Είχε επιληψία ο Ιούλιος Καίσαρας;

Ο Ιούλιος Καίσαρας βασανιζόταν από επιληπτικές κρίσεις, σύμφωνα με την ιατρική διάγνωση του Έλληνα ιστορικού Πλουτάρχου, η οποία επικράτησε στην πορεία της ιστορίας.
Open Image Modal
Ray Wise via Getty Images

Ο Ιούλιος Καίσαρας είναι αναμφίβολα μια από τις πιο διάσημες ιστορικές προσωπικότητες όλων των εποχών. Τον θυμούνται ευρέως για τις μεγάλες στρατιωτικές του νίκες, τη μετατροπή της Ρώμης σε αυτοκρατορία και, φυσικά, τη δολοφονία του.

Πολλά έχουν διασωθεί που αφηγείται την ιστορία αυτού του μεγάλου ηγέτη, και ανάμεσα στα στοιχεία υπάρχουν μερικά περίεργα γεγονότα για τον Καίσαρα. Για χρόνια, οι άνθρωποι πίστευαν ότι ο Καίσαρας μπορεί να έπασχε από επιληψία, αναφέρει το HistoricMysteries.

Στην πραγματικότητα, το διάσημο έργο του Σαίξπηρ Ιούλιος Καίσαρας φτάνει στο σημείο να αναφέρει ότι ο αυτοκράτορας είχε επιληψία. Αλλά ο Καίσαρας είχε πράγματι επιληψία ή έπασχε από κάποια άλλη πάθηση; Ποια στοιχεία υπάρχουν και δείχνουν ότι ο Καίσαρας υπέφερε από επιληπτικές κρίσεις; Υπάρχουν άλλες εξηγήσεις; 

Στοιχεία για την επιληψία του Ιούλιου Καίσαρα

Ο ίδιος ο Ιούλιος Καίσαρας δεν ανέφερε ποτέ την κατάσταση της υγείας του. Έτσι, οι ιστορικοί βασίζονται στους αρχαίους βιογράφους που έζησαν την εποχή της κυριαρχίας του Καίσαρα. Σε πολλά γραπτά, έχει αναφερθεί ότι ο Ιούλιος Καίσαρας υπέφερε από κάποια μορφή χρόνιας ασθένειας.

Μερικά από τα συμπτώματα που βίωσε περιελάμβαναν ξαφνικές κρίσεις, ίλιγγο και πονοκεφάλους. Η ασθένεια προσδιορίστηκε ως επιληψία, σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς. Ωστόσο, η ακριβής ασθένεια που προκάλεσε αυτές τις κρίσεις είναι ασαφής.

Ένας από αυτούς ποτ μίλησε για την επιληψία του Καίσαρα είναι ο Πλούταρχος, Έλληνας φιλόσοφος και  βιογράφος. Μιλα για την ασθένεια του Καίσαρα στη βιογραφία του που ονομάζεται «Η ζωή του Ιούλιου Καίσαρα».

Σύμφωνα με αυτή την αφήγηση, ο Καίσαρας υπέφερε από αρκετές επιληπτικές κρίσεις και είχε μια ασθένεια στο κεφάλι. Στη βιογραφία του ο  Πλούταρχος έχει γράψει τρεις φορές για την ασθένεια του Καίσαρα. Σε ένα από τα περιστατικά, ο Καίσαρας δεν μπόρεσε καν να σηκωθεί για να τιμήσει τους πραίτορες, τους προξένους και άλλους της Γερουσίας που τον πλησίασαν. Καθώς ο Ιούλιος Καίσαρας ένιωθε ζαλάδα, δεν μπορούσε να σταθεί όρθιος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την παραβίαση των εθιμικών κανόνων.

Ένας άλλος αρχαίος βιογράφος που έχει αναφερθεί στην επιληψία του Καίσαρα στα γραπτά του είναι ο Γάιος Σουετόνιος Τρανκίλλος. Στο «Η Ζωή του Ιούλιου Καίσαρα», ο Ρωμαίος βιογράφος ανέφερε πώς ο στρατιωτικός ηγεμόνας υπέφερε από επιληπτικές κρίσεις.

Αναφέρει ότι ο Καίσαρας παρουσίασε ξαφνικές λιποθυμίες. Σε αντίθεση με τον Πλούταρχο, ο Σουητώνιος μιλάει για την ασθένεια του Καίσαρα με πολύ σύντομο τρόπο. 

Μια άλλη αφήγηση για την επιληψία του Καίσαρα είναι αυτή του Αππιανού Αλεξανδρείας, του Έλληνα ιστορικού. Στην ιστορία του, «Οι Εμφύλιοι Πόλεμοι», ανέφερε ότι οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες είχαν επιληψία. 

Σύμφωνα με τις αφηγήσεις του, η ασθένεια ενοχλούσε πολύ τον Ιούλιο Καίσαρα όταν δεν ήταν ενεργός. Ως εκ τούτου, ο Ιούλιος Καίσαρας προτίμησε να πραγματοποιήσει διαφορετικές στρατιωτικές εκστρατείες.

Ακόμη ένα άλλο στοιχείο αναφέρει ότι ο Μέγας Αλέξανδρος έπασχε επίσης από επιληψία. Κάνοντας παραλληλισμούς μεταξύ των επιληπτικών επεισοδίων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του Ιουλίου Καίσαρα, πολλοί αρχαίοι συγγραφείς προσπαθούν να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι ο Καίσαρας υπέφερε από την ασθένεια. 

Θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο;

Τα γραπτά των αρχαίων βιογράφων είναι η μόνη πηγή που δηλώνει ότι ο Καίσαρας είχε επιληψία ωστόσο πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι οι περιγραφές που κάνουν οι αρχαίοι συγγραφείς είναι αρκετά ασαφείς και δεν είναι αυθεντικές.

Εκείνη την εποχή, η επιληψία δεν ήταν νέα στην αρχαία Ρώμη. Εάν ο Καίσαρας υπέφερε πράγματι από επιληψία, θα υπήρχαν περισσότερες αφηγήσεις για τα επιληπτικά επεισόδια του αυτοκράτορα και η πάθησή του θα είχε σίγουρα κατονομαστεί.

Ένα σημαντικό επιχείρημα ενάντια στην πεποίθηση ότι ο Καίσαρας έχει επιληψία είναι το γεγονός ότι ο ίδιος δεν έχει αναφέρει ποτέ την ασθένεια σε κανένα από τα γραπτά του. 

Επιπλέον, άλλοι συγγραφείς που θεωρούνταν σύγχρονοι του Ιουλίου Καίσαρα, όπως ο Κικέρωνας, δεν έχουν αναφέρει την ασθένεια του αυτοκράτορα στα έργα τους. Η ιδέα της επιληψίας του Καίσαρα φαίνεται ότι ξεκίνησε από τον Πλούταρχο, ο οποίος αναφέρθηκε σε αυτή σχεδόν έναν αιώνα μετά το θάνατο του Ιουλίου Καίσαρα. Η έλλειψη επαρκών αποδεικτικών στοιχείων δείχνει ότι υπάρχει πιθανότητα ο ισχυρισμός που έγινε να ήταν ψευδής.

Μια άλλη εξήγηση που δηλώνει ότι ο Ιούλιος Καίσαρας μπορεί να μην είχε επιληψία είναι ότι ο πατέρας του Καίσαρα και ένας από τους στενούς συγγενείς του είχαν έναν ξαφνικό θάνατο. Οι αιφνίδιοι θάνατοι μπορεί να σχετίζονται με καρδιαγγειακές επιπλοκές ή επεισόδια εγκεφαλικού.

Εάν ο στενός συγγενής και ο πατέρας του Καίσαρα πέθαναν πράγματι από καρδιακή προσβολή, είναι πολύ εύλογο ότι ο ηγεμόνας είχε οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακών παθήσεων. 

Έτσι, ο Καίσαρας μπορεί επίσης να υπέφερε από μίνι εγκεφαλικά επεισόδια, τα οποία μετέφραζε ο κόσμος ως επιληπτικά επεισόδια. Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο αναφέρθηκαν τα επεισόδια επιληψίας του Ιουλίου Καίσαρα από τους αρχαίους συγγραφείς είναι διαφορετικός από τους όρους που αναφέρει η σύγχρονη ιατρική επιστήμη.

Στην αρχαιότητα, η επιληψία θεωρούνταν «ιερή ασθένεια». Το πίστευαν ιδιαίτερα οι περισσότεροι συγγραφείς της εποχής εκείνης.

Η επιληψία συνδέθηκε συχνά με θεϊκή κατοχή. Πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι ο Καίσαρας μπορεί να έπεισε τους ανθρώπους ότι έπασχε από επιληψία για να απεικονίσει τον εαυτό του ως θεόμορφη φιγούρα.