Η εκκωφαντική έκπληξη που επιφύλαξε στο πολιτικό σύστημα η κάλπη της 21ης Μαϊου μπαίνει στο «μικροσκόπιο» της Kάπα Research, σε μία αποκαλυπτική έρευνα που εστιάζει στο πιο δυναμικό - και πιο ενδιαφέρον κομμάτι του εκλογικού σώματος: στους νέους.
Η διάψευση προγνωστικών και δημοσκοπήσεων στον λεγόμενο «πρώτο γύρο», καθώς ο δεύτερος θα διεξαχθεί την ερχόμενη Κυριακή 25 Ιουνίου, συνδέεται ευθέως με το απρόβλεπτο της εκλογικής συμπεριφοράς των νέων, οι οποίοι πήγαν στις κάλπες και ψήφισαν - αλλά με διαφορετικά κριτήρια και ένστικτο, σε σύγκριση με αυτό που υπολόγιζαν οι κομματικοί μηχανισμοί.
Στο κείμενο που ακολουθεί, ο Διευθυντής Ερευνών της Κάπα Research αποκωδικοποιεί και ερμηνεύει αυτή την απρόσμενη συμπεριφορά της νέας γενιάς, φωτίζοντας την ανατροπή που έχει σημειωθεί μέσα στα 8 χρόνια που μεσολάβησαν από το «Όχι» στο δημοψήφισμα του 2015 - που έφερε και την «υπογραφή» των νέων ψηφοφόρων τότε - ενώ τεράστιο ενδιαφέρον παρουσιάζει η καταγραφή 10 νέων πολιτικών προσώπων που ξεχωρίζουν από κάθε ένα εκ των τριών μεγαλύτερων κομμάτων (Δείτε παρακάτω την σχετική κάρτα).
Γράφει ο Αλέξης Ρουτζούνης, Διευθυντής Ερευνών Κάπα Research
H έρευνα της Κάπα Research για τις νεότερες γενιές – τη γενιά των millennials και τη γενιά-Ζ – σκιαγραφεί μια μοναδική κοινωνική ομάδα, ξεχωριστή τόσο σε σχέση με τις άλλες γενιές όσο και με τις αντίστοιχες νέες γενιές της προηγούμενης δεκαετίας. Παρόλο που η διερεύνηση γίνεται σε μια δυσμενή γι’ αυτούς συγκυρία, την επαύριον των πολλαπλών κρίσεων που επηρέασαν το εισόδημα, τα σχέδια για το μέλλον τους, το ηθικό και την ψυχολογία τους, με δυο λόγια το σχέδιο της ζωής τους, η καταγραφή των απόψεών τους εντυπωσιάζει.
Στην πραγματικότητα, παρατηρώντας όσους είναι σήμερα 17-42 ετών αντιλαμβανόμαστε τη μεγάλη απόσταση που έχει διανύσει η χώρα: 52% είναι το ποσοστό όσων δηλώνουν αισιόδοξοι για το μέλλον τους με το αντίστοιχο ποσοστό, το 2010, να ήταν μόλις 25%. Είναι η πρώτη γενιά που πατά σε μετα-υλιστικές αξίες αφού η οικογένεια, οι φίλοι, ο έρωτας, η προσφορά στην κοινωνία δίνουν σημασία στη ζωή τους μαζί με την έγνοια για το πώς θα πορευτούν στην επαγγελματική τους ζωή. Βρισκόμαστε, δηλαδή, πολύ μακριά από το επιφανειακό μοντέλο του lifestyle που κυριάρχησε για δεκαετίες στην ελληνική κοινωνία και ηττήθηκε με θόρυβο.
Σχεδόν οι 6 στους 10 πιστεύουν στην Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι ένας καλός τόπος για να ζει κανείς – υποστηρίζει το 55% των ερωτώμενων- ποσοστό που ανέρχεται στο 60% στους μεγαλύτερους 35-42 ετών. Η Ελλάδα είναι ο τόπος που θα εκπληρώσουν τα όνειρα και τους επαγγελματικούς τους στόχους (41% από 30% το 2021). Από το 74% που θα «έφευγε από την Ελλάδα» το 2010 στο 58% του «μένω εδώ» το 2023 μπορούμε να μιλάμε πλέον για διακοπή της μεταναστευτικής τάσης και αναχαίτηση του brain drain. Η αισιοδοξία για το μέλλον των νέων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με ένα φως αισιοδοξίας για το μέλλον της χώρας αφού υποχωρούν οι αρνητικοί δείκτες στασιμότητα και κρίση και ενισχύονται οι θετικοί δείκτες ελπίδα και ανάπτυξη. Για να προχωρήσει, ωστόσο, η χώρα χρειάζονται μεγάλες, ριζικές αλλαγές ακόμη και με το κόστος της κοινωνικής αναταραχής σε τομείς που οι ίδιοι οι νέοι θέτουν ως προτεραιότητα για την επόμενη κυβέρνηση και αφορούν στην κοινωνική πολιτική (υγεία, παιδεία, μισθοί/συντάξεις, φόροι) και στην ενίσχυση της παραγωγής και της ανταγωνιστικότητας της χώρας.
Το 2015 οι γενιές αυτές πρωτοστάτησαν υπέρ του όχι στο ελληνικό δημοψήφισμα. Σήμερα, η Δύση είναι η μεγάλη σταθερά των millennials και της γενιάς Ζ στην περίοδο της αστάθειας. Θεωρώντας εθνικό πλεονέκτημα στις κρίσεις την ενσωμάτωση της χώρας στην ενωμένη Ευρώπη (65%), για τους νέους το μέλλον της Ελλάδας είναι συνυφασμένο με την ΕΕ (68%). Άλλωστε η θετική γνώμη για την Ευρωπαϊκή Ένωση ενισχύθηκε κατά 15 μονάδες την τελευταία μόλις διετία (53% από 38%), ενώ, παράλληλα, ενισχύθηκε και το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης (53% από 47%). Οι 4 στους 10 δηλώνουν θετική άποψη για το ΝΑΤΟ, ενώ η αποχώρηση από αυτό - σύνθημα αλλοτινών νέων γενεών - είναι αδιανόητη (μόλις το 22% υποστηρίζει αυτήν τη θέση). Η στροφή υπέρ της ένταξης της χώρας στη Δύση επηρεάζει καταλυτικά την εκλογική συμπεριφορά.
Ήδη από το 2021, η αντίστοιχη έρευνα της Κάπα Research στη νέα γενιά έδειχνε πως η επίθεση των νέων προς το πολιτικό σύστημα γίνεται περισσότερο από το «κέντρο» παρά από τα «άκρα». Η ψήφος τους στις εκλογές του Μαΐου 2023 εξέπληξε όσους είχαν στο νου πως νέος σημαίνει αυτόματα αμφισβήτηση του status quo. Έχοντας νεανικό βίωμα την περιπέτεια της οικονομικής κρίσης, η πλειονότητα της νέας γενιάς επικυρώνει με την ψήφο της τις κεντρικές κατευθύνσεις της χώρας κατά την τελευταία τετραετία, ενώ ξεχωρίζει τους νέους πολιτικούς των τριών μεγαλύτερων κομμάτων που επιθυμεί να δει με ενισχυμένο ρόλο.
Εν κατακλείδι, το έδαφος στο οποίο πορεύεται η γενιά των millennials και της γενιάς-Ζ είναι πιο σταθερό για να κερδίσουν τη ζωή που τους αξίζει με ρεαλισμό, δύναμη και σύμμαχο τον χρόνο. Αυτή η μεγάλη δύναμη ρεαλισμού και ελπίδας αποτελεί ισχυρό πλεονέκτημα της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στις προκλήσεις του μέλλοντος.