Του Ηλία Σταυρίδη
Το Next Generation EU εγκρίθηκε στις 21 Ιουλίου 2020. Το σχέδιο αυτό προωθήθηκε μετά από μία κοινή πρόταση της Γαλλίας και της Γερμανίας, η οποία υιοθετήθηκε και μορφοποιήθηκε από την Κομισιόν.
Αυτό που δεν είδε το φως της δημοσιότητας, τουλάχιστον επαρκώς, είναι ότι το Ταμείο Ανάκαμψης προωθήθηκε μετά από εσωτερικό συμβιβασμό στον γαλλογερμανικό άξονα, ο οποίος περιλάμβανε και την εγκατάλειψη του σχεδίου για κοινό προϋπολογισμό της Ευρωζώνης.
Η ενίσχυση της Ευρωζώνης ήταν μία από τις προτάσεις για την ΕΕ του Εμμανουέλ Μακρόν, που διατυπώθηκαν στην αρχή της θητείας του. Ένας αναιμικός προϋπολογισμός για την Ευρωζώνη έγινε αποδεκτός από τη Γερμανία το 2019, αλλά δεν υπήρξε συνέχεια με την υιοθέτηση του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ο κοινός προϋπολογισμός της Ευρωζώνης απετέλεσε τον στόχο όλων των γαλλικών κυβερνήσεων, μετά την υιοθέτηση του ευρώ ως κοινού νομίσματος. Ο γαλλικός στόχος ήταν να υπάρξει βαθύτερη οικονομική ολοκλήρωση της Ευρωζώνης για να μπορεί να αντιμετωπιστεί η ισχύς της Γερμανίας. Η Γαλλία πάντα επιθυμούσε να καταστεί η Ευρωζώνη το κέντρο βάρους στην ΕΕ.
Αντίθετα, η Γερμανία επιδίωκε πάντα να είναι το γεωπολιτικό κέντρο βάρους της ΕΕ των 28 και μετά το Brexit, των 27. Σε αυτό συνηγορούσε και η κεντρική γεωγραφική της θέση.
Το ίδιο φαινόμενο είχε υπάρξει και στην περίοδο της κρίσης του ευρώ, 2010-2012. Η Γαλλία επιθυμούσε να λυθεί στο στενό πλαίσιο της Ευρωζώνης, ενώ η Γερμανία στο ευρύτερο πλάισιο της τότε ΕΕ των 28.
Η γερμανική στρατηγική ήταν να μην εγκλωβιστεί η Γερμανία στην Ευρωζώνη, το οποίο θα είχε ως αποτέλεσμα την αποκοπή της από τις χώρες που βρίσκονται στα βόρεια και στα ανατολικά της, γιαυτό επέλεξε το πλαίσιο της ΕΕ των 28.
Πριν από τον Εμμανουέλ Μακρόν και οι Ζακ Σιράκ, Νικολά Σαρκοζί και Φρανσουά Ολάντ, απέτυχαν να αναπροσαρμόσουν τις γεωπολιτικές ισορροπίες της ΕΕ προς την κατεύθυνση της ανάδειξης της Ευρωζώνης, ως του κέντρου βάρους της ΕΕ. Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι μετά τις τελευταίες εξελίξεις, το Παρίσι δεν πρόκειται πλέον να στηρίξει αυτή τη στρατηγική.
Παρά τις τριβές μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας, ο γαλλογερμανικός άξονας επανεπιβεβαίωσε τον ρόλο του ως το κέντρο ισχύος μέσα στην ΕΕ, μέσα από την κοινή πρόταση που οδήγησε την Κομισιόν να διατυπώσει την πρόταση για το Ταμείο Ανάκαμψης.
Αλλά το τίμημα που πλήρωσε η Γαλλία είναι υψηλό, λόγω των υποχωρήσεων που έκανε προς τη Γερμανία. Αυτές οι υποχωρήσεις κάνουν τις σχέσεις μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας αυξανόμενα ετεροβαρείς, προς όφελος της Γερμανίας.
Αυτή η αυξανόμενη ασυμμετρία μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας δεν πρέπει να έρχεται στο προσκήνιο, αν ο γαλλογερμανικός άξονας πρέπει να παίξει τον ρόλο του κέντρου ισχύος της ΕΕ. Το Βερολίνο κατανοεί ότι πρέπει να ελαχιστοποιεί την εικόνα του ως το κέντρο βάρους της ΕΕ και το Παρίσι, πρέπει να προσποιείται ότι υπάρχει ισότητα.
Τα προηγούμενα εντάσσονται και σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό σχέδιο που υποστηρίζουν οι δύο χώρες.
Η Γερμανία θεωρεί ότι η Ευρώπη πρέπει να είναι ένας χώρος ανοικτός στην παγκοσμιοποίηση και στις ροές της, δηλαδή υιοθετεί μία περισσότερο οικονομική άποψη.
Η Γαλλία θεωρεί ότι η Ευρώπη θα πρέπει να είναι μία Μεγάλη Δύναμη η οποία να λειτουργεί εξισορροπητικά με τις άλλες Μεγάλες Δυνάμεις.
Η γαλλική αντίληψη συνεπάγεται μία περισσότερο προστατευμένη Ευρώπη από τις ροές της παγκοσμιοποίησης, αλλά αυτή η προοπτική δεν ταιριάζει με την προτεραιότητες της Γερμανίας ως εξαγωγικής χώρας.
Σε ό,τι αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης, σε μακροχρόνιο ορίζοντα, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στο θέμα της αμοιβαιοποίησης των χρεών που δημιουργεί.
Η υιοθέτηση και εμβάθυνση της αμοιβαιοποίησης μπορεί να οδηγήσει τους Ευρωπαίους φεντεραλιστές στο επόμενο βήμα. Αυτό της πολιτικής αμοιβαιοποίησης, το οποίο αποζητά η Γερμανία και αρνείται η Γαλλία.
Η Γαλλία θα αρνείται στο προβλεπόμενο μέλλον να εγκαταλείψει τη μόνιμη θέση της στο Συμβούλιο Ασφαλείας της ΕΕ και τη μετατροπή αυτής της θέσης σε ευρωπαϊκή. Θα αρνείται εξίσου να υιοθετήσει μέσα στα πλαίσια της ΕΕ, την αυξημένη πλειοψηφία για αποφάσεις που αφορούν την εξωτερική πολιτική, την άμυνα και την ασφάλεια.
Τα αδιέξοδα του φεντεραλισμού στην Ευρώπη, διαμορφώνονται κυρίως από αυτές τις διαφορές μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας, χωρίς να υποτιμηθεί το γεγονός ότι οι περισσότερες χώρες δεν είναι πρόθυμες να εγκαταλείψουν τις εξουσίες του εθνικού κράτους, σε μία περίοδο που αλλάζουν οι παγκόσμιοι γεωπολιτικοί συσχετισμοί.
- Πρώτη δημοσίευση στο Geoeurope.org