Στην τελική ευθεία, 12 ημερες πριν τις ευρωεκλογές, έχετε αποφασίσει οριστικά αν και τι θα ψηφίσετε; Ή το σκέφτεστε ακόμη; Αν ανήκετε στην δεύτερη κατηγορία, μην αισθάνεστε άβολα. Δεν είστε μόνοι.
Flash back.
Οι εκλογές του 2009 ήταν οι τελευταίες που έγιναν στο περιβάλλον της μεταπολιτευτικής «κανονικότητας». Με τα δύο μεγάλα κυβερνητικά κόμματα, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, να συγκεντρώνουν κοντά στο 80% του εκλογικού σώματος. Και με την συμμετοχή στις εκλογές να ξεπερνά τα επτά εκατομμύρια ψηφοφόρους.
Σε εκείνες τις εκλογές, λοιπόν, είχε μετρηθεί από τις «δημοσκοπήσεις μετά την κάλπη» ότι ένας στους τέσσερεις, περίπου, πολίτες είχε κάνει την επιλογή του, είχε αποφασίσει που θα δώσει την ψήφο του, τις τελευταίες ημέρες, κατά την διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας. Το εντυπωσιακότερο: Ένα 11% των ψηφοφόρων, δηλαδή κάτι πάνω από 700.000 άνθρωποι, είχαν αποφασίσει τι θα ψηφίσουν την ημέρα των εκλογών. Μέσα στο παραβάν του εκλογικού τμήματος.
Tο τέλος της «κανονικότητας»
Οι επόμενες εκλογές, τον Μάιο του 2012, σήμαναν το τέλος της «κανονικότητας». Η συμμετοχή στις εκλογές μειώθηκε κατά μισό εκατομμύριο εκλογείς. ΠΑΣΟΚ και ΝΔ συρρικνώθηκαν. Στην Βουλή εκπροσωπήθηκαν επτά κόμματα. Τα τέσσερα από αυτά συγκέντρωσαν ποσοστά από 11% έως 19%. Και το αθροιστικό ποσοστό τους, και των επτά, ήταν ίσο με το ποσοστό που είχαν συγκεντρώσει, 32 μήνες νωρίτερα, τα δύο κόμματα εξουσίας.
Πότε πήραν την απόφασή τους οι ψηφοφόροι; Ένα εντυπωσιακό 40% κατέληξε στην ψήφο του μόλις την τελευταία εβδομάδα πριν τις εκλογές. Και, από αυτούς, οι μισοί, 1.300.000 άνθρωποι, κατέληξαν στην απόφασή τους την τελευταία ημέρα, την Κυριακή των εκλογών. Διπλάσιοι από ότι το 2009.
Στις τελευταίες εκλογές, τον Σεπτέμβριο του 2015, η συμμετοχή έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο της ιστοριας. Ψήφισαν 5.560.000 πολίτες, περίπου ένα εκατομμύριο λιγότεροι απ ότι το 2012, δύο εκατομμύρια λιγότεροι από όσους είχαν ψηφίσει το 2004 (είχαν συμμετάσχει τότε 7.575.000). Η κανονικότητα απείχε (απέχει ακόμη;) πολύ. Η ρευστότητα όμως του εκλογικού σώματος περιορίστηκε κάπως. Εκείνοι που αποφάσισαν την τελευταία εβδομάδα ήταν το 27% των ψηφοφόρων. Όπως σε όλες τις ελογές, πάνω-κάτω, από το 2000 κι ύστερα, που διαθέτουμε στοιχεία. Και από αυτούς, περίπου 650.000, ένα 12%, πήρε την απόφασή του στο δρόμο για το εκλογικό τμήμα ή εντός του.
Που βρισκόμαστε σήμερα; Κανείς δεν ξέρει πόσοι τελεικά θα ψηφίσουν. Θα είναι πιο κοντά στα 7,5 εκατομμύρια του αισιόδοξου 2004 ή στα 5,5 εκατομμύρια του απογοητευμένου 2015; Και- αν υποθέσουμε ότι οι «αναποφάσιστοι», εκείνοι που θα πάρουν την οριστική τους απόφαση, κάποια στιγμή, από σήμερα μέρι και την τελευταία Κυριακή, είναι κοντά στην διαχρονική σταθερά του 25%- κανείς δεν ξέρει ποιό θα είναι το ρεύμα που θα κατανείμει αυτήν την κρίσιμη μάζα και θα προσδιορίσει το αποτέλεσμα.
Πώς αποφασίζουν, όμως, οι αναποφάσιστοι;
Το 2009, στις τελευταίες «κανονικές» εκλογές, όπως και σε όλες τις προηγούμενες, οι αναποφάσιστοι κατανεμήθηκαν σύμφωνα με την γενική τάση. Δεν είχε καμμιά σημασία τι είχαν ψηφίσει στις προηγούμενες εκλογές, από που «κατάγονταν». Στην κάλπη μοιράστηκαν υπέρ του νικητή- 35% ΠΑΣΟΚ και 27% Νέα Δημοκρατία. Το 2012, αντίθετα, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι στις τελευταίες δέκα μέρες οι δεξαμενές της ΝΔ και, ακόμη περισσότερο, του ΠΑΣΟΚ άδειασαν και ενισχύθηκαν απότομα τα «αντιμνημονιακά» κόμματα, ο ΣΥΡΙΖΑ κυρίως, αλλά και οι ΑΝΕΛ και η Χρυση Αυγή.
Τέλος, στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015, οι αναποφάσιστοι κινήθηκαν με δύο εντελώς διαφορετικά μοντέλα. Το κλασσικό μοντέλο- οι αναποφάσιστοι να ακολουθούν τον πιθανό νικητή- λειτούργησε υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ. Το 30% όσων ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ οριστικοποίησαν την απόφασή τους την τελευταία εβδμάδα, ποσοστό διπλάσιο από εκείνους που την τελευταία εβδομάδα επέλεξαν ΝΔ. Αλλά παράλληλα, οι «ψηφοφόροι της τελευταίας στιγμής» στράφηκαν προς (και διέσωσαν) δύο μικρότερα κόμματα. Το 43% όσων φήφισαν Ποτάμι, το αποφάσισαν την τελευταία εβδομάδα. Και το 53% όσων ψήφισαν ΑΝΕΛ ήταν εκείνοι που πήραν την απόφασή τους το τελευταίο επταήμερο- με το 26% (που μεταφράζεται σε 52.000 ψηφοφόρους) να αποφασίζει κυριολεκτικά μέσα στο παραβάν.
Το ερώτημα, συνεπώς, για τις εκλογές της μεθεπόμενης Κυριακής θα μπορούσε να είναι αυτό: Είναι αλήθεια ότι επιστρέψαμε στην κανονικότητα- άρα οι ψηφοφόροι της τελευταίας στιγμής θα κατανεμηθούν υπέρ του εικαζόμενου νικητή; Ή βρισκόμαστε ακόμη σε εποχή μεταβατική, όπου οι εκπλήξεις είναι ακόμη πιθανές;