτησης.
Μια συμφωνία διέπεται από το διεθνές δίκαιο, όπως θα είναι μια οριοθέτηση με επίκεντρο το δίκαιο της θάλασσας. Εξάλλου μια συμφωνία που θα κατατεθεί για πρωτοκόλληση προϋποθέτει χρόνο, διότι απαιτείται αρκετή τεχνική εργασία, όσον αφορά στις συντεταγμένες, στον καθορισμό, τόσο όσον αφορά στα σημεία βάσης και όσον αφορά στα εξωτερικά όρια καθώς και στη χάραξη της οριοθετικής γραμμής.
Στόχος μας πρέπει να είναι η παρεμπόδιση σύναψης μιας τέτοιας συμφωνίας οριοθέτησης
Η τυχόν οριοθέτηση θα σημαίνει ότι η Τουρκία έχει παραβατική συμπεριφορά και προφανώς ενεργεί με κακοπιστία σε βάρος των ipso facto κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας. Η Ελλάδα ευλόγως και με καλή πίστη προβάλλει νόμιμες αξιώσεις λόγω της παρουσίας μεγάλων νησιών που παράγουν αδιαμφισβήτητα δικαιώματα λόγω επήρειας στην περιοχή.
Η Τουρκία λόγω της επήρειας αποκοπής (cut-off-effect) που παράγουν τα ελληνικά νησιά δεν νομιμοποιείται να οριοθετήσει και μάλιστα μονομερώς. Συνεπώς, εδώ έγκειται η παραβατική συμπεριφορά της. Αποκλείει τον ευλόγως νόμιμο δικαιούχο από του να οριοθετήσει και απολαύσει τα δικαιώματα που είναι προϊόν της οριοθέτησης, προκειμένου να αποκτήσει δικαιώματα βάσει μιας συμφωνίας με μια χώρα, τη Λιβύη, η οποία μαστίζεται από μια συνταγματική κρίση που έχει προκαλέσει ο πολυετής εμφύλιος. Και την οποία χώρα εκμεταλλεύεται πολιτικά προκειμένου να πετύχει ένα όφελος που υπό συνθήκες νομιμότητας δεν θα πετύχαινε. Θα ήταν διαφορετική η επιλογή της Λιβύης υπό άλλο πιο κανονικό καθεστώς. Προκαλείται έτσι ζημία στην Ελλάδα. Η παράπλευρη αρνητική συνέπεια μιας τέτοιας κίνησης είναι ότι θα αποστερηθεί και η Αίγυπτος από ένα σημαντικό ποσοστό υφαλοκρηπίδας το οποίο θα της απέφερε η λογική οριοθέτηση με την Ελλάδα. Εξάλλου δεν είναι δυνατόν να γίνεται οριοθέτηση χωρίς όλα τα γειτονικά παράκτια κράτη, ιδίως την Ελλάδα.
Είναι εντελώς σαφές ότι η Τουρκία έχει ξεπεράσει το όριο της έκπληξης και της προβλεψιμότητας της συμπεριφοράς της ιδίως με την προσέγγιση της Λιβύης και της υφαρπαγής της υπογραφής της για να συμπράξει σε μια έωλη κατά το διεθνές δίκαιο συμφωνία. Στόχος είναι να κυκλώσει τη Μεσόγειο αποκλείοντας την Ελλάδα. Εκτός αν εθίζεται και η Λιβύη του Zarraj στην τουρκική τακτική: «δημιούργησε τετελεσμένα, κάποια στιγμή δεν θα ανατραπούν».
Αυτή η συμφωνία πρέπει να αποτραπεί
Η Τουρκία αισθάνεται ότι οι άλλες χώρες, εννοώντας την Κύπρο και την Αίγυπτο, οριοθέτησαν χωρίς να έχει υπάρξει κάποια συνεννόηση μαζί της και να μην την έχουν καλέσει για συνολική οριοθέτηση. Έτσι, καταφέρεται κατά των λοιπών ότι οριοθετούν μονομερώς, ενώ μονομερώς η ίδια οριοθετεί και κάνει επιλογή των κρατών που θα ήθελε να οριοθετήσει μαζί τους αποκλείοντας τους άμεσα εμπλεκομένους λόγω γεωγραφίας, όπως η Ελλάδα ή η Κύπρος, στην οριοθέτηση. Οι μονομερείς ενέργειες προκαλούν την αντίδραση και τις διαφορές.
Η Ελλάδα πρέπει να πρωτοστατήσει στην αποτροπή της ενδεχόμενης οριοθέτησης Τουρκίας – Λιβύης. Η Ελλάδα πρέπει να προσηλωθεί στην διαβούλευση με τις χώρες που έχει ξεκινήσει διαπραγμάτευση για οριοθέτηση όπως είναι η Αίγυπτος. Μια τέτοια οριοθέτηση με την Αίγυπτο διακόπτει την προβολή των τουρκικών ακτών προς τις ακτές της Ανατολικής Λιβύης.
Η ενδεχόμενη οριοθέτηση της Τουρκίας με τη Λιβύη είναι μια περίπτωση που πρέπει να αντιμετωπισθεί. Δεν σημαίνει ότι και οι αξιώσεις από την Κύπρο μέχρι τη Ρόδο δεν θα τύχουν της ανάλογης αντιμετώπισης.
Και τι άλλο να γίνει; Να πιεστεί και πειστεί η περιφερειακή μας διεθνής κοινωνία, οι χώρες της επίμαχης περιοχής της Μεσογείου. Να επιλεγεί η ορθή πρόβλεψη του δικαίου της θάλασσας, δηλαδή συμφωνία επί τη βάσει του διεθνούς δικαίου μεταξύ όλων των κρατών και προοπτικά η προσφυγή στη διεθνή δικαιοσύνη.
Κλείνοντας:
Ο πολιτικός παρατηρητής θα σημειώσει ότι ο Ερντογάν θα επιδιώξει να κλείσει τη συμφωνία πριν από την εκπνοή της πρώτης θητείας του Προέδρου Τραμπ. Συνεπώς, τα όρια στενεύουν. Όμως, δεν πρέπει να χάνεται καιρός να διακηρύσσεται η ασφαλής οδός. Διαφορετικά μπορεί να προβλεφθεί το ενδεχόμενο σενάριο. Μια οριοθέτηση που προτείνει η Τουρκία δεν προσδίδει ασφάλεια δικαίου. Εκτός του ότι κρύβει μόνο τακτικισμό θα δημιουργήσει ένα ανώμαλο και άναρχο καθεστώς στην Ανατολική Μεσόγειο, δεδομένης και της έκρυθμης κατάστασης στην Νοτιο-Ανατολική Μεσόγειο λόγω Συρίας.