Ο αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός θεωρείται, από πάρα πολλές απόψεις, ως ένας από τους κορυφαίους πολιτισμούς που υπήρξαν ποτέ σε αυτόν τον πλανήτη- και ο τομέας της τεχνολογίας δεν εξαιρείται από το σύνολο των τομέων όπου διέπρεψε, με πολλές εφευρέσεις του αρχαιοελληνικού κόσμου να «φτάνουν» μέχρι σήμερα.
Ακολουθούν κάποιες εξ αυτών, για τις οποίες (ίσως) δεν θα περιμένατε ότι ανάγονταν στον αρχαιοελληνικό κόσμο.
Το υδραυλικό ωρολόγιο (ρολόι): Εφεύρεση του Κτησίβιου της Αλεξάνδρειας, θεωρούμενου ως ενός εκ των πρωτοπόρων του αυτοματισμού. Βασιζόταν στην αρχή της κλεψύδρας και μπορούσε να χρησιμοποιείται τη νύχτα ή με συννεφιά (γενικά, χωρίς τον ήλιο).
Πυροσβεστική αντλία: Και αυτή βασίστηκε εφεύρεση του Κτησίβιου, ο οποίος δημιούργησε τη χειροκίνητη αντλία, που έφτασε μέχρι τις ημέρες μας (μετά τον Κτησίβιο την τελειοποίησε ως πυροσβεστική αντλία ο Ήρωνας). Γενικά, ο Κτησίβιος είχε ασχοληθεί πολύ με την πίεση του αέρα και των ρευστών, με σειρά εφευρέσεων που κυμαίνονταν από όπλα που λειτουργούσαν με πεπιεσμένο αέρα μέχρι ανυψωτήρες και ένα...αρμόνιο!
Οδόμετρο: Θεωρείται πως ήταν δημιούργημα του Ήρωνα της Αλεξάνδρειας, και ήταν μια κατασκευή που μπορούσε να μεταφέρεται σε τροχοφόρα οχήματα, για την καταγραφή αποστάσεων.
Κεντρική θέρμανση: Λέγεται πως ο Ναός της Αρτέμιδας στην Έφεσο- ένα από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου- θερμαινόταν μέσω αγωγών που βρίσκονταν στο πάτωμα και έκαναν να κυκλοφορεί η θερμότητα που παραγόταν από φωτιές.
Τα...ρομπότ: Ο Φίλων ο Βυζάντιος, μαθητής του Κτησιβίου θεωρείται ως ο «κρίκος» μεταξύ του Κτησιβίου και του Ήρωνα, όπως ένα άλογο που έπινε νερό, ένα κοριτσάκι που έχυνε νερό, μια υπηρέτρια κ.α. Τη δουλειά αυτή συνέχισε ο φημισμένος Ήρων ο Αλεξανδρεύς (1ος πΧ- 1ος μΧ αιώνας), ο οποίος δημιούργησε πλήθος κινητών αυτομάτων- πχ ένα κινητό αυτόματο θέατρο. Τη δουλειά του περιγράφει με λεπτομέρεια στην «Αυτοματοποιητική», το αρχαιότερο γνωστό κείμενο με περιγραφές αυτόματων μηχανικών συστημάτων, που μπορούσαν να κάνουν προγραμματισμένες κινήσεις.
Μοχλός: «Δως μοι πα στω και τα γαν κινήσω» (δώσε μου κάπου να σταθώ και θα μετακινήσω τη Γη). Το διάσημο απόφθεγμα του Αρχιμήδη έχει να κάνει με την ανακάλυψη του μοχλού- κάτι τόσο απλό, και ταυτόχρονα τόσο θαυμαστό.
Αυτόματος...πωλητής: Το σπονδείο με τον κερματοδέκτη βρισκόταν σε ναούς και έδινε νερό- αγιασμό όταν ο επισκέπτης έριχνε μέσα ένα νόμισμα. Άλλη μια εφεύρεση του Ήρωνα.
Ατμομηχανή: Έφερε τη βιομηχανική επανάσταση τον 18ο αιώνα- αλλά είναι συγκλονιστικό να σκεφτεί κανείς πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος μας εάν είχε καταφέρει να καθιερωθεί στην Αρχαιότητα: Ο Ήρωνας είχε φτιάξει την αιολόσφαιρα (ή ατμοστρόβιλο) κατά τον 1ο πΧ-1ο μΧ αιώνα.
Υδραυλικός τροχός: Ένα σύστημα άντλησης νερού που αποδίδεται στον Δημήτριο τον Πολιορκητή (έναν από τους Διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, γνωστό περισσότερο για τις πολιορκητικές μηχανές του).
Ηχητικός συναγερμός: Σύστημα ασφαλεάις του Ήρωνα που ενεργοποιούνταν από το άνοιγμα της πόρτας που προστάτευε.
Το ξυπνητήρι: Λέγεται ότι το είχε φτιάξει ο Αριστοτέλης για να ξυπνά γρήγορα και να μελετά περισσότερο. Αποτελούνταν από ένα δοχείο με νερό που άδειαζε με έναν επιλεγμένο (για κάθε περίπτωση) ρυθμό εκροής σε ένα άλλο δοχείο που έφερε έναν αρθρωμένο ημισφαιρικό πλωτήρα. Την προκαθορισμένη στιγμή που γέμιζε το δοχείο ο πλωτήρας ανατρεπόταν και τα σφαιρίδια που ήταν τοποθετημένα στην επίπεδη επιφάνειά του έπεφταν σε ένα κύπελλο (ή πιάτο) προκαλώντας θόρυβο. Παρόμοια συσκευή ήταν και το «ξυπνητήρι του Πλάτωνα».
Ο μουσικός καθρέφτης: Άλλο ένα έργο του Κτησιβίου- ένας ρυθμιζόμενος κατά ύψος καθρέπτη που μπορούσε να ισορροπεί σε οποιαδήποτε θέση παράγοντας ταυτόχρονα μουσικές νότες.
Το κανόνι ατμού του Αρχιμήδη: Αποτελούνταν από ένα μεταλλικό κυλινδρικό λέβητα που πάνω του υπήρχε συνδεμένο με στρόφιγγα ένα κλειστό δοχείο με νερό. Ο λέβητας στο ανοικτό άκρο του είχε ενσωματωμένη μια ξύλινη κάνη στην οποία τοποθετούνταν η προς εκτόξευση λίθινη σφαίρα. Η κάνη έφρασσε με μια ξύλινη δοκό που ασφαλιζόταν με δύο αντηρίδες. Όταν ο λέβητας αποκτούσε με φωτιά την κατάλληλη θερμοκρασία, ανοιγόταν η στρόφιγγα, το νερό έπεφτε στον λέβητα, εξατμιζόταν ταχύτατα, η ξύλινη δοκός έσπαζε και η σφαίρα εκτοξευόταν.
Ο υδραυλικός τηλέγραφος: Χρησιμοποιήθηκε κυρίως για την ταχεία μεταφορά μηνυμάτων στην αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σε υψώματα αγγελιοφόροι χρησιμοποιούν ισομεγέθη πήλινα ή μεταλλικά δοχεία με νερό, όπου επιπλέουν πλωτήρες από φελλό λίγο στενότεροι των στομίων, στη μέση των οποίων είναι στερεωμένοι ράβδοι διαιρεμένοι σε ίσα μέρη (των τριών δακτύλων) με γραμμένα προσυμφωνημένα μηνύματα . Ο χειριστής «πομπός» ανεβάζοντας έναν αναμμένο πυρσό δίνει σήμα στο χειριστή «δέκτη» για την αποστολή μηνύματος, περιμένει την ανύψωση πυρσού και από το «δέκτη» για επιβεβαίωση και κατεβάζοντας τον πυρσό, ταυτόχρονα και οι δύο απελευθερώνουν τους δύο αυλίσκους εκκένωσης των συσκευών τους. Όταν φανεί στη συσκευή του «πομπού» το επιθυμητό μήνυμα, ο χειριστής «πομπός» ανεβάζοντας τον πυρσό, δίνει σήμα στο «δέκτη» και ταυτόχρονα και οι δύο σταματούν την εκροή. Λόγω ομοιότητας των συσκευών, των στομίων εκροής και της ίδιας στάθμης του ύδατος, το επιθυμητό προσυμφωνημένο μήνυμα εμφανίζεται και στη συσκευή του «δέκτη», ο οποίος μπορεί να το διαβάσει.
Η ακτίνα φωτός του Αρχιμήδη: Θεωρείται πως χρησιμοποιήθηκε κατά την πολιορκία ων Συρακουσών- εστίαζε τις ακτίνες του Ήλιου, βάζοντας φωτιά στα ρωμαϊκά πλοία (ένα από τα αμυντικά όπλα του Αρχιμήδη, όπως και η «αρπάγη» του για την ανατροπή εχθρικών πλοίων). Η «επικύρωση» της βιωσιμότητάς ή η «κατάρριψή» του έχει αποτελέσει αντικείμενο επιστημονικής «κόντρας», μεταξύ του ΜΙΤ και των τηλεοπτικών «Mythbusters». Αξίζει να σημειωθεί πως το 2010 προκάλεσε τους «Mythbusters» ξανά ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα. Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν αυτή τη φορά ήταν πως ίσως επρόκειτο για όπλο που «τύφλωνε» τους Ρωμαίους.
Το «drone» του Αρχύτα: Μια αυτόνομη πτητική μηχανή, που αποτελούνταν από ένα ελαφρύ αλλά ισχυρό κέλυφος που είχε τη μορφή περιστεριού και έφερε εσωτερικά τη κύστη ενός μεγάλου ζώου. Η αεροδυναμική περιστερά ήταν τοποθετημένη με το άνοιγμα της κύστης προσαρμοσμένο στο ανοικτό άκρο ενός θερμαινόμενου στεγανού λέβητα (ή μιας ισχυρής εμβολοφόρας αεραντλίας). Όταν η πίεση του ατμού ή του αέρα ξεπερνούσε το απαιτούμενο όριο, η περιστερά εκτοξευόταν και συνέχιζε την πτήση της για μερικές εκατοντάδες μέτρα.
Και φυσικά ο Υπολογιστής των Αντικυθήρων
Πηγές: