Washington Post: Πέντε μύθοι για τους Ναζί

Washington Post: Πέντε μύθοι για τους Ναζί
Open Image Modal
SuperStock via Getty Images

Το φαινόμενο της ανόδου της ακροδεξιάς και του νεοναζισμού αποτελεί λόγο προβληματισμού σε πολλές χώρες του δυτικού (και μη) κόσμου. Ωστόσο, παρά τη δημοσιότητα που επιζητούν οι νοσταλγοί του Ναζισμού, το «αρχικό» Ναζιστικό κόμμα, το οποίο βύθισε τον κόσμο στην καταστροφή κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, σε πολλές περιπτώσεις περιτριγυρίζεται ακόμα από τις «ομίχλες» του μύθου. Η Washington Post παρουσιάζει πέντε από τους πιο «επίμονους» και «ανθεκτικούς» μύθους που υπάρχουν πίσω από τους Ναζί.

1: Ο Χίτλερ είχε χρηματοδότηση από μεγάλες εταιρείες.

Στη βιογραφία του Χένρι Κίσινγκερ, ο ιστορικός Νίαλ Φέργκιουσον σημειώνει πως ο «γερο- Τίσεν»- ο Γερμανός βιομήχανος της χαλυβουργίας, Φριτς Τίσεν- «χρηματοδότησε τον Χίτλερ». Επιχειρηματίες όπως ο Τίσεν που χρησιμοποίησαν τους οικονομικούς τους πόρους για να στηρίξουν τους Ναζί ήταν «ο μηχανισμός μέσω του οποίου χρηματοδοτήθηκε ο Χίτλερ για να πάρει την εξουσία» σύμφωνα με τον Τζον Λόφτους, Αμερικανό πρώην δικηγόρο που άσκησε διώξεις κατά Ναζί εγκληματιών πολέμου.

Κατά τη διάρκεια της ανόδου του στην εξουσία, το ναζιστικό κόμμα έλαβε όντως κάποια χρήματα από εταιρικές πηγές- περιλαμβανομένου του Τίσεν και, για μια μικρή περίοδο, από τον βιομήχανο Ερνστ φον Μπόρσιχ- αλλά οι κορυφαίοι του επιχειρηματικού κόσμου κράτησαν αποστάσεις. Σε τελική ανάλυση, η οικονομική πολιτική των Ναζί ήταν επίφοβη: Φιλοεπιχειρηματικές ιδέες τυλιγμένες σε σοσιαλιστική φρασεολογία. Το πρόγραμμα του κόμματος, τα «25 Σημεία», ζητούσε εθνικοποίηση εταιρειών και τραστ, διαμοιρασμό εσόδων και τον τερματισμό της «δουλείας των τόκων». Ο καπιταλισμός, έλεγαν οι Ναζί «υποδουλώνει τα ανθρώπινα πλάσματα υπό το σλόγκαν της προόδου, της τεχνολογίας» κλπ.

Το κόμμα βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό σε πηγές χρηματοδότησης από τη βάση (συνδρομές στο κόμμα και στις εκδόσεις του, εισιτήρια σε εκδηλώσεις κ.α.). Η προπαγανδιστική μηχανή των Ναζί – χοροί, «γερμανικές βραδιές», συναυλίες, ομιλίες- επίσης ήταν μηχανισμός εσόδων, όπως διευκρινίζεται σε αποσπάσματα από το ημερολόγιο του Γιόζεφ Γκέμπελς.

Όταν ανέβηκαν στην εξουσία, ωστόσο, οι Ναζί έλαβαν χρηματοδότηση από εταιρικές πηγές, καθώς επιχειρήσεις έκλεισαν μεγάλα συμβόλαια παραγωγής όπλων και κατασκευής οικοδομικών έργων. Επίσης, το καθεστώς προέβη σε κατασχέσεις των περιουσιών των Εβραίων, από πολύτιμα έργα τέχνης μέχρι οικονομίες και επενδύσεις. Και πήρε τον έλεγχο των εταιρειών που ανήκαν σε Εβραίους στο πλαίσιο αυτού που οι Ναζί χαρακτήρισαν «Αρειανοποίηση» της γερμανικής οικονομίας.

2: Η επιτυχία του Τζέσε Όουενς στους Ολυμπιακούς του 1936 ντρόπιασε τον Χίτλερ

«Αν και ο Αδόλφος Χίτλερ σκόπευε οι Ολυμπιακοί του 1936 στο Βερολίνο να αποτελέσουν επίδειξη της φυλετικής ανωτερότητας των Αρείων που υποστήριζε η ναζιστική ιδεολογία», έγραψε το 2013 το History Channel, «ήταν ένας μαύρος που άφησε το μεγαλύτερο αποτύπωμα των Ολυμπιακών εκείνου του έτους». Τέτοιου είδους ερμηνείες όσον αφορά στα τέσσερα χρυσά του Όουενς είναι αρκετά κοινές. Ωστόσο, αν και το ευρύ κοινό (ειδικά στις ΗΠΑ) επικεντρώθηκε στον Όουενς, ήταν οι Γερμανοί που αποκόμισαν περισσότερα ολυμπιακά μετάλλια, ξεπερνώντας τους Αμερικανούς. Η Γερμανία απέσπασε 33 χρυσά μετάλλια απέναντι στα 24 των ΗΠΑ, 26 αργυρά απέναντι στα 20 των ΗΠΑ, και 30 χάλκινα απέναντι στα 12 των ΗΠΑ.

Ο Χίτλερ ήταν ιδιαίτερα περήφανος για τους Ολυμπιακούς, και για αυτόν η διοργάνωση ήταν μια τεράστια επιτυχία- ακόμη και σύμφωνα με τον ίδιο τον Όουενς, που δήλωσε στον Τύπο: «Όταν πέρασα μπροστά από τον καγκελάριο, σηκώθηκε, κούνησε το χέρι του σε χαιρετισμό και εγώ ανταπέδωσα τον χαιρετισμό. Νομίζω πως οι δημοσιογράφοι έδειξαν κακή κρίση όσον αφορά στις επικρίσεις τους απέναντι στον άνθρωπο της στιγμής στη Γερμανία». Σημειώνεται πως, σύμφωνα με το Harvard International Review, ο Όουενς είπε αργότερα πως είχε καλύτερη αντιμετώπιση στη Γερμανία από ό,τι στις ΗΠΑ. Μάλιστα ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στους Γερμανούς, που τον επευφημούσαν όποτε εμφανιζόταν στο στάδιο. Γενικότερα, παρά τους τίτλους εφημερίδων, ο Όουενς συνέχισε να αρνείται πως ο Χίτλερ τον είχε «σνομπάρει» ακόμα και μετά την επιστροφή του στις ΗΠΑ.

3: Η ρατσιστική ιδεολογία ήταν το «κλειδί» για την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία

Η θεωρία πως ο Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία χάρη στη ρατσιστική του ρητορική είναι αρκετά διαδεδομένη- στο σημείο που διδάσκεται ακόμα και στα σχολεία της Γερμανίας. Είναι πραγματικότητα πως ο ρατσισμός, ειδικά ο ακραίος αντισημιτισμός, ήταν πάντα στην επιφάνεια, και ότι ο Χίτλερ ήταν φανατικός. Η ιδεολογία του προσέλκυσε έναν μικρό αλλά φανατισμένο πυρήνα υποστηρικτών κατά τα πρώτα χρόνια του κόμματος- 3 με 6% των ψηφοφόρων κατά την πρώτη δεκαετία. Ακόμα και στις περιφερειακές εκλογές της δεκαετίας του 1920 το ποσοστό των Ναζί ποτέ δεν έφτασε το 10%. Η πραγματικότητα είναι πως τα κατάφερε να πάρει την εξουσία χάρη στις δυνατότητές του όσον αφορά στην πολιτική στρατηγική, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Η προπαγανδιστική μηχανή των Ναζί ήταν άριστη στη δυσφήμιση, εξαπολύοντας τρομακτικές επιθέσεις εναντίον των «κλασικών» κομμάτων και του «συστήματος» που εκπροσωπούσαν. Επίσης, υπόσχονταν τα πάντα στους πάντες: Υψηλότερες τιμές πώλησης στους αγρότες και χαμηλότερες τιμές φαγητού στους εργάτες στις πόλεις. Οι αντιφάσεις ήταν πολλές, και τα αντίπαλα κόμματα ποτέ δεν έπαυαν να τις υποδεικνύουν. Ωστόσο οι Ναζί δεν πτοήθηκαν, είτε αγνοώντας τις επικρίσεις είτε λέγοντας ότι ήταν μέρος του προβλήματος στη γερμανική πολιτική. Ο Χίτλερ κατανοούσε ότι κάποιες φορές ο απελπισμένος, οργισμένος λαός θέλει δύο και δύο να κάνουν πέντε, και ορκίστηκε πως οι Ναζί μπορούσαν να το κάνουν πραγματικότητα αυτό. Μετά την έναρξη της Μεγάλης Ύφεσης, το κόμμα είδε τεράστια άνοδο των υποστηρικτών του το 1930 και άλμα τους στο 38% τον Ιούλιο του 1932- μεγάλη άνοδο σε σχέση με τις παλαιότερες, πιο «περιθωριακές» του μέρες.

4: Ο Χίτλερ ήταν ένας δυναμικός, αποφασιστικός ηγέτης.

Παρά την εντύπωση που έχουν πολλοί, ο Χίτλερ ήταν ένας συχνά αμφιταλαντευόμενος, αναποφάσιστος ηγέτης που προκαλούσε προβλήματα στους υφισταμένους του και στις ένοπλες δυνάμεις με τις καθυστερήσεις του και τις συχνά αντιφατικές του αποφάσεις. Οι στενότεροι σύμβουλοί του συχνά εξέφραζαν παράπονα για την ανικανότητά του να λάβει σαφείς και ξεκάθαρες αποφάσεις. Επίσης, σπάνια καταγράφονταν σε χαρτί- προτιμούσε να δίνει ασαφείς προφορικές εντολές. Παρόλα αυτά, όταν κατέληγε σε μια απόφαση, τίποτα δεν του άλλαζε άποψη.

5: Το Τρίτο Ράιχ ήταν άριστα οργανωμένο

Οι Ναζί έχουν περάσει στην αντίληψη των περισσότερων ως μια καλολαδωμένη μηχανή θανάτου, προφανώς σε μεγάλο βαθμό λόγω της φήμης των Γερμανών ως μεθοδικού λαού που αγαπά την τάξη. Στην πραγματικότητα, ωστόσο φαίνεται πως το καθεστώς των Ναζί ήταν κάτι που μάλλον παρέπεμπε περισσότερο σε οργανωμένο χάος- σύμφωνα μάλιστα και με τα απομνημονεύματα του Άλμπερτ Σπέερ, υπουργού Εξοπλισμών του Χίτλερ και ενός εκ των πιο στενών του συνεργατών. Οι υπηρεσίες και τα γραφεία του κόμματος και του κράτους συχνά είχαν αλληλοεπικαλυπτόμενες αρμοδιότητες, δημιουργώντας σύγχυση. Επίσης, στον Χίτλερ άρεσε να δημιουργεί ad hoc φορείς για να λειτουργούν μαζί με ήδη υπάρχουσες υπηρεσίες (και συχνά να έρχονται σε σύγκρουση μαζί τους). Ο ίδιος υποστήριζε πως η ιδέα ήταν ότι, σε αυτές τις περιπτώσεις, «ο δυνατότερος έκανε τη δουλειά».