Τις τελευταίες μέρες η Ελλάδα ζει μια ανείπωτη τραγωδία, μία από τις δραματικότερες και φονικότερες καταστροφές που έχει ζήσει σε καιρό ειρήνης. Οι Times της Νέας Υόρκης αναφέρθηκαν στη φονικότερη δασική πυρκαγιά της Ευρώπης μεταπολεμικά. Ο πόνος των συγγενών των ανθρώπων, που χάθηκαν τόσο άδικα και βασανιστικά, είναι αφόρητος και δεν θα σβήσει ποτέ. Πολλοί άλλοι συμπολίτες μας που έζησαν το δράμα της πυρκαγιάς στο Μάτι τραυματίστηκαν, είτε σωματικά, είτε ψυχικά, ή έχασαν περιουσίες μια ζωής. Ένας τόπος, που χαρακτηριζόταν ως «παράδεισος» από τους κατοίκους και τους επισκέπτες του, σβήστηκε για πάντα από τον χάρτη.
Πλέον έχουν περάσει αρκετές μέρες, έληξε και το 3ήμερο εθνικό πένθος που είχε κηρύξει ο Αλέξης Τσίπρας και ήρθε η ώρα να διερευνηθούν τα αίτια αυτής της καταστροφής. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, τα τριάμισι χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία, απέκτησε κατά πολλούς τη φήμη του «μετρ» στην επικοινωνιακή διαχείριση, λόγω της ικανότητας της να ελίσσεται και να αιφνιδιάζει τους αντιπάλους της, εργαλειοποιώντας τις πολιτικές της και αλλάζοντας αιφνιδίως την ατζέντα της επικαιρότητας όταν ένοιωθε στρυμωγμένη από την πραγματικότητα. Ας δούμε λοιπόν πώς διαχειρίστηκε επικοινωνιακά αυτήν την απίστευτη τραγωδία.
Ο Αλέξης Τσίπρας αρχικά μίλησε για ασύμμετρες απειλές (επαναλαμβάνοντας τη γνωστή συνωμοσιολογία της κυβέρνησης Καραμανλή του 2007, που τότε ως κόμμα της ελάσσονος αντιπολίτευσης κατακεραύνωνε) και άρχισε να διασπείρει μέσω tweet στελεχών της διάφορα υπονοούμενα για εμπλοκή του ΣΚΑΙ στις πυρκαγιές και για επικοινωνιακή υπερβολή του ως προς την παρουσίαση της πυρκαγιάς της Κινέτας και της Πεντέλης. Να σημειωθεί εδώ ότι πολλοί κάτοικοι των δύο αυτών περιοχών κυριολεκτικά σώθηκαν παρακολουθώντας από νωρίς τη συνεχή κάλυψη των πυρκαγιών από τον ΣΚΑΙ, την ώρα που η ΕΡΤ επέμενε να μας δείχνει ανούσια ντοκιμαντέρ και σήριαλ.
Η επικοινωνιακή διαχείριση της καταστροφής ξεκίνησε με τη σύσκεψη στο κέντρο επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής υπό τον Αλέξη Τσίπρα στις 11 και μισή το βράδυ της Δευτέρας, όπου είδαμε κάποιους άνευρους και τελείως εφησυχασμένους ανθρώπους να κάνουν μια χαλαρή σκηνοθετημένη κουβεντούλα μπροστά στις κάμερες, διαβεβαιώνοντας τον Πρωθυπουργό ότι όλα πάνε καλά, ενώ ήδη είχαν πεθάνει μαρτυρικά άνω των 91 (έως τώρα) ανθρώπων και το Μάτι είχε σβηστεί οριστικά από τον χάρτη. Ήταν πλήρης άγνοια ή πλήρης συγκάλυψη της πραγματικότητας μπροστά στις κάμερες; Σήμερα καταλαβαίνουμε ότι ήταν μάλλον το δεύτερο για λόγους επικοινωνιακής διαχείρισης της καταστροφής, ενώ ο μόνος που τότε μιλούσε δημοσίως για ύπαρξη πολλών νεκρών ήταν ο Δήμαρχος Ραφήνας.
Την επόμενη μέρα αποκαλύφτηκε το μέγεθος της καταστροφής και η απίστευτη τραγωδία που έλαβε χώρα στο Μάτι και όλη η χώρα έπεσε σε εθνική κατάθλιψη. Τα ερωτήματα αναπάντητα και ο πόνος βουβός για τους ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους με τόσο βασανιστικό τρόπο, για τις οικογένειες που ξεκληρίστηκαν από τη φωτιά αγκαλιασμένες, γι’ αυτούς που πνίγηκαν αβοήθητοι κολυμπώντας για ώρες στα σκοτεινά νερά, για τα σπίτια που έγιναν στάχτη, για τους κόπους μιας ζωής που εξανεμίστηκαν μέσα σε μια στιγμή. Ένας πόνος που εκφράστηκε έμπρακτα από πολλούς συμπολίτες και επιχειρήσεις μέσα από το τεράστιο κύμα αλληλεγγύης που έλαβε χώρα προς τα θύματα της καταστροφής, με μεγάλη προσφορά σε αίμα, τρόφιμα και χρήματα.
Κι εκείνη την ώρα του πένθους διάλεξε η κυβέρνηση για να αρχίσει να ρίχνει τις ευθύνες της καταστροφής στα ίδια τα θύματα της, που είχαν επιλέξει να κτίσουν αυθαίρετες κατασκευές δίπλα στη θάλασσα, μέσα από συνεντεύξεις υπουργών της σε ξένα δίκτυα και επισκέψεις τους στον τόπο της πυρκαγιάς.
Αποκορύφωμα της επικοινωνιακής διαχείρισης από την κυβέρνηση ήταν η συνέντευξη τύπου που διοργανώθηκε την Πέμπτη από κάποιους υπουργούς και τους αρχηγούς Πυροσβεστικής και Αστυνομίας (όπου ανεξήγητα έλειπαν η αρμόδια περιφερειάρχης και ο Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας), όπου λίγο πολύ μας είπαν ότι τα έκαναν όλα τέλεια, δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα καλύτερο και ότι πρέπει να είμαστε ευχαριστημένοι που φτάσαμε μόνο τους 91 νεκρούς (έως τώρα). Για όλα έφταιγε ο δυνατός αέρας, οι εμπρηστές, η άναρχη ρυμοτομία στο Μάτι και η κακή μας τύχη. Δεν υπήρχε είπαν καμία δυνατότητα εκκένωσης και είναι περήφανοι για τη διαχείριση που έκαναν. Κι όταν ρωτήθηκαν για την κατασκήνωση του Δήμου Αθηναίων που εκκενώθηκε υποδειγματικά από 620 παιδιά εντός λίγης ώρας, επικαλέστηκαν ότι οι δύο περιπτώσεις είναι τελείως ανόμοιες μεταξύ τους. Ξέχασαν βέβαια να αναφέρουν ότι στην κατασκήνωση υπήρχε έτοιμο σχέδιο έκτακτης ανάγκης και σχετικός προγραμματισμός, κάτι που έλειπε παντελώς στην περίπτωση της καταστροφής στο Μάτι.
Δεν απάντησαν επίσης γιατί δεν ειδοποιήθηκε ο κόσμος (έστω μέσω των ΜΜΕ) να εγκαταλείψει το Μάτι, γιατί δεν υπήρχαν περισσότερες δυνάμεις της Πυροσβεστικής στη Λεωφόρο Μαραθώνος για να σταματήσουν εκεί τη φωτιά, γιατί αρχικά τα αυτοκίνητα από τη Μαραθώνος (που είχε κλείσει) στέλνονταν ως παράκαμψη (βάσει πολλών μαρτυριών από οδηγούς που το έζησαν οι ίδιοι και κατάφεραν να επιβιώσουν) μέσα από τους στενούς δρόμους στο Μάτι (όπου πολλοί εγκλωβίστηκαν και κάηκαν), γιατί χρειάστηκαν άνω των 5-6-7 ωρών ώστε να διασωθούν (κυρίως από ψαράδες) όσοι είχαν επιβιώσει κολυμπώντας.
Η αγανάκτηση του κόσμου αυτομάτως φούντωσε σαν θάλασσα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για το θράσος αυτών των ανθρώπων να επικαλεστούν ότι τα έκαναν όλα καλά, για την ασέβεια προς τους νεκρούς, για τη συγγνώμη που για άλλη μια φορά δεν ακούστηκε από το στόμα τους, για την έλλειψη ευθιξίας (έστω για ηθικούς λόγους) που οδηγεί σε πραγματική (κι όχι στα λόγια) παραίτηση, για την τόσο εύκολη δικαιολόγηση των αδικαιολογήτων.
Αυτή η λαϊκή αγανάκτηση ανάγκασε τον Αλέξη Τσίπρα να συγκαλέσει έκτακτο Υπουργικό Συμβούλιο την Παρασκευή, όπου «άδειασε» εμμέσως τους υπουργούς του που έκαναν την συνέντευξη τύπου-φιάσκο της Πέμπτης, προανήγγειλε απόδοση ευθυνών και ανέλαβε προσωπικά την πολιτική ευθύνη της καταστροφής. Αλλά τι σημαίνει ανάληψη της πολιτικής ευθύνης στα λόγια, όταν δε συνοδεύεται από παραιτήσεις και αποπομπές; Μπορούν οι ίδιοι άνθρωποι που χειρίστηκαν τόσο αναποτελεσματικά μια τέτοια καταστροφή να αναλάβουν τη διαχείριση και άλλων πιθανών κρίσεων που ίσως προκύψουν στο μέλλον;
Ένα είναι σίγουρο. Η τραγωδία αυτή είναι τεράστια για να ξεχαστεί, αποτελεί ολοκαύτωμα σε καιρό ειρήνης. Οι ευθύνες θα αποδοθούν, είτε τώρα, είτε αργότερα, ίσως ακόμα κι από τον ιστορικό του μέλλοντος. Το ποινικό κομμάτι ήδη διερευνάται από τη Δικαιοσύνη και θα μάθουμε κάποτε τους βασικούς υπαίτιους. Το πολιτικό/ηθικό κομμάτι όμως της ευθύνης θα αποδοθεί από τους ίδιους τους πολίτες, το ένστικτο των οποίων αντιλαμβάνεται ακριβώς τι έχει συμβεί και θα στείλει σύντομα τον βαρύ λογαριασμό στους αλαζόνες πολιτικούς υπευθύνους. Την ύβρη ακολουθεί πάντα η νέμεσις.
Οι ευθύνες βέβαια είναι διαχρονικές, πολυεπίπεδες και δεν βαραίνουν αποκλειστικά την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Αλλά η προφανής επαγγελματική ανεπάρκεια και η προσβλητική επικοινωνιακή διαχείριση της καταστροφής που έκανε αυτή η κυβέρνηση έχει πραγματικά εξοργίσει τον κόσμο κι έχει πολλαπλασιάσει το μέγεθος της αναντίρρητης ευθύνης που έχει ως εν ενεργεία κυβέρνηση. Η εικόνα από τα δίδυμα κοριτσάκια που κάηκαν αγκαλιασμένα με τον παππού και τη γιαγιά θα τους κυνηγάει για πάντα.
Τελικά αποδεικνύεται ότι δεν ήταν και τόσο «μετρ» στην επικοινωνιακή διαχείριση, μάλλον το αντίθετο. Η καταστροφή στο Μάτι θα αποδειχθεί η ταφόπλακα των ελπίδων της κυβέρνησης για δημοσκοπική ανάκαμψη μέσω της εξόδου από τα μνημόνια και των φιεστών που σκόπευε να διοργανώσει. Η ραγδαία πτώση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ πλέον θα επιταχυνθεί και ίσως εντός του Φθινοπώρου να έχουμε πολιτικές εξελίξεις.
Αυτή η εθνική τραγωδία θα αποδειχθεί το Βατερλό της κυβέρνησης…