Πολύ πριν χρησιμοποιηθεί ευρύτερα ο όρος «υβριδικός πόλεμος», υπήρχαν μέσα και εργαλεία που χρησιμοποιούνταν, φανερά ή όχι, για να υπηρετήσουν τις ανάγκες του πολέμου.
Οι ψυχολογικές επιχειρήσεις ήταν ένα από αυτά. Πολύ περισσότερο η ανάπτυξη της τεχνολογίας προσέφερε νέες δυνατότητες και «όπλα».
Κανείς δεν υποτιμά τη δύναμη και κυρίως τις συνέπειες (ως αποτελέσματα) των ψυχολογικών επιχειρήσεων ακόμη κι αν θεωρεί ότι το ποσοστό συμβολής τους στην τελική έκβαση είναι ή μπορεί να είναι μικρό. Επιπλέον, ο υπολογισμός του είναι μια διαδικασία αρκετά απαιτητική …
Σε κάθε περίπτωση, το μέγεθος της επιτυχίας των ψυχολογικών επιχειρήσεων έχει αποδειχθεί σε πλήθος στρατιωτικών συρράξεων, όχι μόνον δεκαετίες (Βιετνάμ), αλλά και αιώνες πριν (εκστρατεία Μεγάλου Αλεξάνδρου).
Σύγχρονα, οι εικασίες, για ενεργό εμπλοκή της Ρωσίας στη διαδικασία και τελικά στο αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών (επηρεασμός των ψηφοφόρων υπέρ συγκεκριμένου υποψηφίου) δεν συντηρήθηκαν μόνον από «κίτρινα έντυπα». Αποτέλεσαν σημείο σύγκρουσης και αντιπαράθεσης (και με δικαστικές προεκτάσεις) ανάμεσα σε Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους. Και βέβαια, ήταν βασικό ζήτημα της πολιτικής με αιχμές σε υψηλότατο επίπεδο, πρωτοσέλιδα δημοσιεύματα κλπ.
Η πρόσφατη ένταση (στα όρια της κρίσης) ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, δίνει εύκολα παραδείγματα για το πόσο επιτυχής μπορεί να είναι η τακτική ενός αντιπάλου απέναντι σε εκείνον ή εκείνους που δεν κινούνται αναλόγως ή δεν χρησιμοποιούν τα ίδια μέσα στην εξέλιξη μιας κρίσης ή πριν από αυτήν.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τις ημέρες που ακολούθησαν την έξοδο των τουρκικών πολεμικών πλοίων από το ναύσταθμο του Aksaz και την ανάπτυξη του ελληνικού στόλου σε όλο το Αιγαίο οι τηλεθεατές στην Ελλάδα είδαν πολλές φορές και πάντως πολλαπλάσιες από όσες θεωρητικά θα απαιτούνταν για την οπτικοποίηση (κάλυψη) των ειδήσεων στα τηλεοπτικά δίκτυα, πλάνα με δραστηριότητες των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.
Η εικόνα τουρκικών πολεμικών πλοίων, στις οποίες ήταν εμφανής η τουρκική σημαία (και εύλογα γιατί ήταν πλάνα τουρκικής έμπνευσης και λήψης) και όχι ελληνικών, γέμιζε για αρκετά «δεύτερα» τους τηλεοπτικούς δέκτες.
Αυτό από μόνο του ήταν ήδη μια επιτυχία για την Τουρκία (για τους επιτελείς της γειτονικής χώρας) καθώς μετέδιδε, σε χρόνο υψηλής τηλεθέασης (πρωινές εκπομπές και κεντρικά δελτία ειδήσεων) , εικόνες που εκείνη θα επιθυμούσε να προβάλλει στον πληθυσμό του αντιπάλου της. Ήταν προβολή ισχύος (της Τουρκίας) δωρεάν και με τους καλύτερους όρους.
Πόσο πιο επιδραστική θα μπορούσε να ήταν μια διαφήμιση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων χωρίς να θεωρηθεί διαφήμιση; Και αυτό από μόνο του είναι ένα από τα πλέον ζωτικά στοιχεία των ψυχολογικών επιχειρήσεων που επιδιώκουν να ρίξουν το ηθικό του αντιπάλου προβάλλοντας την ισχύ και την ικανότητά του επιτιθέμενου (του άλλου) να επιτύχει στρατιωτικά.
Στις 22 Ιουλίου, το ζήτημα της ελληνοτουρκικής έντασης κυριαρχούσε , σχεδόν μονοπωλούσε, το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και οι τηλεοπτικοί σταθμοί αφιέρωναν τον ανάλογο, ίσως και περισσότερο χρόνο για την καλυψή του. Σε δύο διαφορετικά (ιδιωτικά) τηλεοπτικά κανάλια, το θέμα «ντύθηκε» σχεδόν αποκλειστικά από πλάνα και επιχειρήσεις δυνάμεων του τουρκικού πολεμικού ναυτικού! Στην πρώτη περίπτωση, στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων το θέμα των «προκλήσεων της Άγκυρας» οπτικοποιήθηκε με πλάνα του τουρκικού πρακτορείου DHA. Για περισσότερο από ένα λεπτό (χρόνος τεράστιος για την τηλεόραση) και για την ακρίβεια για ένα λεπτό και 16 δεύτερα ο ελληνικός τηλεοπτικός σταθμός μετέδιδε πλάνα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων (ΤΕΔ) προσφέροντας απλόχερα «υπηρεσίες» στην τουρκική πλευρά.
Στη δεύτερη, στη διάρκεια πρωινής ενημερωτικής εκπομπής, «έπαιζαν» για δύο ολόκληρα λεπτά (!) πλάνα από video των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, το οποίο ήταν προφανώς υλικό από τηλεοπτικό δίκτυο της γειτονικής χώρας!
Σε περίοδο έντασης, υψηλής ετοιμότητας των ενόπλων δυνάμεων και με ένα κλίμα που τροφοδοτείται (έτσι κι αλλιώς) από τα μέσα ενημέρωσης, η προβολή πλάνων από ασκήσεις του τουρκικού πολεμικού ναυτικού δεν είναι αυτό που θέλει μια σοβαρή χώρα. Μάλλον το αποφεύγει. Επειδή εύκολα γίνεται αντιληπτό το πόσο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά, ακόμα και να ρίξει το ηθικό των πολιτών … Και αν το παράδειγμα δεν είναι αρκετό υπήρξαν ανάλογα στο παρελθόν:
Οι συνέπειες της εικόνας, που κυριάρχησε στους τηλεοπτικούς μας δέκτες πριν από δύο χρόνια -και είχε εντυπωθεί έντονα σε όλους μας- με τους δύο συλληφθέντες (στην οριογραμμη) Ελληνες στρατιωτικούς είναι χαρακτηριστική. «Για ποιό λόγο λοιπόν οι Τούρκοι επέλεξαν να τους σέρνουν στο δικαστήριο με καλυμμένα τα πρόσωπά τους ; Θεωρώ απίθανο να το ζήτησαν οι ίδιοι. Προφανώς ήταν μια τέλεια σκηνοθετημένη ψυχολογική επιχείρηση, που εκ του αποτελέσματος ήταν απόλυτα επιτυχής!»
Και βέβαια, τις ημέρες που εξελισσόταν η κρίση των Ιμίων (1996), οι τηλεοπτικοί σταθμοί της Ελλάδας επαναλάμβαναν με χαρακτηριστική ευκολία, δίκην αγοράς τηλεοπτικού χρόνου (!), πλάνα από επιχείρηση των ειδικών δυνάμεων (βατραχανθρώπων) του τουρκικού πολεμικού ναυτικού... Ο τηλεοπτικός χρόνος που αφιερώθηκε στην προβολή των πλάνων με τους τούρκους βατραχανθρώπους πάνω σε φουσκωτή βάρκα -που σημειωτέον ήταν παλαιά και όχι από την αποβίβαση τους στη βραχονησίδα- συνολικά (από όλα τα κανάλια) ήταν , πολύς, πάρα πολύς, σχεδόν ασύλληπτος !!
Επειδή η συμπεριφορά της Τουρκίας είναι γνωστή θα ήταν σκόπιμο και φρόνιμο να έχουμε ήδη ετοιμάσει το κατάλληλο υλικό ώστε να είναι έτοιμο για χρήση…. Δεν είναι δύσκολο άλλωστε. Για χρόνια υπήρχε και συνεχίζει ειδική εκπομπή των Ε.Δ. (για την ακρίβεια του ΥΠΕΘΑ), στη δημόσια τηλεόραση!
Άλλωστε, βρισκόμαστε στην αρχή μιας νέας κρίσης με τους γείτονες και αυτή τη φορά θα μπορούσαμε να είμαστε προετοιμασμένοι..