Οι εποχές που μπορούσαμε να πάμε σινεμά μοιάζουν με αναμνήσεις από μια άλλη ζωή. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι η πανδημία έκλεισε τις αίθουσες σε όλο τον κόσμο, αλλά ότι επιπλέον, ο συνεχιζόμενος αντίκτυπος της κρίσης στην κινηματογραφική βιομηχανία είναι χωρίς προηγούμενο.
Πέρα από την αλλαγή στον τρόπο με τον οποίον παρακολουθούμε ταινίες εδώ και έναν χρόνο, η εξάπλωση του κορονοϊού έκλεισε αμέτρητα κινηματογραφικά σετ, παγώνοντας παραγωγές και πρότζεκτ με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους ανθρώπους οι οποίοι εργάζονται μπροστά και πίσω από τις κάμερες.
Ωστόσο, δεν είναι η πανδημία η μοναδική αιτία ανησυχίας για το σινεμά, καθώς η επιτυχία που καταγράφουν οι πλατφόρμες streaming και η μεγάλη αύξηση της πειρατείας τους τελευταίους δώδεκα μήνες, προκαλούν και απειλούν πολλαπλά το παραδοσιακό επιχειρηματικό μοντέλο της κινηματογραφικής βιομηχανίας.
Βεβαίως, η διάθεση των εμβολίων και οι ελπίδες για επιστροφή σε μια νέα κανονικότητα εντός του 2021, αναπτερώνουν τις ελπίδες τόσο των ιδιοκτητών αιθουσών που προσβλέπουν στην επαναλειτουργία των κινηματογράφων όσο και των στούντιο που αναμένουν τη στιγμή της επανεκκίνησης.
Με τη διαφορά όμως ότι, τα πράγματα δεν θα είναι ποτέ ίδια.
Η αλλαγή θα προβληθεί στην οθόνη
Συγγραφείς, σκηνοθέτες και παραγωγοί έχουν εμπνευστεί και εμπνέονται από την πανδημία. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ιστορίες τους θα είναι οπωσδήποτε για την πανδημία, αλλά περισσότερο για τον τρόπο που μας έχει αλλάξει, λέει η Άννα Μπέρτxολντ, ατζέντης στην United Talent Agency, που εκπροσωπεί καλλιτέχνες, εταιρείες και εν γένει επαγγελματίες από τον κλάδο της ψυχαγωγίας.
«Όλα όσα κάποτε θεωρούσαμε δεδομένα, από το πώς δουλεύουμε μέχρι το πού θα περάσουμε τον ελεύθερο χρόνο μας, έχουν ανατραπεί. Αυτό έχει δημιουργήσει νέες αντιλήψεις ως προς το τι είναι εφικτό και τι είναι πολύτιμο και αυτή την μετατόπιση θα τη δούμε να αντικατοπτρίζεται στις ιστορίες που θα φτάσουν στις οθόνες μας», λέει η Μπέρτxολντ.
Οι κινηματογραφιστές θα πειραματιστούν πολύ περισσότερο.
«Υποθέσεις που κάποτε θεωρούνταν μη ρεαλιστικές και χαρακτήρες που παίρνουν τολμηρές αποφάσεις για τη ζωή τους θα βρεθούν στο προσκήνιο», προβλέπει η ίδια.
Λιγότερες ταινίες, λιγότερες επιλογές
«Μην περιμένετε να τελειώσει η πανδημία και να ανοίξουν οι κινηματογράφοι με μια τεράστια λίστα νέων ταινιών. Μέχρι να έρθει η στιγμή που θα έχουμε μία πιο καθαρή εικόνα ως προς το τι μέλλει γενέσθαι, τα στούντιο ενδέχεται να περιορίσουν τόσο τον αριθμό των παραγωγών όσο και τα budget τους», προσθέτει η Μπέρτxολντ, η εκτίμηση της οποίας είναι ότι θα δούμε στο άμεσο μέλλον περισσότερες ευχάριστες, αισιόδοξες ταινίες κατάλληλες για όλη την οικογένεια.
«Οι άνθρωποι θα έχουν όλο και μεγαλύτερη επιθυμία για προγράμματα που θα τους κάνουν να γελούν και να ξεφεύγουν από τη δύσκολη πραγματικότητα που αντιμετωπίζει ο κόσμος μας».
Η τεράστια αύξηση της διαδικτυακής πειρατείας
Η αμερικανική Ένωση Motion Picture Association, που εκπροσωπεί τις μεγαλύτερες εταιρείες κινηματογραφικών και τηλεοπτικών παραγωγών του Χόλυγουντ, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τη μεγάλη αύξηση της διαδικτυακής πειρατείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
«Η βιομηχανία μπορεί να επιτύχει και να ευημερήσει όταν τηρείται και προστατεύεται η νόμιμη δημιουργία και διανομή περιεχομένου», δήλωσε εκπρόσωπος της. «Η διαδικτυακή πειρατεία μεγάλης κλίμακας απειλεί την ύπαρξη μας».
Ακριβώς επειδή λόγω πανδημίας μεγάλο μέρος του περιεχομένου είναι πλέον online «η επιβίωση καλλιτεχνών και δημιουργών απειλείται ακόμη πιο πολύ από τη μη εξουσιοδοτημένη και χωρίς άδεια χρήση της εργασίας τους».
«Η στήριξη συνολικά της βιομηχανίας με στόχο τον περιορισμό της μεγάλης κλίμακας κλοπής περιεχομένου είναι κρίσιμης σημασίας σε αυτή τη νέα εποχή και απαιτεί όχι μόνο μια συντονισμένη, σφαιρική προσέγγιση, αλλά συνεχείς ενέργειες επιβολής του νόμου στους διαχειριστές των site που κάνουν πειρατεία», εξηγεί ο εκπρόσωπος της Ένωσης.
Αβέβαιο το μέλλον των blockbuster
Ο Batman και η έβδομη ταινία του Mission Impossible κατάφεραν να συνεχίσουν τα γυρίσματα εφαρμόζοντας αυστηρά υγειονομικά πρωτόκολλα, αν και μοιραία οι αρχικές ημερομηνίες κυκλοφορίας δεν θα ισχύσουν.
Όσο για τη νέα ταινία Μποντ, το No Time To Die, όπως ανακοινώθηκε ένα χρόνο μετά την αρχική ημερομηνία κυκλοφορίας, αντί του Απριλίου, θα κάνει πρεμιέρα στις αίθουσες στις 8 Οκτωβρίου 2021.
«Η ταινία Μποντ αποτελεί στην πραγματικότητα μία περίπτωση μεγάλων παραγωγών και διανομέων όπως η MGM Universal οι οποίοι θέλουν να διατηρήσουν το παραδοσιακό μοτίβο κυκλοφορίας ταινιών που τους έχει εξυπηρετήσει τόσο καλά τα τελευταία 50 και παραπάνω χρόνια», λέει ο Πίτερ Μίσκελ, καθηγητής στο Henley Business School και ειδικός στην κινηματογραφική βιομηχανία.
Για ποιόν λόγο το No Time To Die δεν βγήκε απευθείας σε πλατφόρμα streaming;
«Ενώ οι εταιρείες είναι πιο χαλαρές με τις παραγωγές μεσαίου προϋπολογισμού όσον αφορά την απευθείας διάθεση τους στις υπηρεσίες ροής, η έξοδος στις αίθουσες παραμένει κρίσιμο σημείο στη στρατηγική που ακολουθούν για τις ταινίες υψηλού προφίλ», εξηγεί ο Μίσκελ.
Ακόμη μεγαλύτερη δύναμη στις πλατφόρμες
«Οι πλατφόρμες streaming κερδίζουν χρήμα όχι μεγιστοποιώντας το κοινό για κάθε μία ταινία ή εκπομπή ξεχωριστά, αλλά μεγιστοποιώντας τον αριθμό των συνδρομητών τους», προσθέτει.
«Αυτό σημαίνει ότι, ενώ πρέπει να έχουν κάποιο μεγάλο προϊόν τύπου blockbuster που θα προσελκύσει ένα mainstream κοινό, δεν θέλουν όλο το περιεχόμενό τους να στοχεύει στον ίδιο τύπο κοινού. Πρέπει να παρέχουν περιεχόμενο που θα πείσει όσο το δυνατόν περισσότερους να γίνουν συνδρομητές και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να τροφοδοτούν πολλά διαφορετικά κοινά».
Σινεμά, η επόμενη μέρα
Ιστορικά, τα σινεμά και τα στούντιο βασίζονταν για την επιβίωση και τα κέρδη τους το ένα στο άλλο. Πρόκειται για μια σχέση την οποία ο Μίσκελ χαρακτηρίζει ως «σχεδόν συμβιωτική».
«Οι κινηματογράφοι βασίζονται στα στούντιο του Χόλιγουντ, τα στούντιο από την πλευρά τους κατευθύνουν τη διαφήμιση και το μάρκετινγκ με σημείο αιχμής την κυκλοφορία των ταινιών στους κινηματογράφους. Αυτό λειτούργησε καλά εδώ και δεκαετίες».
Αλλά, όπως επισημαίνει, η όλο και ισχυρότερη δύναμη των μεγάλων παικτών -των γιγάντων- του streaming σημαίνει ότι οι στρατηγικές διανομής των παραδοσιακών εταιρειών του Χόλιγουντ αμφισβητούνται σοβαρά για πρώτη φορά.
«Η κυκλοφορία στις αίθουσες απλά δεν είναι απαραίτητο μέρος του επιχειρηματικού μοντέλου για τις υπηρεσίες ροής και εάν το streaming γίνει ο κυρίαρχος τρόπος διανομής ταινιών, τότε το μέλλον για τον κινηματογράφο φαίνεται αρκετά ζοφερό», προσθέτει ο Μίσκελ.
Τον Απρίλιο του 2020, ο ιδιοκτήτης της Odeon (θυγατρικής του Ομίλου Cinema Odeon της αλυσίδας AMC Theaters) Άνταμ Άρον απέκλεισε όλες τις ταινίες της Universal από τους κινηματογράφους του, όταν το στούντιο δήλωσε ότι στο μέλλον θα κυκλοφορήσει τις ταινίες του στις αίθουσες και την ίδια ημέρα σε πλατφόρμα, βάζοντας τέλος στην μοναδική αποκλειστικότητα που έχουν στη διάθεση τους τα σινεμά.
«Η Universal καταργεί το επιχειρηματικό μοντέλο και τις συναλλαγές μεταξύ των δύο εταιρειών μας», είχε πει τότε ο Άνταμ Άρον.
Ακολούθησε η κυκλοφορία της ταινίας Trolls απευθείας σε πλατφόρμα, στην αρχή της πανδημίας, όταν οι κινηματογράφοι έκλεισαν για πρώτη φορά, που έκανε πωλήσεις 100 εκατομμυρίων δολαρίων -παρά το γεγονός ότι κυκλοφόρησε μόνο σε streaming.
Τότε, το αφεντικό της βρετανικής αλυσίδας κινηματογράφων Curzon ζήτησε από τους ιδιοκτήτες αιθουσών να καλωσορίσουν το streaming.
Ο διευθύνων σύμβουλος του Curzon, Φίλιπ Νάτσμπουλ δήλωσε ότι η πανδημία «αποδέσμευσε μια τεράστια απαίτηση για αλλαγή που καθυστέρησαν τα ξεπερασμένα επιχειρηματικά μοντέλα», προσθέτοντας ότι ορισμένοι κινηματογράφοι «βασίζονται στην προσπάθεια ελέγχου της εξόδου των ταινιών στις αίθουσες» αντί να λαμβάνουν υπ’ όψη τις ανάγκες του καταναλωτή.
400.000 θέσεις εργασίας στον αέρα
Η Motion Pictures Association εκτιμά ότι περίπου 400.000 θέσεις εργασίας που σχετίζονται άμεσα με τον κινηματογράφο και την τηλεόραση έχουν τεθεί σε κίνδυνο λόγω της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης.
«Πριν από την πανδημία, η βιομηχανία υποστήριζε 2,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας μόνο στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων συγγραφέων, συνθετών, σκηνογράφων, μακιγιέρ, κατασκευαστών σκηνικών, τεχνικών φωτισμού και πολλών άλλων ειδικοτήτων», δήλωσε εκπρόσωπος της MPA.
Ρευστή και η σεζόν των βραβείων
Το χάος που έχει επιφέρει η πανδημία στον προγραμματισμό των ταινιών έχει παρασύρει στο ντόμινο και τις μεγάλες διοργανώσεις -Όσκαρ, Bafta, Χρυσές Σφαίρες- που παραμένουν σε κατάσταση ρευστότητας και σύμφωνα με την Μπέρτχολντ, θα συνεχίσουν να είναι έως ότου «οι μεγάλοι διανομείς αρχίσουν να εφαρμόζουν μια συγκεκριμένη στρατηγική για την έξοδο των ταινιών το 2021 και το 2022».
Οι μεγάλες κινηματογραφικές διοργανώσεις θα γίνουν, αν και με διαφορετική μορφή και σε διαφορετική χρονική στιγμή απ’ ό,τι συνήθως.
Η φετινή τελετή των Όσκαρ θα πραγματοποιηθεί στις 25 Απριλίου -αντί του Φεβρουαρίου- και οι Χρυσές Σφαίρες μετατέθηκαν από τις αρχές Ιανουαρίου στις 28 Φεβρουαρίου.