Να σταματήσει το «παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι» κάλεσε την Τουρκία ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, στον απόηχο της νέας «πονηρής» κίνησής της να αποσύρει το ερευνητικό σκάφος Oruc Reis από τα ύδατα κοντά στο Καστελόριζο ενόψει της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ στις 10 Δεκεμβρίου, όπου πρόκειται να συζητηθούν πιθανές κυρώσεις σε βάρος της Αγκυρας.
Η ΕΕ πρέπει να μείνει σταθερή σε αυτά στα οποία κατέληξε στη Σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου τόνισε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου.
«Θέλουμε να σεβαστούμε να κράτη-μέλη, να σεβαστούμε τα συμφέροντά μας, να υπάρχει συνοχή, εστάλησαν μηνύματα τον Οκτώβριο και είναι πολύ σημαντικό να είμαστε σταθεροί σε αυτά που είπαμε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου» σημείωσε ο Σαρλ Μισέλ υπογραμμίζοντας ότι «για την Τουρκία πιστεύω ότι το παιχνίδι της γάτας και του ποντικού πρέπει να τελειώσει».
Ο κ. Μισέλ προσέθεσε ότι αναφορικά με την Ανατολική Μεσόγειο «εξετάσαμε τα οικονομικά ζητήματα , τα ζητήματα στο μεταναστευτικό , τα ζητήματα ενέργειας για παράδειγμα αλλά η προϋπόθεση για να προχωρήσουμε σε αυτή την περιοχή σημαίνει ότι η Τουρκία πρέπει να σταματήσει τις μονομερείς προκλήσεις, τις εχθρικές δηλώσεις και το να μη σέβεται τις διεθνείς αρχές».
Παράλληλα, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου επισήμανε ότι αφενός η ΕΕ επιθυμεί περισσότερη σταθερότητα σχετικά με τις σχέσεις της με την Τουρκία, αφετέρου όμως είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της, εφόσον η Αγκυρα δεν αλλάξει στάση.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει διαιρεμένη όσον αφορά το πώς θα τιμωρήσει τις συμπεριφορές της Τουρκίας κατά την ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής της 10ης Δεκεμβρίου.
«Τείναμε το χέρι στην Τουρκία τον Οκτώβριο. Από τότε τα πράγματα δεν ήταν πολύ θετικά. Είδαμε πως υπήρξαν μονομερείς ενέργειες και εχθρική ρητορική. Θα συζητήσουμε κατά την ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής στις 10 Δεκεμβρίου και είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε τα μέσα που διαθέτουμε εφόσον διαπιστώσουμε ότι δεν υπάρχει θετική εξέλιξη», ανακοίνωσε σήμερα ο Σαρλ Μισέλ- αν και δεν είπε τη λέξη κυρώσεις, διότι κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, αντιτίθενται σ′ αυτές, είπαν στο Γαλλικό Πρακτορείο ένας υπουργός και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι.
«Οι κυρώσεις είναι ένα ζήτημα που εναπόκειται στα κράτη μέλη. Ας δούμε τι μπορουμε να κάνουμε στο επόμενο Συμβούλιο της ΕΕ. Δεν μπορώ να προκαταλάβω το αποτέλεσμα της συζήτησης, αυτό που κάνω είναι να την προετοιμάζω και να προτείνω εναλλακτικές επιλογές», διευκρίνισε από την πλευρά του ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοσέπ Μπορέλ στη Ρώμη, όπου συμμετείχε σε μια συνάντηση.
Η ΕΕ είχε απευθύνει τον Οκτώβριο πρόταση ανοίγματος προς την Άγκυρα, η οποία συνοδευόταν από απειλή κυρώσεων, αν η Τουρκία δεν σταματούσε τις ενέργειές της που είχε ήδη καταδικάσει η ΕΕ. Τότε είχε ληφθεί η απόφαση να εξετασθεί η κατάσταση στη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου.
«Αν η Άγκυρα συνεχίσει τις παράνομες ενέργειες, θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας», είχε προειδοποιήσει η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κατά τη σύνοδο κορυφής του Οκτωβρίου.
Στην Κομισιόν ανατέθηκε να επεξεργασθεί τις οικονομικές κυρώσεις και αυτές είναι έτοιμες «να χρησιμοποιηθούν άμεσα», είχε διευκρινίσει.
«Τείναμε το χέρι, είδαμε τις απαντήσεις της Άγκυρας», δήλωσε εκφράζοντας τη λύπη του ο Σαρλ Μισέλ.
«Το λιγότερο που μπορούμε να πούμε είναι ότι δεν υπήρξαν πολλά θετικά σημάδια από την πλευρά της Τουρκίας στη διάρκεια αυτών των μηνών», επιβεβαίωσε ο Ζοσέπ Μπορέλ. «Είναι μία από τις πιο δύσκολες καταστάσεις που πρέπει να διαχειριστούμε», συμπλήρωσε.
Η επιθετική συμπεριφορά της Άγκυρας και η πολιτική της των τετελεσμένων σε περιφερειακές κρίσεις, κυρίως στη Λιβύη και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, καταδικάσθηκαν την Τρίτη από τον απερχόμενο υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο κατά την τελευταία συνάντησή του με τους ομολόγους του του ΝΑΤΟ. Η Τουρκία, μέλος της Συμμαχίας, προσκλήθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες «να επιστρέψει σε μια συμπεριφορά συμμάχου».
Ομοφωνία απαιτείται στους κόλπους της ΕΕ για την επιβολή κυρώσεων. Η Γερμανία μπλοκάρει μέχρι τώρα την υιοθέτησή τους με την ελπίδα ότι θα βρεθεί μια συμφωνία για να «αναπτυχθεί μια πραγματικά εποικοδομητική σχέση με την Τουρκία».
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέφρασε τη λύπη του για τον εκβιασμό με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που ασκείται από την Τουρκία στα κράτη μέλη. Η Τουρκία έχει υποδεχθεί στο έδαφός της σχεδόν 4 εκατομμύρια Σύρους, που έχουν εκτοπισθεί εξαιτίας της σύγκρουσης στη χώρα τους, και έχει απειλήσει επανειλημμένα ότι «δεν θα συγκρατήσει αυτούς που θέλουν να φύγουν» για να φθάσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Θα υπάρξουν αποφάσεις κατά την ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής (στις 10 Δεκεμβρίου), όμως η έκτασή τους δεν έχει ακόμη αποφασισθεί», διαβεβαίωσαν το Γαλλικό Πρακτορείο Ευρωπαίοι αξιωματούχοι. «Θα πρέπει να δούμε ποιές θέσεις θα πάρουν η Γερμανία και η Πολωνία», εξήγησε ένας υπουργός.
ΗΠΑ: Αμεσες κυρώσεις για τους S-400
Την επιβολή κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας για την απόκτηση του ρωσικού συστήματος S-400 προβλέπει το νομοσχέδιο για τον αμυντικό προϋπολογισμό (NDAA) του 2021. Το νομοσχέδιο αποφαίνεται ότι η απόκτηση των S-400 συνιστά μια «σημαντική συναλλαγή» (λεκτικό του νόμου CAATSA). Ως εκ τούτου ζητά να εφαρμοστούν οι προβλέψεις του νόμου CAATSA (Νόμος για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων) και να επιβληθούν τουλάχιστον πέντε κυρώσεις μέσα σε 30 μέρες από την υπογραφή του.
«Η απόκτηση από την κυβέρνηση της Τουρκίας του συστήματος αεροπορικής άμυνας S-400 από τη Ρωσική Ομοσπονδία που ξεκινά στις 12 Ιουλίου 2019, αποτελεί ″σημαντική συναλλαγή” όπως περιγράφεται στην ενότητα 231 του νόμου CAATSΑ…Το αργότερο εντός 30 ημερών μετά την ημερομηνία θέσπισης του παρόντος νόμου (αμυντικός προϋπολογισμός για το 2021), ο πρόεδρος πρέπει να επιβάλλει πέντε ή περισσότερες από τις κυρώσεις που περιγράφονται στο άρθρο 235 του Νόμου CAATSA σε σχέση με κάθε άτομο που εν γνώσει ασχολήθηκε με την απόκτηση του συστήματος αεροπορικής άμυνας S-400», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι μετά το πέρας ενός χρόνου ο πρόεδρος μπορεί να ακυρώσει τις κυρώσεις υπό την προϋπόθεση ότι θα πιστοποιήσει στις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου ότι:
• η κυβέρνηση της Τουρκίας και κάθε πρόσωπο που ενεργεί για λογαριασμό της δεν κατέχει πλέον το σύστημα αεροπορικής άμυνας S-400 ή ένα σύστημα που το έχει διαδεχθεί.
• κανένας υπάλληλος της Ρωσικής Ομοσπονδίας ή πρόσωπα που ενεργούν για λογαριασμό της κυβέρνησης της Ρωσικής Ομοσπονδίας ή του αμυντικού τομέα της Ρωσικής Ομοσπονδίας δεν λειτουργούν ούτε συντηρούν εντός της Τουρκίας κανένα σύστημα αεροπορικής άμυνας S-400 ή σύστημα που το έχει διαδεχθεί.
• ο πρόεδρος έλαβε αξιόπιστες διαβεβαιώσεις από την κυβέρνηση της Τουρκίας ότι αυτή δεν θα εμπλέκει εν γνώσει της ή δεν θα επιτρέψει σε οποιονδήποτε ξένο να συμμετάσχει εκ μέρους της στην άσκηση οποιασδήποτε δραστηριότητας για την επαναπόκτηση του συστήματος αεροπορικής άμυνας S-400 που υπόκειται σε κυρώσεις σύμφωνα με το άρθρο 231 του νόμου CAATSA.
Από την πλευρά του, ο γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ εξέφρασε την ικανοποίηση του, λέγοντας «είμαι απίστευτα περήφανος που βοήθησα να διασφαλιστεί η συμπερίληψη μιας διάταξης στον αμυντικό προϋπολογισμό (NDAA) για να πραγματοποιήσει αυτό που ο Πρόεδρος Τραμπ αρνήθηκε να κάνει: επίσημα καθορίζει εκ μέρους της κυβέρνησης των ΗΠΑ ότι η Τουρκία παρέλαβε ρωσικά αμυντικά συστήματα S-400 και επομένως θα τιμωρηθεί βάσει του ισχύοντος νόμου».
Ο Μητσοτάκης θα ζητήσει κυρώσεις και εμπάργκο όπλων για την Τουρκία
Μιλώντας στον ΣΚΑΪ ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας, τόνισε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ θα ζητήσει να επιβληθούν κυρώσεις αλλά και εμπάργκο όπλων στην Τουρκία.
Οπως τόνισε ο κ.Πέτσας, οι κυρώσεις βρίσκονται στο τραπέζι από την Σύνοδο του Οκτωβρίου, ενώ το θέμα του εμπάργκο το έθεσε ο πρωθυπουργός στους Ευρωπαίους ηγέτες κατά τη σύνοδο του Νοεμβρίου. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος εκτίμησε ότι το νομοσχέδιο των ΗΠΑ για κυρώσεις σε βάρος της Άγκυρας «δείχνει» τον δρόμο και στην ΕΕ.
Ερωτηθείς εάν οι Ευρωπαίοι θα καταλήξουν σε κυρώσεις ή σε απειλή για κυρώσεις, επισήμανε ότι αυτό «εξαρτάται από πολλούς παράγοντες» και πως πλέον αρκετοί ηγέτες έχουν πειστεί ότι η Τουρκία κάνει προσχηματικές αναδιπλώσεις όταν πλησιάζει η στιγμή για κυρώσεις από την ΕΕ.
Ο ίδιος διατύπωσε την άποψη ότι οι κυρώσεις δεν αποτελούν αυτοσκοπό για την Ελλάδα, αλλά αυτό που ζητεί είναι να τερματιστεί η παραβατική συμπεριφορά της Αγκυρας και να επιλυθεί ειρηνικά και με βάση το Διεθνές Δίκαιο η μια και μοναδική διαφορά με την Αθήνα, η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών.
Αναφορικά με την έναρξη διερευνητικών επαφών με την Τουρκία, είπε ότι μπορούν να ξεκινήσουν ανά πάσα στιγμή, αρκεί η Άγκυρα να δείξει ότι εννοεί αυτά που λέει.
Στη Λευκωσία ο Δένδιας
Το πρωί της Παρασκευής πραγματοποιήθηκε συνάντηση του Προέδρου της Κύπρου, Νίκου Αναστασιάδη, με τον Ελληνα υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Δένδια, στη Λευκωσία.
Η επίσκεψη του Ν.Δένδια στην Κύπρο πραγματοποιείται προκειμένου να γίνουν διαβουλεύσεις με την κυπριακή πλευρά, οι οποίες θα εστιάσουν στις εξελίξεις στην περιοχή και τον συντονισμό Κύπρου - Ελλάδας ενόψει του επικείμενου Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, καθώς και στο Κυπριακό.
Αμέσως μετά τις επαφές των δύο ανδρών στο Προεδρικό Μέγαρο, ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας μετέβη στο ΥΠΕΞ της Κύπρου, όπου τον υποδέχθηκε ο Κύπριος ομόλογός του Νίκος Χριστοδουλίδης.
«Οπως έχω επανειλημμένα τονίσει, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον περασμένο Οκτώβριο έδωσε στην Τουρκία την ευκαιρία να αποκλιμακώσει στην Ανατολική Μεσόγειο και στην ευρύτερη περιοχή. Και αυτό για μπορέσουμε να δημιουργήσουμε μια θετική ατζέντα απέναντι στην Τουρκία. Δυστυχώς -όχι όμως έκπληξη πρέπει να πω- η Τουρκία έκανε ακριβώς το αντίθετο. Μέσα σε διάστημα μερικών εβδομάδων εξέδωσε έξι παράνομες Navtex για τη διενέργεια σεισμικών ερευνών σε μια περιοχή που επικαλύπτει ελληνική υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα, προέβη σε απολύτως προκλητικές ενέργειες με το λεγόμενο ”πικ-νικ” στα Βαρώσια, καθώς και την έκδοση παράνομης Navtex για έρευνες σε θαλάσσια περιοχή που περιλαμβάνει την Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη» τόνισε ο Ν.Δένδιας.
Και πρόσθεσε: «Οι όψιμες κινήσεις της Τουρκίας για δήθεν αποκλιμάκωση δεν είναι πειστικές. Για το λόγο αυτό έχουμε καλέσει από κοινού τα υπόλοιπα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Πρέπει να πάρουν τις αποφάσεις αυτές που θα οδηγήσουν την Τουρκία σε μία πραγματική οδό αποκλιμάκωσης και σε ένα εποικοδομητικό διάλογο πάνω στη μόνη βάση που μπορούμε να δεχτούμε. Η βάση αυτή είναι το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας. Και οι αποφάσεις αυτές είναι σημαντικές, όχι μόνο ως σαφή ένδειξη προς την Τουρκία, αλλά και ως απόδειξη της αξιοπιστίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης»
Από την πλευρά του ο ο Ν.Χριστοδουλίδης δήλωσε:
«H Κύπρος και η Ελλάδα, όπως και η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αντιλαμβανόμενοι τη σοβαρότητα των στιγμών, έχουν κοινές προσεγγίσεις που στόχο έχουν τη δημιουργία δεδομένων που θα ενισχύουν την ασφάλεια, τη σταθερότητα και τη συνεργασία στην ιδιαιτέρως σημαντική και για την ΕΕ, περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου»,
Σε σχέση με το επερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ο Κύπριος ΥΠΕΞ τόνισε: «Είναι ξεκάθαρο ότι η μπάλα βρίσκεται στο γήπεδο της Τουρκίας, οι όποιες αποφάσεις εξαρτώνται από τη συμπεριφορά της Αγκυρας, και οι Ηγέτες, αφού αξιολογήσουν τη συμπεριφορά της, όπως συμφώνησαν τον Οκτώβριο, θα λάβουν σχετικές αποφάσεις. Ως Ευρωπαϊκή Ενωση οφείλουμε να είμαστε συνεπείς, αποφασιστικοί και αξιόπιστοι, διεκδικώντας ταυτόχρονα πρωταγωνιστικό ρόλο σε θέματα που άπτονται της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων Κρατών-Μελών της που αναμφίβολα επηρεάζει και ευρωπαϊκά συμφέροντα. Το αμέσως επόμενο διάστημα είναι καθοριστικής σημασίας στο πώς θα εξελιχθούν τα δεδομένα τόσο σε σχέση με την προοπτική επανέναρξης των συνομιλιών του Κυπριακού όσο και σε σχέση με το μέλλον των σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία».
Ο Έλληνας ΥΠΕΞ τόνισε επίσης το ζήτημα της αποσταθεροποίησης της Ανατολικής Μεσογείου και την ανάγκη προσήλωσης στο διεθνές δίκαιο κατά τη διάρκεια παρέμβασής του στην υπουργική σύνοδο του ΟΑΣΕ.
Όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές, η παρέμβαση αυτή είχε το δικό της συμβολισμό για δύο σημαντικούς λόγους:
Πρώτον, είναι η δεύτερη φορά που ο υπουργός Εξωτερικών παρεμβαίνει στην Υπουργική Σύνοδο του ΟΑΣΕ σε ισάριθμα χρόνια. Έτσι υποδηλώνει τη σημασία που αποδίδει στους πολυμερείς οργανισμούς ασφαλείας, όπου η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να προβάλει τον αποσταθεροποιητικό ρόλο της Τουρκίας. Συγκρατείται επίσης η πρόσφατη σχετική αναφορά του υπουργού Εξωτερικών στην Σύνοδο Υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ πριν από λίγες μέρες.
Επίσης συγκρατείται η γενικότερη προσπάθεια στήριξης της πολυμέρειας για την αντιμετώπιση των διεθνών προκλήσεων. Στο πλαίσιο αυτό συμπεριλαμβάνεται και η στήριξη της χώρας μας της πρωτοβουλίας για την πολυμέρεια που προωθεί η Γερμανία και η Γαλλία στα πλαίσια του ΟΗΕ.
(με πληροφορίες από Reuters, ΑΠΕ)