Η Γαλλία στους δρόμους, στις εκκλησίες, σε συναυλίες που διοργανώνονται από τη γαλλική τηλεόραση, πενθεί για την καταστροφή της Παναγίας των Παρισίων. Η ανταπόκριση του κόσμου στο κάλεσμα για χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης άμεση: Πάνω από 1 δισ. ευρώ συγκεντρώνονται μέσα σε 24 ώρες.
Οι αγανακτισμένοι πολίτες με τα Κίτρινα Γιλέκα συναντιούνται για 23η φορά στις 20 Απριλίου, όπως κάθε Σάββατο από τις 17 Νοεμβρίου 2018 και μετά, στα σταυροδρόμια των μεγάλων πόλεων και διαδηλώνουν, πολλές φορές με οργή, ενάντια στην οικονομική εξαθλίωση που υφίστανται μεγάλες μάζες του γαλλικού πληθυσμού. Για μια ακόμη φορά νιώθουν ότι δεν είναι προτεραιότητα τα αιτήματά τους για την Πολιτεία. Καλή η αλληλεγγύη για τη Νοτρ Νταμ, αλλά σκεφτείτε και τους «αθλίους», γράφουν στο πίσω μέρος κάποιων κίτρινων γιλέκων.
Οι Γάλλοι συμμετείχαν επίσης στο δίμηνο διάλογο, που ξεκίνησε στις 13 Ιανουαρίου 2019 ο Πρόεδρος Μακρόν τόσο μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες όσο και σε χιλιάδες συζητήσεις που διοργανώθηκαν από κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς φορείς. Στην ψηφιακή πλατφόρμα αναρτήθηκαν από τους πολίτες 1,9 εκατομύρια συμμετοχές στο διάλογο έως τις 15 Μαρτίου 2019. Η σύνθεση των προτάσεων παρουσιάστηκε στη Βουλή και στη Γερουσία σε 1.500 σελίδες. Η σύνθεση των απόψεων των Γάλλων πολιτών παρουσιάστηκε ολοκληρωμένη για πρώτη φορά στις 8 Απριλίου. Η Γαλλική Δημοκρατία λειτούργησε κυριολεκτικά στους δρόμους τους τελευταίους πέντε μήνες, αναγκάζοντας τον Πρόεδρο της Γαλλίας να επισκεφθεί όλες τις περιφέρειες της χώρας και να ξεβολευτεί από τις βεβαιότητες της πορείας που χάραζε από το Προεδρικό Μέγαρο του Ελιζέ.
Τη στιγμή που η Νοτρ Νταμ παραδινόταν στις φλόγες, έπειτα από ένα βραχυκύκλωμα σε σημείο που τελούνταν έργα ανακαίνισης, ο Πρόεδρος Μακρόν είχε μόλις ολοκληρώσει το διάγγελμά του προς το γαλλικό λαό για να απαντήσει στα ζητήματα του εθνικού διαλόγου και να προτείνει μέτρα. Το βίντεο αυτό δεν θα προβληθεί ποτέ. Ο Μακρόν προτίμησε να δώσει την αίσθηση ότι συμμετέχει στο πένθος για την καταστροφή της Νοτρ Νταμ, να δηλώσει ότι θα ξανακτιστεί μέσα σε πέντε χρόνια το συμβολικό μνημείο του Παρισιού (που σημειωτέον χρειάστηκαν 100 χρόνια για να κτιστεί τον Μεσαίωνα) και να αποφασίσει τελικά να επανεξετάσει τις προτάσεις του και να τις αναγγείλει με σημερινή τηλεοπτική συνέντευξη Τύπου (Το βράδυ της 25ης Απριλίου).
Αναμένοντας τις τελικές προτάσεις του Μακρόν, είναι ενδιαφέρον να δούμε τι απάντησαν οι Γάλλοι πολίτες στην πρόσκληση του Προέδρου. Από τη σύνθεση του εθνικού διαλόγου που παρουσιάστηκε, διαπιστώνουμε ότι στα τέσσερα θέματα διαλόγου που υπαγορεύτηκαν από τον Μακρόν, προσκλήθηκαν τέσσερα ακόμα με πρωτοβουλία των πολιτών.
Η επιστολή του Γάλλου Προέδρου προς τους πολίτες ζητούσε προτάσεις για τη δημοκρατία και την κοινωνία των πολιτών, για τη φορολογία και τις δημόσιες δαπάνες, την οικολογική μετάβαση και την οργάνωση του Κράτους και των δημόσιων υπηρεσιών. Οι συμμετέχοντες στον εθνικό διάλογο προσέθεσαν προτάσεις για την οικονομία και την απασχόληση, την αγοραστική δύναμη, την εκπαίδευση και κατάρτιση, αλλά και για την υγεία, αλληλεγγύη και ενσωμάτωση των πολιτών.
Σύμφωνα με τα λεξογραφήματα που παρουσιάζονται στη σύνθεση του εθνικού διαλόγου, οι πολίτες θεωρούν επείγουσα για το μέλλον του πλανήτη την οικολογική μετάβαση και εστιάζουν στη μόλυνση, την ενέργεια και το κλίμα ως προτεραιότητες δράσης. Οι φόροι είναι ο πραγματικός «τύραννος» για την πλειοψηφία των πολιτών και διεκδικούν ισότητα, ισονομία και δικαιοσύνη στην εφαρμογή τους. Την οργάνωση του Κράτους παρομοιάζουν με μιλφέιγ και ζητούν απλούστευση, εγγύτητα και αποκέντρωση στις συναλλαγές με την πολιτεία, αλλά και περισσότερη αποτελεσματικότητα και διαφάνεια. Για τη δημοκρατία θεωρούν θεμελιώδη τη συμμετοχή και διεκδικούν σεβασμό, ισότητα και ελευθερία, πηγαίνοντας ως το αίτημα αναγνώρισης της λευκής ψήφου, μεγαλύτερης αντιπροσωπευτικότητας και δημοψηφίσματος με πρωτοβουλία των πολιτών και κύριο μοτίβο να ακούγεται η φωνή τους πάντα, όχι μόνο με τη ψήφο τους.
Τα ευρήματα για τα θέματα που ανακίνησαν απρόκλητα οι Γάλλοι παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον ως προς τις προτάσεις που συγκεντρώνουν τη συναίνεση των συμμετεχόντων.
Για την οικονομία και την απασχόληση προτείνουν, για παράδειγμα, την επανεθνικοποίηση κοινωφελών υπηρεσιών (ενέργεια, μεταφορές κυρίως) και μείωση των διαφορών στους μισθούς των επιχειρήσεων. Για την αγοραστική δύναμη δεν υπάρχει κάποια συναινετική πρόταση αλλά οι προτεραιότητες δείχνουν να κινούνται στην κατεύθυνση της μείωσης του κόστους κατοικίας, της ενέργειας και της ασφάλισης, παρά στην αύξηση των μισθών. Για την εκπαίδευση και κατάρτιση, η ανάπτυξη της μαθητείας και η αναγνώριση των χειρονακτικών επαγγελμάτων έχουν τη συναίνεση της πλειοψηφίας των πολιτών, ενώ σε μικρότερο βαθμό συζητούν την αύξηση των μισθών των εκπαιδευτικών ή την ενίσχυση της ισότητας στις ευκαιρίες εκπαίδευσης. Για τα θέματα υγείας, αλληλεγγύης, ενσωμάτωσης, υπάρχει συναίνεση για τη συνοδεία του τέλους της ζωής και τη νομιμοποίηση της ευθανασίας, για αντιμετώπιση του φαινομένου των αστέγων και για την καταπολέμηση της απάτης στην κοινωνική πρόνοια. Για τη μετανάστευση υπάρχει διχασμός στις προτεραιότητες, προτείνοντας από βελτίωση των συνθηκών υποδοχής για περιορισμένο αριθμό μεταναστών (ποσόστωση) ως σκλήρυνση των συνθηκών νομιμοποίησης μεταναστών ακόμη και καθαρή αντίθεση σε άλλες μεταναστευτικές ροές.
Η ανάλυση των προτάσεων αυτών δείχνει ότι οι Γάλλοι πολίτες πιστεύουν ότι η εκπαίδευση είναι το μέσο για την εγγύηση του σεβασμού του ανθρώπου, της αμοιβαίας κατανόησης και των αξιών της δημοκρατίας (30,9%), δέχονται την επιβολή ποινών από το Κράτος ενάντια σε βανδαλισμούς και αντικοινωνικές εκδηλώσεις (30,6%) και σε όλα τα θέματα που συζητήθηκαν στον διάλογο αναγνωρίζονται ως κύριες αξίες η συμμετοχή του πολίτη, η εγγύτητα και η αλληλεγγύη. Πώς θα διαμορφωθούν οι προτάσεις του Μακρόν με βάση τα νέα δεδομένα, θα το μάθουμε γρήγορα. Η Γαλλία πάντως θα συνεχίσει να βρίσκεται σε κίνηση για πολύ χρόνο ακόμα.
* Της Ειρήνης Συγγελάκη - Η ανάλυση περιλαμβάνεται στο 19ο Δελτίο Ευρωπαϊκών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, που δημοσιεύεται στο www.enainstitute.org