Παρακολουθώντας στελέχη, πρώην υπουργούς ή βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ τις τελευταίες ώρες, καθώς επιχειρούν να απαντήσουν σε βασικά ερωτήματα για την διαδοχή του Αλέξη Τσίπρα, το πρώτο που παρατηρείς είναι η γενικότητα. Οι περισσότεροι τονίζουν ότι υπάρχουν ζητήματα σχετικά με την ταυτότητα, τις διαδικασίες, τον τρόπο λήψης των αποφάσεων και την καταγραφή των πολιτικών που θα προτείνει το κόμμα στο μέλλον.
Όταν τους ρωτάνε για το πρόσωπο που πρέπει ή θα μπορούσε να διαδεχθεί τον Τσίπρα, απαντούν ότι «αυτό είναι το λιγότερο».
Δεν είναι επειδή υπεκφεύγουν. Προφανώς, δεν θέλουν να δηλώσουν τηλεοπτικά την προτίμηση σε κάποιον που μπορεί αύριο να είναι - ή να μην είναι - υποψήφιος αρχηγός, όμως ταυτόχρονα διατηρούν και οι ίδιοι μία σειρά από απορίες που περιμένουν για να τις λύσουν όταν ανοίξουν οι διαδικασίες του εσωκομματικού διαλόγου. Οι απορίες αυτές δεν είναι «αφηρημένες», αλλα λογικές. Καταγράφω εδώ τις πρώτες που συγκέντρωσα, έπειτα από μερικά τηλεφωνήματα (δυστυχώς, δεσμεύομαι να μην αποκαλύψω τους συνομιλητές μου επί του παρόντος):
1. Τι θέλει ο Τσίπρας;
Ο απερχόμενος αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, που αποτελεί εμβληματική μορφή για το κόμμα του, έκανε σαφές ότι θα είναι εδώ και την επόμενη ημέρα. Και εννοεί ενεργός - άλλωστε δύσκολα θα φανταζόμασταν ότι θα βρεθεί κάποιος να του δείξει την έξοδο. Το πραγματικό ερώτημα για τον ίδιο είναι αυτό: Θα ήθελε για τον εαυτό του ένα «ρόλο εγγυητή της ενότητας», να είναι κάτι σαν «σοφός του ΣΥΡΙΖΑ», ή θα προτιμούσε έναν ενεργό ρόλο στο πλευρό κάποιου εκ των υποψηφίων; Στη δεύτερη περίπτωση, θα εξακολουθούσε να παίζει καθοριστικό ρόλο στις αποφάσεις, αλλά και σε επίπεδο προσώπων της νέας ηγετικής ομάδας ενδεχομένως.
2. Μεταβατικός ή όχι o νέος Πρόεδρος;
Είναι βασικό ερώτημα. Θεωρητικά, η απάντηση είναι εύκολη. Θα χρειαστεί ένας μεταβατικός επικεφαλής στη Βουλή και ήδη ακούγεται το όνομα της Όλγας Γεροβασίλη. Ας μη βιαζόμαστε να προεξοφλήσουμε, ότι σε ένα μήνα θα έχει εκλεγεί ο «κανονικός». Γιατί οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις και διεργασίες μόλις τώρα άρχισαν. Δεν αποκλείεται να τραβήξουν περισσότερο από όσο φαντάζονται οι περισσότεροι και να καταλήξουν σε κάποιου είδους συμφωνία με χρονικό ορίζοντα τις αυτοδιοικητικές εκλογές ή τις ευρωεκλογές.
Προσωπικά, θα στοιχημάτιζα ότι αυτές οι διαβουλεύσεις πρέπει να οδηγήσουν στον περιορισμό των υποψηφιοτήτων και στον σχηματισμό κάποιων μπλοκ. Δεν μπορώ να φανταστώ εύκολα εσωκομματική εκλογή με 7-8 υποψηφίους δηλαδή.
3. Είναι (και) υπόθεση γενεών...
Εδώ υπάρχει μία κρίσιμη λεπτομέρεια: Αν εκλεγεί ένας νέος σε ηλικία αρχηγός θα «αποστρατεύσει» μία γενιά παλαιότερων. Αν εκλεγεί μία «παλιοσειρά», πρέπει να στοιχηθεί πίσω του το κόμμα και να τον στηρίξει η νέα γενιά, πιστεύοντας σε αυτόν ειλικρινά. Απλώς θα γνωρίζουν όλοι, ότι δύσκολα θα είναι μακράς πνοής ένα τέτοιο ηγετικό σχήμα. Και τα δύο θεωρητικά μπορεί να συμβούν.
Από τα ονόματα που έχετε ίσως ακούσει ως πιθανούς διεκδικητές της ηγεσίας στον ΣΥΡΙΖΑ, γίνεται σαφές ότι υπάρχουν οι λεγόμενες «παλιοσειρές», αλλά και πιο νέες/νέοι σε ηλικία, που μπορεί να έχουν τύχη. Ενδεικτικά:
Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είχε προεξοφληθεί ότι θα διεκδικήσει τον ρόλο του αρχηγού, αργά ή γρήγορα, ακόμα και απέναντι στον Τσίπρα προκειμένου να καταγραφεί ότι υπάρχει εναλλακτική.
Η Ρένα Δούρου στο παρελθόν είχε θεωρηθεί επίσης ικανή εναλλακτική, ιδιαίτερα όταν κατάφερε να κερδίσει την Περιφέρεια στην Αττική. Μετά ήρθε το Μάτι και μία μακρά περίοδος φθοράς, από την οποία σταδιακά αλλά κάπως αργά, ανακάμπτει.
Ο Παύλος Πολάκης επίσης θεωρείται πιθανό να κινηθεί, προβάλοντας ως εναλλακτική πρόταση την επιθετική και σκληρή γραμμή που προτείνει κατά κανόνα έναντι της ΝΔ και των άλλων κομμάτων.
Απέναντι στα τρία παραπάνω πρόσωπα, που προέρχονται από τους «παλιούς», έρχονται ορισμένα που αναδείχθηκαν στην πορεία, δείχνοντας ορισμένες ικανότητες σε κυβερνητικούς ρόλους και κερδίζοντας την εκτίμηση της βάσης.
Η Έφη Αχτσιόγλου είναι το δημοφιλέστερο, αν συνεκτιμήσουμε την πρωτιά της στην Κεντρική Επιτροπή, όπου την ακολούθησε η Ρένα Δούρου. Είναι νεότερη σε ηλικία αλλά χαρακτηρίζεται «πειστική» λόγω και του σταθερά σοβαρού ύφους και του δομημένου αντιπολιτευτικού της λόγου. Δεν έχει αποκαλύψει τις προθέσεις της - δεν έχει αποκλείσει σε καμία περίπτωση το «επόμενο βήμα».
Ο Αλέξης Χαρίτσης είναι στην ίδια κατηγορία. Σταθερός στην ηγετική ομάδα, επιτυχημένος στα μάτια της βάσης και έχει δείξει ικανότητες. Άγνωστο εάν έχει την πρόθεση να βγει τώρα μπροστά ή να περιμένει περισσότερο.
Ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης «έφυγε νωρίς», έχοντας δουλέψει στον στενό πυρήνα του επιτελείου Τσίπρα και παίρνοντας τις αποστάσεις του τελικά. Τώρα, αίφνης δήλωσε παρών στις εξελίξεις, υπογραμμίζοντας όμως, ότι δεν είδε την «αναμπουμπούλα» της εκλογικής ήττας ως ευκαιρία να διεκδικήσει αξιώματα. Το δηλώνει εκ νέου την Παρασκευή 30 Ιουλίου σε συνέντευξή του στον Real-FM, τονίζοντας ότι δεν θα θέσει υποψηφιότητα.
Ο Διονύσης Τεμπονέρας θεωρείται «αουτσάιντερ» ως νεότερο στέλεχος - εξωκοινοβουλευτικός και αυτός, όπως ο Σακελλαρίδης - αλλά ορισμένοι αρχίζουν «να βλέπουν κάτι» σε αυτόν. Ίσως να πρόκειται για μία ψευδαίσθηση, επειδή τους θυμίζει λίγο τον Τσίπρα στα νιάτα του, ίσως και να μην είναι εντελώς ψευδαίσθηση...
4. Αντεπίθεση ή ανασύνθεση;
Θεωρητικά, δεν αγγίζει το ΠΑΣΟΚ η εκλογή νέας ηγεσίας στον ΣΥΡΙΖΑ. Ας είμαστε ειλικρινείς όμως: Ίσως το κορυφαίο δίλημμα στον οποίο καλούνται να τοποθετηθούν όλοι οι αυριανοί υποψηφίοι αρχηγοί στον ΣΥΡΙΖΑ είναι: Θα είναι στόχος της νέας ηγεσίας η «μεγάλη αντεπίθεση και επιστροφή του ΣΥΡΙΖΑ» ή μία ανοιχτή και ειλικρινής συζήτηση για το μέλλον της κεντροαριστεράς και τις προοπτικές ανασυγκρότησης/ανασύνθεσης από κοινού με άλλες δυνάμεις (βλέπε και ΠΑΣΟΚ) για να προκύψει ένα μεγάλο κόμμα και να διεκδικήσει την εξουσία σε τέσσερα χρόνια;
5. Ο παράγων έκπληξη
Στις εσωκομματικές εκλογές θα ψηφίσουν μόνο μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, όμως αυτά τα ίδια μέλη είναι που άφησαν έξω από τη Βουλή συνειδητά (αν εξαιρέσουμε κάποιες «συμπτώσεις» σε εκλογικές περιφέρειες) παλαιά - πρώην πρωτοκλασάατα στελέχη, στέλνοντας άλλους στην παρούσα Βουλή.
«Σκιώδεις και πρώην υπουργοί», όπως ο Πάνος Σκουρλέτης, ο Γιάννης Ραγκούσης, ο Παναγιώτης Κουρουμπλής, ο Γιώργος Κατρούγκαλος, ο Χρήστος Σπίρτζης, ο Νίκος Φίλης, η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, ο Ανδρέας Ξανθός, ο Κώστας Ζαχαριάδης, ο Θάνος Μωραϊτης και ο Μάριος Κάτσης δεν είναι πλέον βουλευτές.
Με την ίδια λογική, κάποιος από αυτούς που μπήκαν τώρα στη Βουλή και δεν υπολογίζουμε, μπορεί θεωρητικά να βγει μπροστά ως υποψήφιος-έκπληξη.