Ένα από τα βασικά προβλήματα που συχνά έχω σκεφτεί πως αντιμετωπίζουμε ως Έλληνες με την «περίπτωση» του Μπαράκ Ομπάμα, είναι αυτό της ενοχής. Αυτή η δυσκολία να παραδεχθούμε ή να αποδεχθούμε πως είναι δυνατόν να μας γοητεύει ένας πρόεδρος των ΗΠΑ. Εξάλλου το παρελθόν έχει μια τάση να ρίχνει βαριά τη σκιά του στο μέλλον, δικαίως ή αδίκως, και το συλλογικό υποσυνείδητο αποδεικνύεται πάντα πολύ ισχυρό.
Σε αυτή ακριβώς την ενοχή λοιπόν, ίσως χωρίς να το ξέρει καν, επιτέθηκε ο Ομπάμα με την ομιλία του στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Γιατί κατάφερε για λίγο να με κάνει να ξεχάσω πως ο άνθρωπος που στάθηκε κουστουμαρισμένος πάνω στη σκηνή ήταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ και χωρίς καν να το καταλάβει απευθύνθηκε (και) στον ελληνικό λαό με έναν τρόπο που δεν το έχει καταφέρει κανένας Έλληνας πολιτικός τις τελευταίες δεκαετίες. Γιατί φάνηκε να καταφέρνει, για μερικά λεπτά, να εμπνεύσει και πείσει πως ακόμη και τις πιο σκοτεινές περιόδους «η ελπίδα μπορεί να κυριαρχήσει επί του φόβου» με τις αξίες της Δημοκρατίας ως οδηγό. Και όλα αυτά χρησιμοποιώντας τις πιο απλές αλλά μεστές νοήματος λέξεις, χωρίς εκβιαστικά διλήμματα, άνευ λαϊκισμών και με μια εκπληκτική αμεσότητα.
Και κάπως έτσι παρέδωσε ένα μήνυμα προς όλο τον κόσμο, συνθέτοντας μια ωδή στη Δημοκρατία.
Και εάν η ομιλία του φάνηκε να καταφέρνει να προκαλέσει ένα αίσθημα ψυχικής ανάτασης σε όσους την παρακολούθησαν από τους τηλεοπτικούς δέκτες, οι αντιδράσεις μέσα στην αίθουσα που απηύθυνε την ομιλία ήταν δέκα φορές πιο έντονες.
Διαβάστε επίσης: «Ζήτω η Ελλάς»: Αυτά είναι τα 24 σημεία της ομιλίας Ομπάμα που χειροκροτήθηκαν από το κοινό
Μαγεύοντας το κοινό
Όταν ανακοινώθηκε πως σε λίγα λεπτά ξεκινά η ομιλία του Προέδρου, τα πρόσωπα όσων είχαν καταφέρει να εξασφαλίσουν μια θέση- έστω και όρθιοι στους γεμάτους εξώστες- είχαν την ίδια έκφραση που έχει κάποιος όταν κρατά στο χέρι του το εισιτήριο και έχει μόλις μπει στο στάδιο για να ακούσει το αγαπημένο του συγκρότημα που ήρθε για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ωστόσο στην αίθουσα έπαιζε τζαζ. Και όταν πια ο Ομπάμα ανέβηκε στη σκηνή και είπε «Καλησπέρα», το κοινό ήταν ήδη μεθυσμένο και τον υποδέχθηκε με επευφημίες και χειροκροτήματα.
Ο Ομπάμα που απέδειξε για μια ακόμη φορά πόσο χαρισματικός ρήτορας είναι, φάνηκε να γητεύει το κοινό απευθύνοντας μια πολύ καλά προβαρισμένη ομιλία, μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια: την παύση ή το ανέβασμα της φωνής για έμφαση. Συνάμα όμως είχε και μια εκπληκτική αμεσότητα που έκανε τον καθένα στο ακροατήριο να νομίζει πως ο Μπαράκ απευθύνεται μόνο σε αυτόν.
Και όλα αυτά παρά το γεγονός πως κανείς δεν μπορούσε να τον πλησιάζει έστω και στα 10 μέτρα. Οι επίσημοι κάθονταν από νωρίς στις θέσεις τους στην πλατεία, οι δημοσιογράφοι σε συγκεκριμένες θέσεις στον εξώστη. Ειδικές θέσεις για τους φωτογράφους, συγκεκριμένες θέσεις για τις κάμερες και παντού άνδρες της ασφάλειας. Μετά δε τη φωνή του Ομπάμα και όσων των επευφημούσαν ο πιο χαρακτηριστικός ήχος επί μία ώρα ήταν τα χιλιάδες «κλικ» των φωτογράφων που για δεύτερη συνεχόμενη ημέρα δεν χόρταιναν να «τραβάνε» τον Ομπάμα.
Όταν δε έκλεισε την ομιλία του, αποχαιρέτησε το κοινό και χάθηκε πίσω από τη μαύρη κουρτίνα ήταν σαν κάποιοι να περίμεναν πως θα ξαναβγεί στη σκηνή. Γιατί πολύ απλά ήθελαν «λίγο ακόμη».
«Ένας χολιγουντιανός σταρ»
Ακόμη και έτσι όμως, η ομιλία του ήταν η κορύφωση και το καλύτερο κλείσιμο μιας πολυσυζητημένης επίσκεψης που αδίκως είχε σχολιαστεί περισσότερο για τα θέματα της ελληνικής οικονομίας και λιγότερο για μήνυμα που είχε προγραμματίσει ο Ομπάμα να περάσει στη διεθνή κοινότητα, επισημαίνοντας τους κινδύνους για τους Δημοκρατία.
Ο Ομπάμα όμως δεν γοήτευσε μόνο το ακροατήριο στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος αλλά και όσους κάλυψαν τις επαφές του κατά την πρώτη ημέρα της επίσκεψής του ή εργάστηκαν για να κυλήσουν όλα ομαλά. Ακόμη και εάν κανείς δεν κατάφερε να βρεθεί πραγματικά πολύ κοντά του.
Οι μόνοι που κατάφεραν να μειώσουν την απόσταση ήταν φυσικά οι φωτογράφοι οι οποίοι στο τέλος της πρώτης ημέρας φάνηκαν σαν να έχουν βρει τη νέα τους μούσα. «Είναι σαν σταρ του Χόλυγουντ. Ξέρει πως να στηθεί, ποια κίνηση να κάνει ανά πάσα στιγμή. Και είναι σαν να χρησιμοποιεί κάθε εκφραστικό μέσο που διαθέτει για σου πει αυτό που θέλει» έλεγε ένας από τους φωτογράφους στη συνάντηση Τσίπρα -Ομπάμα στο Μαξίμου. «Πόζα, κλικ, τέλος. Χαίρεσαι να τον φωτογραφίζεις. Ο προσωπικός του φωτογράφος είναι πολύ τυχερός».
Για την ιστορία, εκτός από τον διάσημο πλέον Πέτε Σούζα, τον Ομπάμα συνόδευαν ακόμη έξι φωτογράφοι και άλλοι τόσοι cameramen.
Μια selfie Mr.President
Ο ενθουσιασμός πάντως περίσσευε και μεταξύ των δημοσιογράφων παρά τους περιορισμούς στις μετακινήσεις εξαιτίας των μέτρων ασφαλείας, τις πολύωρες αναμονές πριν από κάθε εμφάνιση του Προέδρου και τις μετακινήσεις μπρος πίσω από το Ζάππειο Μέγαρο- που λειτουργούσε κέντρο Τύπου-προς την Ηρώδου Αττικού.
Κατά την αναμονή έξω από το Προεδρικό Μέγαρο, περιμένοντας τον Ομπάμα, βασικό θέμα συζήτησης ήταν το ποια μπορεί να είναι η καλύτερη γωνία για μια selfie που στο βάθος να έχει, έστω και ολίγον, από Ομπάμα. Οι περισσότερες προσπάθειες βέβαια απέτυχαν αλλά ο ενθουσιασμός έμεινε.
Με δεδομένο πάντως πως το πέρασμα του Ομπάμα από το κόκκινο χαλί – που στήθηκε όπως πάντα την τελευταία στιγμή- στην Ηρώδου Αττικού, ήταν...αστραπιαίο μάλλον στη μνήμη των περισσότερων «έγραψε» το σαφώς εντυπωσιακότερο «πέρασμα» των Ευζώνων.
Η δεύτερη «συνάντηση» με τον Ομπάμα ήταν στο Μέγαρο Μαξίμου. Και σίγουρα ήταν πολύ πιο δύσκολη. Γιατί μπορεί ξεκινώντας τα εισαγωγικά του σχόλια για τη συνάντηση με τον Έλληνα πρωθυπουργό να έκανε την έκπληξη λέγοντας το πρώτο «καλησπέρα», αλλά οι συνθήκες μέσα στην αίθουσα ήταν πολύ δύσκολες.
Στριμωξίδι, γοητεία και Κλιντ Ίστγουντ
Το Μαξίμου δεν φημίζεται για τους άνετους χώρους του και μετά την αναμονή περίπου μιας ώρα και πλέον στους στενούς διαδρόμους που οδηγείται κανείς από την πλαϊνή πόρτα ακολούθησε ένα απίστευτο στριμωξίδι στην αίθουσα που έγιναν οι δηλώσεις αφού το μεγαλύτερο μέρος της αίθουσας είχε «καταληφθεί» από δημοσιογράφους, φωτογράφους και cameramen που συνόδευαν την αμερικανική αποστολή.
Ακόμη όμως και υπό αυτές τις συνθήκες ήταν ξεκάθαρο πως το αμερικανικό πολιτικό σύστημα έχει δανειστεί πολλά από τα χαρακτηριστικά του από το αμερικανικό star system. Κάθε κίνηση, κάθε βλέμμα και χαμόγελο μετατρεπόταν σε ένα μήνυμα που ο Ομπάμα περνούσε με τον πιο εύγλωττο και επικοινωνιακό τρόπο, σχεδόν αβίαστα καλλιεργώντας πάντα μία αίσθηση αμεσότητας. Βέβαια ήταν σαφές πως εάν κάποιος έκανε ένα βήμα προς τον Πρόεδρο κάποιοι από τους δεκάδες άνδρες της ασφάλειας που βρίσκονταν στην αίθουσα θα είχαν φροντίσει να μην υπάρξει δεύτερο.
Η δε ασφάλεια του Προέδρου ήταν επίσης κάτι το αξιοπρόσεκτο. Οι άνδρες των ειδικών δυνάμεων δεν ξεχώριζαν εύκολα από τα ΕΚΑΜ αλλά οι άνδρες της κρατικής ασφάλειας διακρίνονταν από μακριά. Όλοι κουστουμαρισμένοι, με σκούρα γυαλιά, με το όπλο να φουσκώνει μέσα από το σακάκι και με ένα ύφος λίγο από Κλιντ Ίστγουντ. Με ένα πρόσωπο παγερό αλλά και με μια φωνή απαλή, όταν απευθύνονταν σε κάποιον- αν και το έκαναν σπάνια. Έμοιαζαν και αυτοί να παίζουν τον δικό τους ρόλο σε μια αμερικανική ταινία. Όπως έμοιαζαν και όλα όσα συνέβαιναν σε απόσταση χιλιομέτρων από το σημείο που βρισκόταν επί δυο ημέρες ο Ομπάμα στην Αθήνα.