Εθνικό σχέδιο για ηλεκτροκίνηση
Ήταν στις αρχές του μήνα όταν ο πρωθυπουργός παρουσίασε το σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης για την μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση. Ένα σχέδιο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αρκετά φιλόδοξο, αφού στοχεύει το 2030, 1 στα 3 οχήματα που κυκλοφορούν στους ελληνικούς δρόμους να είναι ηλεκτρικό, την ίδια ώρα που κατά το έτος 2019 οι πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων στην Ελλάδα ήταν μόλις το 1% επί των συνολικών πωλήσεων του κλάδου. Το σχέδιο αυτό πλαισιώνεται κυρίως από οικονομικά κίνητρα τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τους επενδυτές, ενώ περιέχει και μια σειρά προβλέψεων για την ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών που θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης στην χώρα. Και ενώ τα οφέλη από την μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση είναι πολλά και έχουν χαρακτηριστικά τόσο περιβαλλοντικά όσο και κοινωνικοοικονομικά, οι προκλήσεις που ακολουθούν είναι μεγάλες και χρήζουν αντίστοιχης προσοχής.
Οφέλη από την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης
Αναμφίβολα ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά της ηλεκτροκίνησης είναι η συμβατότητας της με τους στόχους που έχουν τεθεί σε παγκόσμιο επίπεδο για μείωση της εκπομπής των αερίων του θερμοκηπίου, βάσει της Συμφωνίας των Παρισίων για την κλιματική αλλαγή του 2015. Σύμφωνα με τον ΙΕΑ (International Energy Agency), ο κλάδος τον μεταφορών ευθύνεται σήμερα για το 24% της εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ περίπου το 75% αυτών των εκπομπών αφορά σε οχήματα που χρησιμοποιούνται στην καθημερινότητα μας, όπως ΙΧ, λεωφορεία και δίκυκλα. Την ίδια στιγμή, προβλέψεις του ΕΕΑ (European Environment Agency) κάνουν λόγω για μείωση της εκπομπής των αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με την χρήση ενός ηλεκτρικού οχήματος, , συγκριτικά με την χρήση ενός αντίστοιχου συμβατικού, εως και 73% ως το 2050. Συνεπώς, γίνεται αντιληπτό πως η ηλεκτροκίνηση, μπορεί να αποτελέσει ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για μια οικονομία όπως η ελληνική, η οποία προσπαθεί να γίνει κλιματικά ουδέτερη, στα πλαίσια των σχετικών στόχων που έχει θέσει η Ε.Ε. για το 2050.
Επιπλέον, η ηλεκτροκίνηση συνδέεται με μία σειρά από βελτιώσεις του τρόπου ζωής μας. Συγκεκριμένα, η μετάβαση στη χρήση ηλεκτρικών οχημάτων θα δώσει ανάσα στα επιβαρυμένα από την ατμοσφαιρική ρύπανση, αστικά κέντρα αφού όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω θα υπάρξει σημαντική μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Σημαντική θα είναι επίσης, η μείωση της ηχορύπανσης αφού οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των ηλεκτρικών οχημάτων, τα κάνουν να είναι σε μεγάλο βαθμό αθόρυβα. Ακόμη ένα σημαντικό πλεονέκτημα των ηλεκτρικών οχημάτων, σύμφωνα με μελέτες, είναι πως λόγω των ιδιαίτερων κατασκευαστικών τους χαρακτηριστικών τα ηλεκτρικά οχήματα είναι πιο ασφαλή, σε σύγκριση με τα συμβατικά, στην περίπτωση ατυχήματος. Επομένως, η ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης μπορεί να συμβάλει σημαντικά, τόσο στην αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας, όσο και στην βελτίωση της οδικής ασφάλειας, στην οποία δυστυχώς η χώρα μας υστερεί συγκριτικά με άλλα κράτη της Ε.Ε.
Η ενεργειακή ασφάλεια είναι ένας ακόμη τομέας ο οποίος μπορεί να επηρεαστεί προς θετική κατεύθυνση από την υιοθέτηση της ηλεκτρικής ενέργειας στις μεταφορές μας. Ειδικότερα, χώρες όπως η Ελλάδα, οι οποίες είναι σε μεγάλο βαθμό ενεργειακά εξαρτημένες από την εισαγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου και συνεπώς ευάλωτες στις μη προβλέψιμες μεταβολές των τιμών αυτών των καυσίμων, μπορούν να απεξαρτηθούν ενεργειακά σε μεγάλο βαθμό μέσω της ηλεκτροκίνησης. Αυτό μπορεί να γίνει κάνοντας χρήση, για την παραγωγή του ηλεκτρισμού, μορφών ενέργειας παραγόμενων στην χώρα και φυσικά δίνοντας έμφαση στην χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Με αυτόν τον τρόπο, η ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης θα μπορούσε σε βάθος χρόνου να αμβλύνει την αβεβαιότητα στον σχεδιασμό ενεργειακών πολιτικών αλλά και να υποστηρίξει την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας. Ενδεικτικές είναι οι προβλέψεις του Bloomberg, που κάνουν λόγω για μείωση της ζήτησης πετρελαίου που σχετίζεται με ηλεκτρικά οχήματα, κατά 17.6 εκ. βαρέλια ημερησίως το 2040.
Φυσικά, παρά το σχετικά υψηλό κόστος για την απόκτηση ενός ηλεκτρικού οχήματος, αρκετά είναι και τα οφέλη που προκύπτουν από την χρήση αυτών των οχημάτων για τους καταναλωτές. Τα οφέλη αυτά έχουν να κάνουν τόσο με το χαμηλότερο κόστος φόρτισης ενός οχήματος με ηλεκτρική ενέργεια, συγκριτικά με τον ανεφοδιασμό ενός οχήματος με συμβατικά καύσιμα, όσο και με το γεγονός ότι τα ηλεκτρικά οχήματα έχουν αρκετά λιγότερα αποσπώμενα εξαρτήματα από τα συμβατικά και συνεπώς χαμηλότερα κόστη συντήρησης. Συνεπώς, η ηλεκτροκίνηση πέρα από περιβαλλοντικά φιλική, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως οικονομικά συμφέρουσα για τον τελικό χρήστη.
Προκλήσεις της μετάβασης στην ηλεκτροκίνηση
Αδιαμφισβήτητα, μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις σχετικά με τα ηλεκτρικά οχήματα αφορά στο υψηλό κόστος τους συγκριτικά με τα αντίστοιχα συμβατικά. Συγκεκριμένα, το αυξημένο κόστος αυτών των οχημάτων οφείλεται κυρίως στις μπαταρίες που χρησιμοποιούνται. Ωστόσο, οι τεχνολογικές εξελίξεις, η χρήση νέων υλών, και οι εισαγωγή νέων παραγωγικών μεθόδων, προβλέπεται να οδηγήσει σε σημαντική μείωση του κόστους των μπαταριών τα επόμενα χρόνια. Είναι ενδεικτικό πως το κόστος των μπαταριών ιόντων λιθίου έχει πέσει κατά 87% από το 2010 στο 2019. Μάλιστα, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Bloomberg, μέσα στην επόμενη δεκαετία σε ορισμένες χώρες τα ηλεκτρικά οχήματα θα κοστίζουν όσο και τα συμβατικά. Παρ’ όλα αυτά σε κράτη με χαμηλή εισχώρηση της ηλεκτροκίνησης, όπως η Ελλάδα, η χρήση οικονομικών κινήτρων όπως επιδοτήσεις και φοροαπαλλαγές, μπορούν να πυροδοτήσουν και να επιταχύνουν την ανάπτυξη της αγοράς των ηλεκτρικών οχημάτων.
Επίσης, καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης παίζουν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και κατά πόσο αυτές ενσωματώνονται γρήγορα και αποτελεσματικά στο εθνικό ενεργειακό μείγμα ηλεκτροπαραγωγής. Από την μία πλευρά, η ηλεκτροκίνηση δεν θα μπορέσει να αποδώσει τα μέγιστα περιβαλλοντικά οφέλη αν στηρίζεται σε ένα ενεργειακό μείγμα το οποίο αποτελείται από ρυπογόνες μορφές ενέργειας. Από την άλλη πλευρά, σε μια περίοδο όπου η Ελλάδα προετοιμάζεται για την απολιγνιτοποίηση της οικονομίας της, σε συνδυασμό με την αυξημένη ζήτηση που θα προκύψει από την επικείμενη ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας φαντάζουν ως την επικρατέστερη βιώσιμη επιλογή για να καλύψει τόσο το κενό που θα δημιουργηθεί στην προσφορά ενέργειας, όσο και την πλεονάζουσα ζήτηση. Συνεπώς, χρειάζεται προσήλωση από την πλευρά της Ελλάδας στους στόχους για αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τα επόμενα χρόνια, από εγκαταστάσεις συνολικής χωρητικότητας σχεδόν 5.966 MW το 2019 σε εγκαταστάσεις συνολικής χωρητικότητας σχεδόν 13.793 MW το 2030.
Η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση είναι ένα πολυδιάστατο ζήτημα, που απαιτεί την συμμετοχή πολλών εμπλεκόμενων μερών. Πραγματική πρόκληση, λοιπόν, αποτελεί ο αποτελεσματικός συντονισμός όλων αυτών των μερών, ο οποίος απαιτεί τόσο την επίβλεψη από την πλευρά του δημοσίου όσο και την πρωτοβουλία και την πλευρά του ιδιωτικού τομέα. Από τον καθορισμό των ρυθμιστικών πλαισίων για την αναδυόμενη αγορά των ηλεκτρικών οχημάτων – σε επίπεδο εθνικής διακυβέρνησης- και την μέριμνα για την υλοποίηση όλων το αναγκαίων υποδομών, όπως η εγκατάσταση σταθμών φόρτισης σε αστικά κέντρα- σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης- μέχρι την τροφοδότηση αυτών των σταθμών από τους παραγωγούς και διανομείς της ηλεκτρικής ενέργειας, το σχέδιο για ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης είναι τόσο σύνθετο όσο ακούγεται. Φυσικά, τον τελικό λόγο για την επιτυχία ή μη του σχεδίου αυτού θα την έχουν οι καταναλωτές, οποίοι ανάλογα με την ανταπόκριση τους, θα καθορίσουν την ταχύτητα με την οποία τα ηλεκτρικά οχήματα θα γίνουν μέρος της καθημερινότητας μας.
Από το σχέδιο στην εφαρμογή
Είναι προφανές πως η Ελλάδα έχει μείνει πίσω σε σχέση με την ηλεκτροκίνηση συγκριτικά με άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Παρ’ όλα αυτά το υφιστάμενο εθνικό σχέδιο για την ηλεκτροκίνηση φαίνεται πως βρίσκεται στην σωστή κατεύθυνση, ενώ η συστηματική αξιολόγηση των προτεινόμενων πολιτικών και η αναπροσαρμογή τους όπου κρίνεται αναγκαίο, είναι απαραίτητη, αφού η ηλεκτροκίνηση, και μάλιστα σε εθνικό επίπεδο, είναι κάτι νέο για την χώρα. Το κλειδί σε όλη αυτή την προσπάθεια είναι η ηλεκτροκίνηση να μην αντιμετωπιστεί μόνο ως εκσυγχρονισμός του κλάδου των μεταφορών που παρακολουθεί τις παγκόσμιες τεχνολογικές εξελίξεις και περιβαλλοντικές επιταγές, αλλά να αντιληφθούμε πως η ηλεκτροκίνηση είναι μια ευκαιρία να βελτιώσουμε τον τρόπο ζωής μας, να μετριάσουμε τα περιβαλλοντικά κόστη των μεταφορών μας αλλά και να αναβαθμίσουμε την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. Αν τα παραπάνω, εμπεδωθούν και ενσωματωθούν ολιστικά σε όλες τις ενεργειακές και περιβαλλοντικές πολιτικές της χώρας που αφορούν στην ηλεκτροκίνηση, τότε η αγορά θα ωριμάσει ταχύτερα και οι στόχοι για την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης θα γίνουν πιο εφικτοί. Ο δρόμος προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον είναι μακρύς και η πράσινη ηλεκτρική ενέργεια μπορεί να είναι το καύσιμο μας!