Αρχές του φθινόπωρου αρχίζουν ενώπιον του κατά το Σύνταγμα Ειδικού Δικαστηρίου (κάποιοι παλιότερα το λέγανε και Υπουργοδικείο και μετά τη δίκη του Α. Παπανδρέου «γουνάκια», από τις γούνινες επωμίδες στη τήβεννο του προέδρου Β. Κόκκινου) δύο διακριτές δίκες υπουργών της προηγούμενης κυβέρνησης μετά των συμμέτοχων τους, δηλαδή του τέως υπουργού Επικρατείας Ν. Παππά και του τέως Αναπληρωτή Υπουργού Δικαιοσύνης Δ. Παπαγγελόπουλου.
Η ευθύνη των Υπουργών μόνο για τα ποινικά αδικήματα, που τέλεσαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, η διαδικασία και τα όργανα, που την εκδικάζουν, προβλέπονται λεπτομερώς από το άρθρο 86 του Συντάγματος. Συγκεκριμένα μόνο η Βουλή έχει αρμοδιότητα να ασκεί δίωξη κατά όσων διατελούν ή διετέλεσαν μέλη της Κυβέρνησης ή Υφυπουργοί. Η διαδικασία αρχίζει με την υποβολή από τριάντα τουλάχιστον βουλευτές πρότασης δίωξης, που αν γίνει δεκτή με απόλυτη πλειοψηφία (151) του όλου αριθμού των βουλευτών, συγκροτείται ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, το δε πόρισμα της επιτροπής εισάγεται στην Ολομέλεια της Βουλής, η οποία αποφασίζει με απόλυτη πλειοψηφία την άσκηση ή μη της δίωξης.
Αρμόδιο για την εκδίκαση των σχετικών υποθέσεων σε πρώτο και τελευταίο βαθμό είναι το Ειδικό Δικαστήριο που συγκροτείται για έξη μέλη του Συμβουλίου Επικρατείας και επτά μέλη του Αρείου Πάγου. Μετά την άσκηση της δίωξης κληρώνονται σε δημόσια συνεδρίαση από τον Πρόεδρο της Βουλής μεταξύ των μελών των δύο δικαστηρίων τα τακτικά και αναπληρωματικά μέλη του Ειδικού Δικαστηρίου. Του Ειδικού Δικαστηρίου προεδρεύει ο ανώτερος κατά βαθμό ή ο αρχαιότερος από τα μέλη του Αρείου Πάγου που κληρώθηκαν.
Στο πλαίσιο του Ειδικού Δικαστηρίου λειτουργεί Δικαστικό Συμβούλιο που συγκροτείται για κάθε υπόθεση από δύο μέλη του Συμβουλίου Επικρατείας και τρία μέλη του Αρείου Πάγου. Τα μέλη του Δικαστικού Συμβουλίου δεν μπορεί να είναι μέλη του Ειδικού Δικαστηρίου. Με απόφαση του Δικαστικού Συμβουλίου ορίζεται ένα από τα μέλη που ανήκει στον Άρειο Πάγο ως ανακριτής.
Η προδικασία λήγει με την έκδοση βουλεύματος. Καθήκοντα εισαγγελέα στο Ειδικό Δικαστήριο και στο Δικαστικό Συμβούλιο ασκεί μέλος της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, που κληρώνεται μαζί με τον αναπληρωτή του. Σε περίπτωση παραπομπής ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου προσώπου που διετέλεσε μέλος Κυβέρνησης συμπαραπέμπονται και οι τυχόν συμμέτοχοι. Στη διαδικασία εφαρμόζεται ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας. Η ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου διαδικασία μπορεί να μεταδοθεί τηλεοπτικά μόνον εφόσον συναινέσει ο κατηγορούμενος.
Επειδή η ιστορία διδάσκει αλλά και επαναλαμβάνεται χρήσιμη είναι μια σύντομη αναφορά στις πρόσφατες δίκες ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου.
Η πιο γνωστή υπόθεση του δίκασε το Ειδικό Δικαστήριο ήταν η δίκη του Ανδρέα Παπανδρέου, που αποκλήθηκε «Μητέρα των δικών» για το σκάνδαλο Κοσκωτά και κράτησε δύο χρόνια (1990-1992). Είχε πολύ μεγάλο πολιτικό ενδιαφέρον και ένταση, μεταδίδονταν με μεγάλη ακροαματικότητα καθημερινά, με απουσία του Α. Παπανδρέου, τον θάνατο στο ακροατήριο του Μ. Κουτσόγιωργα, συνεχείς καυγάδες του προέδρου Β. Κόκκινου με τον Δ. Τσοβόλα και στο τέλος την αθώωση του Α.Παπανδρέου με πλειοψηφία μιας ψήφου(7-6) και την καταδίκη Δ. Τσοβόλα και Πέτσου με μικρές ποινές.
Άλλες πρόσφατες δίκες ήταν του Ν. Αθανασόπουλου, Υφυπουργού Οικονομικών σε Κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, η λεγομένη δίκη του καλαμποκιού και η δίκη του Υπουργού Οικονομικών Παπακωνσταντίνου σε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ για τη λίστα Λαγκάρντ. Η δίκη όμως κατά του Α. Τσοχατζόπουλου, Υπουργού Εθνικής Αμύνης ήταν κάτι διαφορετικό, γιατί τα λεφτά ήταν πολλά, η ζωή του ζεύγους προκλητική, δεν υπήρχαν πολιτικές σκοπιμότητες για την δίωξη, για αυτό οι ποινές που επιβλήθηκαν σε αυτόν και τους συμμέτοχους ήταν πολύ βαριές.
Μια άλλη δίκη που ξεκίνησε το 1994 με την δίωξη από την Βουλή κατά του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη για την πώληση της ΑΓΕΤ-ΗΡΑΚΛΗΣ, στην οποία κληρώθηκαν από τον Πρόεδρο της Βουλής τα μέλη του Ειδικού Δικαστηρίου μεταξύ των οποίων και εγώ, διεξάχθηκε η ανάκριση και πριν προχωρήσει η δίκη με νόμο της τότε κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ παραγράφηκε το αδίκημα και η υπόθεση μπήκε στο αρχείο.
Η ιστορία λοιπόν διδάσκει, ότι οι διώξεις κατά κυβερνητικών στελεχών για ποινικά αδικήματα που ξεκινούν για λόγους πολιτικούς με μεγάλο θόρυβο, στη διαδρομή ξεφουσκώνουν και στο τέλος επιβάλλονται κάποιες ελαφρές καταδίκες στους υπαίτιους και τους συμμέτοχους. Το πρόβλημα όμως είναι, ότι κάθε φορά, που εμπλέκεται η Δικαιοσύνη με την Πολιτική υποφέρει η Δικαιοσύνη, γιατί κάποιοι δεν σέβονται τις αποφάσεις της, αμφισβητούν την αμεροληψία της, αποδίδουν στους δικαστές σκοπιμότητες, που κλονίζουν την εμπιστοσύνη των πολιτών σε αυτή.
Με την έκδοση από τα Δικαστικά Συμβούλια του Ειδικού Δικαστηρίου των βουλευμάτων για τις δύο υποθέσεις Ν. Παππά και Δ. Παπαγελόπουλου τελείωσε η προδικασία και οι υποθέσεις παραπέμπονται να δικαστούν ενώπιον δύο διαφορετικών Ειδικών Δικαστηρίων, που έχουν ήδη συγκροτηθεί μετά την κλήρωση από τον Πρόεδρο της Βουλής των δικαστών που τα απαρτίζουν. Κατά των παραπάνω Υπουργών και των συμμέτοχων τους ασκήθηκαν από τη Βουλή βάση του πορίσματος της προανακριτικής επιτροπής διώξεις για διάφορα ποινικά αδικήματα σε βαθμό κακουργήματος και πλημμελήματος, ήδη όμως με τα βουλεύματα του Δικαστικού Συμβουλίου, που συγκροτήθηκε από πέντε ανώτατους δικαστές, οι κατηγορίες αυτές διαφοροποιήθηκαν και οι παραπάνω παραπέμπονται να δικαστούν για συγκεκριμένες κατηγορίες σε βαθμό πλημμελήματος.
Η κρίση αυτή των Δικαστικών Συμβουλίων είναι αμετάκλητη, λύνει οριστικά το ζήτημα και δεν επιτρέπεται να αμφισβητηθεί κατά το παράδειγμα του Σωκράτη για τον απόλυτο σεβασμό στο νόμο. Είναι γεγονός, ότι τα παραπάνω βουλεύματα ιδίως για τον Δ. Παπαγγελόπουλο για την υπόθεση Novartis προκάλεσε πολλές απορίες, ερωτηματικά, συζητήσεις, δημοσιεύματα και δηλώσεις, που είχαν όμως πολιτικό χαρακτήρα και προέλευση, που δεν πρόκειται να σχολιάσω, γιατί οι υποθέσεις είναι εκκρεμείς.
Πιστεύω ότι οι δίκες θα διεξαχθούν ομαλά και σε ήρεμο πολιτικό κλίμα, γιατί δεν προσφέρονται πλέον για πολιτική εκμετάλλευση και ελπίζω να τελειώσουν σύντομα πριν από τις προσεχείς εκλογές, γιατί θα υπάρξει πρόβλημα από την συνταξιοδότηση τέλη Ιουνίου 2023 κάποιων από τους κληρωθέντες δικαστές.
Φοβάμαι όμως, ότι για άλλη μια φορά θα παιχθεί η κωμωδία του Shakespeare «Πολύ φασαρία για το τίποτα- Much ado about nothing».
***
Λέανδρος Τ. Ρακιντζής - Αρεοπαγίτης ε.τ.