Δεν χρειάζεται να έχει ασχοληθεί κανείς ιδιαίτερα με τον χώρο των θεωριών συνωμοσίας για να γνωρίζει τους «Ιλλουμινάτι»: Οι «Πεφωτισμένοι» (εμβληματικό όνομα στον κόσμο των μυστικών οργανώσεων/ αδελφοτήτων) θεωρείται πως δημιουργήθηκαν πάνω από δύο αιώνες πριν, ως αντίδραση στην επιρροή της Εκκλησίας στην καθημερινή ζωή. Βεβαίως, έκτοτε έχουν πρωταγωνιστήσει σε ταινίες και βιβλία, βιντεοπαιχνίδια, επιτραπέζια κλπ, με την (όποια) πραγματικότητα να μπλέκεται με τη φαντασία, δημιουργώντας περισσότερο ή λιγότερο γοητευτικές θεωρίες συνωμοσίας. Ανάλογα με την προσέγγιση, οι Ιλλουμινάτι μπορεί να θεωρούνται «καλοί» (μια μυστική αδελφότητα φωτισμένων ανθρώπων που μάχονται από τις σκιές κατά του σκοταδισμού) ή «κακοί» (μια σκιώδης οργάνωση η οποία κινεί τα νήματα παγκοσμίως, διατηρώντας την παγκόσμια κυριαρχία).
Σε κάθε περίπτωση, θεωρείται πως οι «Πεφωτισμένοι» υπήρξαν στα αλήθεια (αν και μάλλον απείχαν από τις περισσότερες προσεγγίσεις που συναντά κανείς στις φανταστικές ιστορίες όπου πρωταγωνιστούν)- και υπάρχει μια πόλη στη Βαυαρία (Γερμανία) που αξίζει τον τίτλο της «γενέτειράς» τους.
Η πόλη αυτή, όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του BBC, είναι το Ίνγκολστατ, όπου δημιουργήθηκε η αδελφότητα και, ακόμα και σήμερα, θεωρείται από κάποιους πως λαμβάνουν χώρα μυστικές συναντήσεις τους.
Ποιοι ήταν οι Ιλλουμινάτι
Το «Τάγμα των Πεφωτισμένων» ιδρύθηκε την 1η Μαΐου 1776 από τον Άνταμ Βάισχαουπτ, καθηγητή Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Ίνγκολσταντ, με σκοπό την αντίσταση στην επιρροή της θρησκείας στην κοινωνίας και την κατάχρηση εξουσίας από το κράτος, μέσω μιας ασφαλούς κοινότητας για κριτική, διάλογο και ελεύθερη έκφραση. Εμπνεόμενος από τους Ελευθεροτέκτονες και τους φιλοσόφους του Γαλλικού Διαφωτισμού, ο Βάισχαουπτ πίστευε πως η κοινωνία δεν θα έπρεπε πλέον να διέπεται από θρησκευτικές αξίες και αρετές: Αντ'αυτού ήθελε μια πολιτεία ελευθερίας και ηθικής ισότητας, όπου η γνώση δεν περιοριζόταν από θρησκευτικές προκαταλήψεις. Ωστόσο, στο Ίνγκολστατ εξακολουθούσε να κυριαρχεί ο συντηρητισμός, και η ύλη που διδασκόταν στο, ελεγχόμενο από τους Ιησουΐτες, πανεπιστήμιο όπου εργαζόταν ο Βάισχαουπτ ήταν από στενό έλεγχο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Βάισχαουπτ- απόγονος Εβραίων που είχαν ασπαστεί τον Χριστιανισμό, σύμφωνα με το National Geographic, ο οποίος είχε μείνει ορφανός σε νεαρή ηλικία- ήταν ανέκαθεν ανήσυχο πνεύμα, και μάλιστα σε μια Ευρώπη σε αναβρασμό, με τις ιδέες του Διαφωτισμού να κερδίζουν έδαφος και τον Ελευθεροτεκτονισμό να εξαπλώνεται- όπως και η ενασχόληση με τον εσωτερισμό και τον μυστικισμό. Ο ίδιος δεν φαίνεται να ήταν εναντίον της ίδιας της θρησκείας, αλλά εναντίον του τρόπου άσκησης και επιβολής της.
Στην αρχή, όπως αναφέρεται στο αφιέρωμα του BBC, ο Βάισχαουπτ επέλεξε τους πέντε πιο ταλαντούχους φοιτητές Νομικής του, ωστόσο το δίκτυο μεγάλωσε, με τα μέλη του να προωθούν τους στόχους του μέσω ριζοσπαστικών διδασκαλιών , ενώ παράλληλα στηνόταν ένα εκτεταμένο δίκτυο πληροφοριοδοτών που παρακολουθούσαν σημαντικές φιγούρες της κυβέρνησης και της Εκκλησίας, με σκοπό τη συγκέντρωση πληροφοριών που θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμες στους Ιλλουμινάτι. Με τη βοήθεια του βαρώνου Αδόλφου Κνίγκε (Γερμανός διπλωμάτης που έφερε στοές των Ελευθεροτεκτόνων στους κόλπους των Ιλλουμινάτι) η οργάνωση ξεπέρασε τα 2.000 μέλη, στη Βαυαρία, τη Γαλλία, την Ουγγαρία, την Ιταλία, την Πολωνία και αλλού. Αξίζει να σημειωθεί πως στην ιεραρχία και του τελετουργικό της υπήρχε η βαθμίδα «Minerval», από τη Μινέρβα- τη ρωμαϊκή «εκδοχή» της Αθηνάς, θεάς της σοφίας της αρχαίας Ελλάδας- συμβολίζοντας την επιθυμία για εξάπλωση της γνώσης.
Ωστόσο, η οργάνωση δεν διέφυγε την προσοχή των αρχών: Μια δεκαετία μετά την ίδρυσή της, διείσδυσαν πράκτορες της βαυαρικής κυβέρνησης, αφού ριζοσπαστικά κείμενά της είχαν πέσει στα χέρια των αρχών. Οι Ιλλουμινάτι διαλύθηκαν και ο Βάισχαουπτ εξορίστηκε από το Ίνγκολστατ για να ζήσει το υπόλοιπο της ζωής του στη γερμανική πόλη Γκόθα, 300 χλμ βορειότερα. Παρόλα αυτά, οι Ιλλουμινάτι εξακολουθούν να συναρπάζουν τη φαντασία, καθώς δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν πως δεν διαλύθηκαν ποτέ στην πραγματικότητα, αλλά πήγαν ακόμα βαθύτερα στις σκιές, συνεχίζοντας να δρουν εναντίον του κατεστημένου. Σε αυτούς και στην παρασκηνιακή επιρροή τους αποδίδονται κομβικής σημασίας γεγονότα, όπως η Γαλλική Επανάσταση, η δολοφονία του Κένεντι και πολλά πολλά άλλα, ενώ έχουν πρωταγωνιστήσει και σε έργα όπως το «Angels and Demons» (ελληνικός τίτλος «Ιλλουμινάτι») του Νταν Μπράουν, το «Εκκρεμές του Φουκώ» του Ουμπέρτο Έκο κ.α.. Γενικά θεωρείται μια «σούπερ συνωμοσία»- δηλαδή μια συνωμοσία που ελέγχει μικρότερες συνωμοσίες.
Βεβαίως, δεν λείπουν και οι πιο ακραίες θεωρίες, που τοποθετούν τη γένεση των «Πεφωτισμένων» στην αρχή της ίδιας της ιστορίας: Τα σύμβολά τους, σύμφωνα με τους υποστηρικτές τους, βρίσκονται στις ίδιες τις Πυραμίδες, ενώ κάποιοι τους «βλέπουν» να κινούν τα νήματα και γύρω από τη ζωή του Ιησού Χριστού. Άλλοι μιλούν για εξωγήινες συνωμοσίες ή σκοτεινές προσωπικότητες που αποσκοπούν σε μια νέα τάξη πραγμάτων, υπό την κυριαρχία κάποιων ελίτ, που θα καταργούσαν τα κράτη- έθνη- και άλλοι τους συνδέουν με το Τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών (άλλη μια περίπτωση οργανισμού που έχει περάσει από τη σφαίρα της ιστορίας σε αυτήν της συνωμοσιολογίας και του θρύλο, μετά την επίσημη διάλυσή του). ΑκόμηΠέρα από αυτές τις θεωρίες πάντως, θεωρείται γεγονός ότι υπήρξε αντιπαράθεση με το μυστικιστικό τάγμα των Ροδόσταυρων, που ήταν ήδη ισχυροί στη Γερμανία.
Η γενέτειρα
Ωστόσο, στην πόλη όπου «γεννήθηκαν» οι Ιλλουμινάτι, η κληρονομιά τους δεν είναι και πάρα πολύ γνωστή. «Δεν ξέρουν πολλοί για αυτούς. Αλλά οι Ιλλουμινάτι είναι μέρος της ιστορίας του Ίνγκολστατ» λέει ο ντόπιος δημοσιογράφος Μάικλ Κλάρνερ στο BBC. «Ο Βάισχαουπτ ήταν από πολλές απόψεις επαναστάτης. Του άρεσε η ιδέα του να διδάσκεις σε κόσμο για να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι. Ήθελε να αλλάξει την κοινωνία, ονειρευόταν έναν καλύτερο κόσμο, μια καλύτερη κυβέρνηση. Άρχισε τους Ιλλουμινάτι με την ιδέα ότι όλη η γνώση της ανθρωπότητας θα έπρεπε να διδάσκεται- κάτι που δεν επιτρεπόταν στο πανεπιστήμιο».
Η ίδια η πόλη πάντως είναι μια μεσαία βαυαρική πόλη που εκ πρώτης όψεως δεν έχει κάτι που να την ξεχωρίζει από άλλες- πέρα από το ότι είναι πιο γνωστή από το διάσημο μυθιστόρημα της Μαίρη Σέλεϊ, «Φρανκενστάιν». Λίγες είναι οι εμφανείς ενδείξεις για την ύπαρξη των Ιλλουμινάτι πέρα από μια πλάκα έξω από το παλιό σπίτι του Βάισχαουπτ, που το υποδείκνυε ως σημείο συνάντησης στα τέλη του 18ου αιώνα. Αφ'ενός, αυτό γίνεται εύκολα κατανοητό, αν σκεφτεί κανείς ότι, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, οι Ιλλουμινάτι ήταν μια μυστική οργάνωση, που δεν διαλαλούσε ακριβώς την παρουσία της. Αφ'ετέρου, αν ψάξει κανείς πιο βαθιά, βρίσκει κανείς τα ίχνη των «Πεφωτισμένων»: Στο μουσείο της πόλης, ανάμεσα σε παλαιά βιβλία και χειρόγραφα βρίσκεται το Apologie der Illuminaten, που είχε γράψει το 1786 ο Βάισχαουπτ, όπου υπερασπιζόταν τη δημιουργία τους, λίγο μετά την εξορία του. Στα αρχεία της πόλης βρίσκονται και άλλα κείμενά του. «Είναι τρελό αυτό που έχει γίνει με τους Ιλλουμινάτι. Αυτό που έχει γίνει δεν έχει καμία σχέση με τους πραγματικούς Ιλλουμινάτι» λέει η Μαρία Επελσχάιμερ, αρχειοφύλακας της πόλης.
Φτάνοντας στο σήμερα
Κάποιοι, όπως ο Κλάρνερ, προσπαθούν να αναδείξουν αυτήν την κληρονομιά της πόλης. «Ξέρετε πως θεωρείται ότι η δράση του “Φρανκενστάιν” τοποθετήθηκε στην πόλη εξαιτίας των Ιλλουμινάτι...κατά τη Γαλλική Επανάσταση, υπήρχαν ήδη θεωρίες ότι η επανάσταση άρχισε στο Ίνγκολστατ και ότι οι Ιλλουμινάτι ήταν οι πνευματικοί της πατέρες. Για αυτό και πολλοί θεωρητικοί της λογοτεχνίας πιστεύουν ότι η Σέλεϊ ήξερε για το Ίνγκολσταντ, και γιατί τοποθέτησε εδώ τον Φρανκενστάιν» λέει σχετικά. Επίσης, ο ίδιος τακτικά κάνει τον οδηγό σε τουριστικούς περιπάτους με θέμα τους Ιλλουμινάτι, παρουσιάζοντας τις σχέσεις της αδελφότητας με την πόλη. «Φυσικά έχουμε και μερικούς συνωμοσιολόγους στις ξεναγήσεις, αλλά μπορούμε να τους διαφωτίσουμε ως προς το ποια είναι η αλήθεια και ποια η συνωμοσία».
Βεβαίως, δεν γίνεται να ξεχνούμε πως μιλούμε για τους Ιλλουμινάτι- και ως εκ τούτου, δεν λείπουν οι πεποιθήσεις πως ίσως ακόμα κάτι να «κινείται»: «Έχουν έρθει άνθρωποι και με ρωτούν για τις συναντήσεις. Νομίζω πως κάτι υπάρχει, αλλά τι ακριβώς, σε ποια σπίτια, δεν γνωρίζω» λέει στο BBC η Αδελφή Άννα, βιβλιοπώλης, το κατάστημα της οποίας βρίσκεται δίπλα στη γιγαντιαία γοτθική εκκλησία της πόλης. Όπως λέει, έχει συναντήσει «προσκυνητές» των Ιλλουμινάτι: «Έχω ακούσει πως γίνονται κάποιες συναντήσεις εδώ, αλλά πού και πότε, δεν ξέρω. Νομίζω ότι έρχονται από τη Γαλλία, την Αγγλία, παντού, αλλά το Ίνγκολστατ είναι το σημείο συνάντησης στην Ευρώπη».