«... Το Θριάσιο πεδίο είναι ένας τόπος πραγματικά ευλογημένος και, φαίνεται πως, κάποτε ήταν παράδεισος. Ο Φλωμπέρ, στις εντυπώσεις του από την Ελλάδα, αναφέρθηκε σε όλη αυτή την ακτογραμμή μέχρι και τα Μέγαρα, σαν ένας από τους ωραιότερους τόπους που συνάντησε στη χώρα».
Από την Ελευσίνα του μύθου -τη μια από τις πέντε ιερές πόλεις της αρχαιότητας-, στην παρακμή και την ερήμωση των βυζαντινών χρόνων και της Οθωμανικής Εποχής και από εκεί, στη βιομηχανική Ελευσίνα που έγινε παραγωγική εστία για ολόκληρη τη χώρα με μεγάλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις για την πόλη, με τελευταίο σταθμό τη σύγχρονη Ελευσίνα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.
Ένα χρονικό και κοινωνικό εκκρεμές, γεμάτο ορφικούς ύμνους, τελετές, μυστήρια, μυθικά πρόσωπα, αλλά και καλλιτέχνες, επιστήμονες, κατοίκους, εργοστάσια, ναυάγια, θάλασσα, μία φιλμική αποκρυπτογράφηση της ιδιότυπης γοητείας της Ελευσίνας που συναντιέται με τον μύθο της Δήμητρας και της Περσεφόνης σε μια ενεργή επανοικειοποίηση στον ενεστώτα χρόνο.
Η νέα μίνι σειρά ντοκιμαντέρ, παραγωγή COSMOTE TV, «Ελευσίνα - Τόπος αφίξεως», που κάνει πρεμιέρα την Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο του μηνιαίου αφιερώματος του COSMOTE HISTORY HD «Ελευσίνα. Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης!», επιχειρεί να δώσει χώρο σε όλες τις απόψεις και τα βλέμματα πάνω στην Ελευσίνα.
Στον φακό της Σοφίας Γεωργοβασίλη, που υπογράφει τη σκηνοθεσία και η οποία δίνει μια πρώτη γεύση του ντοκιμαντέρ στη HuffPost, μιλούν μεταξύ άλλων, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός (καλλιτεχνικός διευθυντής 2023 Ελευσίς), η Πόπη Παπαγγελή (αρχαιολόγος, τέως προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Αττικής), ο Φίλιππος Κουτσαφτής (σκηνοθέτης), ο Σύλλας Τζουμέρκας (σκηνοθέτης, σεναριογράφος), ο Δημήτρης Καραντζάς (σκηνοθέτης), ο Αλέκος Λεβίδης (ζωγράφος), η Μάρθα Φριντζήλα (σκηνοθέτις, ηθοποιός, τραγουδίστρια), αλλά και ειδικοί επιστήμονες, όπως και ανθρώποι που αποτελούν το ζωντανό αρχείο της πόλης.
-Ποιά η σχέση σας με την Ελευσίνα πριν από το ντοκιμαντέρ -και πριν από τη μεγάλη γιορτή της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας; Είχατε επισκεφθεί την τόσο ιδιαίτερη αυτή πόλη, είχε τύχει να την περπατήσετε;
Η σχέση μου με την πόλη ήταν κυρίως επιδερμική. Με την έννοια ότι οι επισκέψεις μου περιορίζονταν στις εκδηλώσεις που γίνονταν στα πλαίσια του Φεστιβάλ των Αισχύλιων και φυσικά τη “γνώριζα” ως πέρασμα, προς τη Βόρεια Πελοπόννησο, που πήγαινα ως παιδί στους συγγενείς μου.
-Το πρώτο επεισόδιο είναι αφιερωμένο στην αρχαιότητα, ενώ γίνεται αναφορά και στην περίοδο από τον 6ο έως και τον 13ο αιώνα, όταν πια τα ίχνη της χάνονται. Διαβάζουμε στη σύνοψη ότι «κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι ευρωπαίοι περιηγητές και συγγραφείς περιγράφουν την Ελευσίνα ως ένα ασήμαντο μικρό χωριό». Ποια από τις ιστορικές πληροφορίες σας προκάλεσε μεγαλύτερο ενδιαφέρον;
Υπήρξαν πολλές πληροφορίες που μας φάνηκαν τρομερά ενδιαφέρουσες στα γυρίσματα, ολόκληρη η εποχή ήταν ενδιαφέρουσα. Αυτό που μου έρχεται τώρα στο μυαλό είναι τα ορνιθοσκαλίσματα που υπάρχουν χαραγμένα στα μαρμάρινα σκαλιά των μικρών Προπυλαίων. Ρωτώντας την Παπαγγελή (αρχαιολόγος) τι είναι αυτά, μάθαμε πως είναι τρίλιζες. Τις χάραζαν οι δούλοι και έπαιζαν μεταξύ τους όσο περίμεναν τους «κυρίους» τους που συμμετείχαν στα Ελευσίνια μυστήρια. Σημειωτέων ότι τα μυστήρια διαρκούσαν 9 ημέρες.
-Το δεύτερο επεισόδιο «επικεντρώνεται στα κορυφαία γεγονότα που καθόρισαν την Ελευσίνα κατά τον 20ό αιώνα» και η πρώτη σκέψη, είναι οι βιομηχανίες, η ρύπανση, η περιβαλλοντική καταστροφή, η υποβάθμιση. Πώς διαχειριστήκατε το τόσο δύσκολο κοντινό παρελθόν της πόλης, όταν η Ελευσίνα ναι μεν έγινε η παραγωγική μηχανή της χώρας αλλά με ένα τόσο υψηλό τίμημα;
Αυτό είναι ένα αρκετά ευαίσθητο θέμα και μεγάλη πληγή της πόλης που εν μέρει έχει επουλωθεί. Παρ όλα αυτά υπάρχει ακόμα αρκετός χώρος για να γίνουν κάποιες παρεμβάσεις και να παρθούν αποφάσεις για την ολική εξυγίανσή της περιοχής. Και θα αναφερθώ σε ολόκληρο το Θριάσιο πεδίο. Είναι ένας τόπος πραγματικά ευλογημένος και, φαίνεται πως, κάποτε ήταν παράδεισος. Ο Φλωμπέρ, στις εντυπώσεις του από την Ελλάδα, αναφέρθηκε σε όλη αυτή την ακτογραμμή μέχρι και τα Μέγαρα, σαν ένας από τους ωραιότερους τόπους που συνάντησε στη χώρα.
Χρειάστηκε από μας μεγάλη προσοχή, στα γυρίσματα, στο να σεβαστούμε τη γνώμη και το βίωμα των κατοίκων, χωρίς να γίνουμε καταγγελτικοί, γιατί δεν είναι αυτός ο ρόλος ενός ντοκιμαντέρ. Κύριο μέλημά μας ήταν να αποτυπώσουμε την κατάσταση ως έχει σήμερα. Εργάστηκε ολόκληρη η ομάδα προς αυτή την κατεύθυνση και νομίζω πέτυχε.
-Στο ντοκιμαντέρ μιλά μεταξύ άλλων και ο Φίλιππος Κουτσαφτής, δημιουργός του κορυφαίου ντοκιμαντέρ «Αγέλαστος Πέτρα», που θεωρείται «Βίβλος» για τη νεότερη ιστορία της Ελευσίνας. Τι κρατάτε από την μαρτυρία του, ποια φράση;
Γι’ αρχή να πω πως είμαι ευτυχής για αυτή τη συνάντηση με τον Φίλιππο. Η φράση που κρατώ και με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη είναι η εξής: «Χρειάζεται να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια κανείς, για να συνειδητοποιήσει πως ο θάνατος είναι η προϋπόθεση για τη ζωή».
-Όταν τελειώσει η γιορτή (της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας), σβήσουν τα φώτα και φύγουν οι καλεσμένοι, τι θα μείνει στην Ελευσίνα και στους ανθρώπους της;
Θέλω να ελπίζω πως θα μείνει μια καλή παρακαταθήκη τόσο σε αρχιτεκτονικό όσο και σε πολιτιστικό επίπεδο για τους κατοίκους της πόλης. Συναντήσαμε, στα γυρίσματα, μια ομάδα που λέγεται Cultterra και που οι συναντήσεις τους ξεκίνησαν στα πλαίσια της Πολιτιστικής πρωτεύουσας. Αποτελείται, από νέα παιδιά, που έχουν γεννηθεί και ζουν στην πόλη και ο στόχος τους είναι να φέρουν τους τοπικούς καλλιτέχνες σε επαφή μεταξύ τους αρχικά και στη συνέχεια σε επαφή με άλλους καλλιτέχνες από τη χώρα αλλά και διεθνείς. Στεγάζονται στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό και συναντιούνται αρκετά συχνά, μιλούν και συναποφασίζουν τις επόμενες δράσεις τους. Στήνουν δηλαδή ένα δίκτυο μεταξύ τους, για να μπορεί το τοπικό καλλιτεχνικό δυναμικό να έχει ένα στήριγμα κι έναν προστατευμένο χώρο έκφρασης. Αυτό το βρήκα πολύ συγκινητικό και ελπίζω να συνεχίσει, να μεγαλώσει και να εξελιχθεί.
-Εάν σας ζητούσα να χωρέσετε σε τρεις λέξεις την Ελευσίνα που ανακαλύψατε γυρίζοντας το ντοκιμαντέρ, ποιες θα επιλέγατε;
Είναι μια πόλη με τόσες αντιθέσεις, τόσες ομορφιές και μη ομορφιές σε απόσταση αναπνοής που δυσκολεύομαι πολύ να βρω μόνο τρεις λέξεις που να τη χωράνε ολόκληρη. Ίσως θα επέλεγα τις: Οικεία, Ανοίκεια και Μυστηριώδης.
-Από τη μικρού μήκους Memoir of a Veering Storm στην ταινία τεκμηρίωσης για την Ελευσίνα και στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία σας «Mignon» -η οποία κυκλοφορεί πότε;
Ναι, κι ενδιάμεσα κάνω και διαφημιστικά. Μπαράζ γυρισμάτων! Τη μεγάλου μήκους μου τη δουλεύω τα 5 τελευταία χρόνια. Μεσολάβησε ο κόβιντ και μια εγκυμοσύνη που μας πήρε λίγο χρόνο παραπάνω αλλά τώρα, έχω τελειώσει με το στάδιο της γραφής και βρισκόμαστε με τους παραγωγούς μου στη διαδικασία της προπαραγωγής. Μας λείπουν κάποια χρήματα και είμαστε στο τελικό στάδιο της ανεύρεσής τους. Θέλουμε να πάμε γύρισμα τέλος της άνοιξης που έρχεται. Οπότε η ταινία, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα κυκλοφορήσει εφόσον ολοκληρώσει τον κύκλο της στα φεστιβάλ από τα τέλη του ’24 και μετά.
Info
Η νέα σειρά ντοκιμαντέρ κάνει πρεμιέρα την Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου, στις 21:00, στο COSMOTE HISTORY HD, όπου και θα προβάλλεται κάθε Κυριακή την ίδια ώρα.
Το πρώτο από τα συνολικά τρία επεισόδια θα προβληθεί ταυτόχρονα, ελεύθερα για το κοινό, στο επίσημο κανάλι της COSMOTE TV στο YouTube.