Σε προηγούμενο άρθρο με τίτλο: «Ανάγκη εισαγωγής ηλεκτρονικής ψήφου στις εκλογικές διαδικασίες» (10/07/2023), τονίστηκε ότι πρέπει να δοθεί η δυνατότητα χρήσης της επιστολικής αλλά και της ηλεκτρονικής ψήφου που είναι ήδη Συνταγματικώς κατοχυρωμένες (Άρθρο 51.4) ώστε να επιτευχθεί η απρόσκοπτη διευκόλυνση των Ελληνίδων και Ελλήνων που ζουν στο εξωτερικό να ψηφίζουν από τον τόπο διαμονής τους. Στο παρόν άρθρο θα παρατεθεί το ιστορικό της έως τώρα εφαρμογής της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας σε ελληνικές κομματικές εκλογικές διαδικασίες. Επιπλέον, θα αναπτυχθεί το τεχνικό υπόβαθρο για την άμεση εφαρμογή αυτής της απλής, γρήγορης και αδιάβλητης διαδικασίας.
Ιστορικό εφαρμογής της ηλεκτρονικής ψήφου από κόμματα
Υπογραμμίζεται ότι το πρώτο ελληνικό κόμμα που καινοτομώντας παρείχε τη δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας σε εκλογικές διαδικασίες για την ανάδειξη εσωκομματικών οργάνων σε όλα τα μέλη του κόμματος, είτε βρίσκονταν στην Ελλάδα, είτε στο εξωτερικό είναι η Νέα Δημοκρατία.
Κατά συνέπεια, στις 24/10/2021, τα μέλη της Ν.Δ. είχαν τη δυνατότητα να ψηφίσουν διαδικτυακά για την ανάδειξη της Διοικούσας Επιτροπής της Ν.Δ. σε κάθε εκλογική περιφέρεια της χώρας καθώς και για τις δημοτικές επιτροπές του κόμματος. Το ίδιο συνέβη και για την ανάδειξη των 1.000 Συνέδρων που συμμετείχαν στο 14ο Συνέδριο και θα έχουν δικαίωμα συμμετοχής και στο επόμενο. Σημειώνεται ότι το πρωτοπόρο αυτό βήμα αγκαλιάστηκε και ακολούθως, το 20%, από τα 134.802 μέλη του κόμματος που είχαν εγγραφεί για να ψηφίσουν, δηλαδή ένα στα πέντε άτομα, ψήφισαν ηλεκτρονικά.
Ακολούθησε ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. που είναι το μόνο άλλο κόμμα, ως τώρα, που έχει δώσει τη δυνατότητα ηλεκτρονικής ψήφου στα μέλη του κόμματος (που βρίσκονταν στο εξωτερικό) να εξασκήσουν το δημοκρατικό τους δικαίωμα και ως μέλη να συμμετέχουν στην ανάδειξη Προέδρου και νέας Κεντρικής Επιτροπής. Αυτό συνέβη για πρώτη φορά κατά την αμέσως προηγούμενη εσωκομματική διαδικασία του κόμματος, στις 15/05/2022.
Τα απλά βήματα διεξαγωγής της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας
Παρατίθεται η διαδικασία που ακολούθησε κάθε κόμμα ώστε να καταστεί πρόδηλο το πόσο εύκολο και αποτελεσματικό μέτρο είναι.
Στις εκλογές της Νέας Δημοκρατίας το τεχνικό κομμάτι για την απλή, γρήγορη και αδιάβλητη διαδικασία διεξαγωγής της ψηφοφορίας υποστηρίχθηκε από την «Ψηφιακή Κάλπης Ζευς» του Εθνικού Δικτύου Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ). Αρχικά οι πολίτες που είχαν επιλέξει να ψηφίσουν μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας έλαβαν (με γραπτό μήνυμα/SMS στο κινητό τους τηλέφωνο και με e-mail) έναν προσωπικό και απόρρητο σύνδεσμο για να εισέλθουν στον ιστότοπο του συστήματος «Ζευς».
Μετέπειτα, πατώντας το σχετικό σύνδεσμο έλαβαν τον προσωρινό μοναδικό κωδικό σύνδεσης (one-time password/OTP) στο κινητό τους τηλέφωνο. Μετά την καταχώρηση του κωδικού μπορούσαν να προχωρήσουν στην επιλογή υποψηφίων και στην συνέχεια στην υποβολή του ψηφοδελτίου τους. Επιπροσθέτως, αναφέρεται ότι το επιλεγμένο ψηφοδέλτιο κρυπτογραφείται στον τοπικό υπολογιστή του ψηφοφόρου και υποβάλλεται μέσω δικτύου στο σύστημα «Ζευς».
Κατόπιν, το σύστημα εκδίδει ψηφιακή απόδειξη καταχώρισης της ψήφου σε μορφή απλού αρχείου κειμένου. Αυτό είναι πολύ σημαντικό διότι σημαίνει ότι η απόδειξη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την υποβολή και επεξεργασία τυχόν ενστάσεων.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση στον ιστότοπο του κόμματος, η ακεραιότητα της ψηφοφορίας είναι μαθηματικά επαληθεύσιμη από τον καθένα μέσω της χρήσης κρυπτογραφίας. Μάλιστα, διευκρινίζεται ότι αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί και χωρίς καμία προσβολή του απορρήτου. Συνεπώς, είναι ξεκάθαρο ότι το σύστημα έχει μια σειρά από δικλείδες ασφαλείας που αποτρέπουν ακόμα και την υποψία σκιάς σχετικά με το αδιάβλητο της λειτουργίας του.
Παρόμοια διαδικασία με λιγότερες όμως λεπτομέρειες (και χωρίς να ονομάζεται ο φορέας που ανέλαβε την τεχνική υποστήριξη) είναι ανηρτημένη στον ιστότοπο του ΣΥ.ΡΙΖ.Α.. Επισημαίνεται ότι η ψηφοφορία απευθύνεται μόνο σε πολίτες που ζουν στο εξωτερικό. Ωστόσο, αποτελεί πολύ ενδιαφέρον και θετικό στοιχείο το ότι δίνεται η δυνατότητα σε πολίτες να γραφτούν μέλη του κόμματος και να ψηφίσουν όχι απλά μέχρι και την ημέρα των εκλογών αλλά ακόμα και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.
Τα μέλη εγγράφονται στους εκλογικούς καταλόγους με την αποστολή e-mail στο κόμμα δηλώνοντας το ακόλουθα στοιχεία: oνοματεπώνυμο, xώρα (διαμονής), τηλέφωνο, e-mail. Κατόπιν τα μέλη λαμβάνουν e-mail με ένα σύνδεσμο που οδηγεί κατευθείαν στην πλατφόρμα ψηφοφορίας. Πατώντας πάνω ανοίγει απευθείας το ψηφοδέλτιο. Διευκρινίζεται ότι ο σύνδεσμος μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο μία φορά. Τέλος, για να οριστικοποιηθεί η επιλογή, το μέλος πρέπει να πατήσει υποβολή.
Συνοψίζοντας, το γεγονός ότι τα δυο μεγαλύτερα κόμματα ασπάζονται και εφαρμόζουν για τις εσωτερικές τους διαδικασίες την ηλεκτρονική ψηφοφορία σημαίνει ότι διαθέτουν τη σχετική τεχνογνωσία. Άρα, γνωρίζοντας ήδη το τεχνικό υπόβαθρο, αποδέχονται ότι είναι αδιάβλητη και εμπράκτως την εμπιστεύονται. Επιπροσθέτως, από τη διάθεση εφαρμογής συνάγεται ότι το κόστος διεξαγωγής της διαδικασίας για τα κόμματα είναι πολύ χαμηλό αν όχι μηδαμινό.
Κατά συνέπεια, υπάρχει το προηγούμενο που επιτρέπει αισιοδοξία για την ψήφιση της εφαρμογής της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας σε ευρύτερο επίπεδο και την επίτευξη της απρόσκοπτης διευκόλυνσης των Ελληνίδων και Ελλήνων που ζουν στο εξωτερικό να ψηφίζουν από τον τόπο διαμονής τους.
***
Ο Μιχάλης Αράπης (LLB, LLM, MA) είναι νομικός με μεταπτυχιακά στο «Διεθνές
Εμπορικό Δίκαιο» και στον τομέα του «Κυβερνοεγκλήματος και της Τρομοκρατίας».
Είναι Ιδρυτής και Πρόεδρος της Ε.Κ.Ο. Επιστημόνων Ηνωμένου Βασιλείου (H.B.)