Γράφει ο Νίκος Χαραλαμπίδης, Γενικός Διευθυντής, ελληνικό γραφείο Greenpeace
Μια αποδεδειγμένα πανάκριβη και επικίνδυνη τεχνολογία, με πολύ μικρή συμβολή[1] στην ηλεκτροπαραγωγή ανά τον κόσμο, επανεμφανίζεται ως απαραίτητη ή αναπόφευκτη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ο Έλληνας πρωθυπουργός ψιθυρίζει ότι βλέπει θετικά τη χρήση νέων μικρών αντιδραστήρων (αλήθεια, πού τους είδε να λειτουργούν; Σε κάποιο μακέτο;) και μπαίνει στο “κλαμπ” των όσων δίνουν πράσινο φως στην αναγέννηση της φθίνουσας πυρηνικής βιομηχανίας. Βέβαια, δεν είναι μόνο ο Έλληνας ΠΘ, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση (ας όψεται η Γαλλία) εδώ και καιρό προσπαθεί να εντάξει την πυρηνική ενέργεια στις “πράσινες επενδύσεις”!
Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται προσπάθεια νεκρανάστασης της πυρηνικής βιομηχανίας. Ελπίζω, όμως, να είναι η τελευταία φορά που σπαταλάμε χρόνο, ενέργεια και φαιά ουσία για μια τεχνολογία που έχει ξεπεραστεί από τις εξελίξεις και η θέση της είναι μόνο βαθιά πίσω στην ιστορία. Ελπίζω ότι σύντομα θα σταματήσουμε να δαπανάμε κονδύλια εκατοντάδων εκατομμυρίων κυνηγώντας χίμαιρες (αναφέρομαι στους Small Modular Reactors - SMR) και θα τα χρησιμοποιήσουμε εκεί που πρέπει: αποθήκευση ενέργειας, έξυπνα δίκτυα, κοκ.
Καθώς οι μνήμες από το Τσερνόμπιλ και τη Φουκουσίμα δεν είναι πλέον νωπές, τα ζόμπι της πυρηνικής ενέργειας βγαίνουν και πάλι από τη σπηλιά τους και αυτοσυστήνονται ως μέρος της λύσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Εύκολο να κερδίσει την προσοχή μας ένα τέτοιο επιχείρημα με μεγάλο μέρος του πλανήτη να βιώνει όλο και πιο συχνά και πιο έντονα ακραία καιρικά φαινόμενα λόγω κλιματικής αλλαγής.
Αυτά που δεν θέλουν να μας πουν περιλαμβάνουν τα εξής:
Αν και η έρευνα για τους νέους (μικρούς) αντιδραστήρες ξεκίνησε από τον περασμένο αιώνα, ακόμα δεν έχουμε δει κάποιον από αυτούς έστω σε δοκιμαστική λειτουργία.
Το κόστος παραγωγής, με βάση εκτιμήσεις φιλικές προς την πυρηνική ενέργεια, είναι πολλαπλάσιο του αντίστοιχου κόστους παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, συμπεριλαμβανομένης της αποθήκευσης σε μπαταρίες.
Οι πυρηνικοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας ΔΕΝ είναι συμβατοί με την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Ενώ λοιπόν η συζήτηση για την ανάδειξη της χρησιμότητας των πυρηνικών σταθμών ξεκινά από το “τι κάνουμε όταν δεν φυσάει άνεμος και δεν έχουμε ηλιοφάνεια”, είναι σαφές ότι τα πυρηνικά δεν μπορούν να ακολουθήσουν τη λειτουργία των ΑΠΕ, αφού η ρύθμιση της ισχύος ενός πυρηνικού σταθμού είναι μια διαδικασία που παίρνει πολύ χρόνο. Από την άλλη, τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας (ναι, με μπαταρίες) ανταποκρίνονται άμεσα και με πολύ μικρότερο κόστος.
Η πυρηνική ενέργεια συμβάλλει στην ευρωπαϊκή ηλεκτροπαραγωγή με ποσοστό περίπου 9% (2023)[2], ενώ η συνεισφορά των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως ξεπέρασε το 30%. Το 2023 στην ΕΕ οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική, ηλιακή και υδροηλεκτρική) αντικατέστησαν την παραγωγή αερίου και λιγνίτη.
Δεν έχει βρεθεί ασφαλής τρόπος διάθεσης των πυρηνικών αποβλήτων, κάποια από τα οποία θα παραμείνουν επικίνδυνα για χιλιάδες χρόνια.
Εν ολίγοις, κύριε ΠΘ, όσο συνεχίζετε να πετάτε την μπάλα στην εξέδρα (αναφέρομαι και στις σκέψεις για μακροχρόνιες συμβάσεις για εξασφάλιση ηλεκτρικής ενέργειας από τον βουλγαρικό πυρηνικό σταθμό του Κοζλοντούι), τόσο θα χάνουμε το τρένο των εξελίξεων σε αποθήκευση ενέργειας, εξοικονόμηση, έξυπνα δίκτυα, αποκεντρωμένη παραγωγή. Όσο αποφεύγουμε τις απαραίτητες αλλαγές, αυτές θα γίνονται πιο δύσκολες, ακριβές και επώδυνες για την οικονομία και την κοινωνία. Αυτές οι συνέπειες θα είναι αποκλειστικά αποτέλεσμα επιλογών σας και δεν θα είναι αποτέλεσμα είτε εξωτερικών παραγόντων είτε της διεθνούς συγκυρίας.
[1] Η πυρηνική ενέργεια αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως (ΙΕΑ 2022, IAEA 2023)