«Η Ελλάδα ίσως να τίναξε στον αέρα την καλύτερη ελπίδα της για συμφωνία» (Greece may have blown best hope of debt deal) είναι ο τίτλος άρθρου που υπογράφει ο δημοσιογράφος του Reuters Paul Taylor.
Στον πρόλογό του τονίζει πως ακόμη και αν η χώρα μας επιβιώσει τους επόμενους τρεις μήνες, ταλαντευόμενη στο χείλος της χρεοκοπίας, η Ελλάδα πιθανώς να έχει χάσει την ευκαιρία της για μια μακροχρόνια συμφωνία για το χρέος της, καθώς έχει αποξενώσει τους εταίρους της στην Ευρωζώνη, και μάλιστα την στιγμή που τους χρειάζεται περισσότερο από ποτέ.
Ο Paul Taylor, εκτιμά ότι ο Αλέξης Τσίπρας και η αριστερή κυβέρνηση του, έχουν καταστρέψει σε τέτοιο βαθμό την εμπιστοσύνη των πιστωτών της χώρας, ώστε λύσεις που θα μπορούσαν να έχουν δοθεί πριν μερικές εβδομάδες, τώρα πια φαντάζουν ανέφικτες.
Με το χρέος να διαμορφώνεται στο 175% του ΑΕΠ και την οικονομία να πασχίζει να εξέλθει από την εξαετή ύφεση, η Αθήνα χρειάζεται όλες τις καλές προθέσεις που μπορεί να συγκεντρώσει για να μειώσει το βάρος. Χρωστά το 80% του χρέους της στον επίσημο τομέα, μετά το PSI του 2012.
Τι θα μπορούσε να γίνει
Από τη στιγμή που ένα άμεσο κούρεμα χρέος είναι πολιτικά απίθανο, η επόμενη καλύτερη λύση θα ήταν να πληρώσει η Αθήνα πρώιμα τα ακριβά δάνεια του ΔΝΤ, η εξαγορά ομολόγων από την ΕΚΤ και η επέκταση ωρίμανσης των δανείων από τις χώρες της Eυρωζώνης, για να διασφαλιστούν χαμηλότερα επιτόκια για τα επόμενα χρόνια.
«Ένα τέτοιο βήμα θα γλύτωνε για την Αθήνα δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ θα αναθεωρούταν η συμφωνία με την τρόικα, εξαφανίζοντας το ΔΝΤ και την έκθεση της ΕΚΤ στην Ελλάδα», υπογραμμίζει ο Jacob Funk Kirkegaard του Peterson Institute for International Economics, που τάσσεται υπέρ μιας τέτοιας ρύθμισης.
Εάν γινόταν αυτό τα τα επιτόκια εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους θα μειώνονταν σε επίπεδα χαμηλότερα του 2%, πολύ χαμηλότερα από αυτά που πλήρωνε η Αθήνα πριν την έναρξη της κρίσης χρέους το 2009, ενώ θα μείωνε το κεφάλαιο που πρέπει να αποπληρωθεί την επόμενη δεκαετία, δίνοντας στη χώρα δημοσιονομικά περιθώρια για να αναστήσει την οικονομία.
Επίσης, σε αντίθεση με τις ιδέες του Ελληνα υπουργού οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη για swap των δανείων της Ευρωζώνης με ομόλογα συνδεδεμένα με ρήτρα ανάπτυξης και ανταλλαγή των τίτλων της ΕΚΤ με ομόλογα «αέναης ωρίμανσης» (perpetual bonds), μια πρώιμη αποπληρωμή του ΔΝΤ και της ΕΚΤ θα ήταν νόμιμη και θα τύχαινε στήριξης.
«Δεν υπάρχει διάθεση από την Ευρωζώνη για ένα τέτοιο διάλογο»
Όμως ενώ οικονομικά στέκει μια τέτοια εξέλιξη, πολιτικά δεν δείχνει να προχωρά πλέον με τους εταίρους, συνεχίζει η ανάλυση του Reuters.
Αξιωματούχος της Eυρωζώνης δήλωσε ότι υπήρξαν διερευνητικές επαφές με την προηγούμενη κυβέρνηση της ΝΔ για ένα τέτοιο σχέδιο πέρυσι, πριν ο Αντώνης Σαμαράς αποφασίσει να κινήσει διαδικασίες εκλογών που τελικά έχασε, αντί να ολοκληρώσει ένα ελάχιστα δημοφιλές πρόγραμμα διάσωσης.
«Τώρα πολιτικά δεν γίνεται να ξεκινήσει (σ.σ. ένας τέτοιος διάλογος), σημειώνει αξιωματούχος της Ευρωζώνης. «Απλά δεν υπάρχει όρεξη πλέον στην ευρωζώνη για ένα μεγάλο παζάρι και συμφωνία για το χρέος προς το ΔΝΤ και την ΕΚΤ», προσθέτει.
Η ανάγκη «μόχλευσης»
Η αποκήρυξη της ευρωπαϊκής συνταγής για λιτότητα από τον Αλέξη Τσίπρα, οι απαιτήσεις για γερμανικές πολεμικές αποζημιώσεις και το φλερτ με τον Ρώσο πρόεδρο Βλάντιρ Πούτιν, η τακτική καθυστερήσεων από τον Γιάνη Βαρουφάκη στις διαπραγματεύσεις για τις μεταρρυθμίσεις και τα αρχικά αιτήματα για κούρεμα χρέους έχουν «στραγγίξει» τα αποθέματα συμπάθειας για την Αθήνα.
Πιστωτές της Ελλάδας όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Φινλανδία επιθυμούν να παραμείνει το ΔΝΤ ως μοχλός πίεσης για τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις και την δημοσιονομική πειθαρχία γιατί δεν εμπιστεύονται τους Ελληνες ότι θα κρατήσουν το λόγο τους, ούτε ότι η Κομισιόν θα τους πιέσει να το κάνουν.
«Θα προτιμούσαν να δίνουν ελάφρυνση χρέους σε ετήσια βάση για να κρατήσουν την Ελλάδα υπό πίεση ώστε να παραμείνει στο πρόγραμμα», σημειώνει η Μιράντα Ξαφά, σύμβουλος για το ελληνικό χρέος και στέλεχος του Centre for International Governance Innovation.
Είναι αλήθεια πως μέλη της Ευρωζώνης όπως η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, που μπήκαν σε πρόγραμμα μετά την Ελλάδα, κέρδισαν τη συμφωνία με την Ε.Ε. να ξεπληρώσουν ταχύτερα τα ακριβά δάνεια του ΔΝΤ, αυξάνοντας τις ελπίδες της Αθήνας.
Όμως το Δουβλίνο και η Λισαβόνα μπόρεσαν να το κάνουν με φθηνότερο δανεισμό από ιδιώτες, αφού πρώτα ολοκλήρωσαν τα προγράμματα διάσωσης και επανέκτησαν πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές.
«Η Ιρλανδία και η Πορτογαλία είναι κυβερνήσεις σε δυσκολίες, αλλά δεν είναι δύσκολες κυβερνήσεις»,υπογραμμίζει η Elena Daly, στέλεχος της γαλλικής εταιρίας συμβούλων διαχείρισης χρέους EM Conseil.
Διαφορετική η περίπτωση της Ελλάδας
Από τη στιγμή που η Ελλάδα εμφανίζει καθυστερήσεις στο δικό της πρόγραμμα και στερείται της πρόσβασης στις αγορές, ο μόνος τρόπος που θα μπορούσε να ξεπληρώσει τα 24 δισ. που χρωστά στο ΔΝΤ και να αποπληρώσει τίτλους ύψους 27 δισ. ευρώ που βρίσκονται στα χέρια της ΕΚΤ θα ήταν μέσω δανεισμού από το Ταμείο Διασώσεων της Ε.Ε..
Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε από τις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης να πείσουν τα εθνικά κοινοβούλια να ρισκάρουν περισσότερα χρήματα φορολογούμενων από τα σχεδόν 170 δισ. που έχουν ήδη δανείσει στην Αθήνα, στις δυο διασώσεις συνολικού ύψους 240 δισ. ευρώ.
«Η νέα κυβέρνηση της Ελλάδας πρέπει να αλλάξει πολιτική»
Πολλοί οικονομολόγοι και αξιωματούχοι της Eυρωζώνης πιστεύουν ότι η Αθήνα θα χρειαστεί σε κάθε περίπτωση ένα τρίτο πακέτο διάσωσης ύψους περίπου 30 δισ. ευρώ φέτος, αν και ο κ. Τσίπρας επιμένει ότι η Ελλάδα δεν το επιθυμεί.
Οι υπουργοί οικονομικών της Eυρωζώνης υποσχέθηκαν το 2012 ότι «θα εξετάσουν περαιτέρω μέτρα και βοήθεια» για να ελαφρύνουν το βάρος χρέους της Αθήνας υπό την προϋπόθεση ότι θα τηρήσει τους όρους του προγράμματος, κάτι που δεν έχει γίνει.
Τόσο η Ξαφά όσο και η Daly τονίζουν ότι ο Τσίπρας έχει θέσει τον εαυτό του σε μια σχεδόν αδύνατη θέση, προχωρώντας σε προεκλογικές υποσχέσεις που δεν ήταν συμβατές με τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των δανειστών της χώρας.
Πρέπει να αλλάξει το πολιτικό πλαίσιο γρήγορα για να έχει μια ελπίδα να στρώσει τα οικονομικά της χώρας χωρίς να καταλήξει σε κεφαλαιακούς περιορισμούς, πληρωμή των δημοσίων υπαλλήλων με παράλληλο νόμισμα (IOUs) ή στάση πληρωμών έναντι των ξένων κυβερνήσεων και έξοδο από την Eυρωζώνη, επισημαίνουν.
«Θα βοηθούσε ένα δημοψήφισμα»
Ένα δημοψήφισμα που θα ρωτούσε τους Ελληνες εάν θέλουν να παραμείνουν στο ευρώ υπό την προϋπόθεση επίπονων οικονομικών μεταρρυθμίσεων, ή μια γρήγορη αλλαγή εταίρου στην συγκυβέρνηση προς πιο κεντρώες δυνάμεις που τάσσονται υπέρ των μεταρρυθμίσεων, ίσως είναι οι καλύτερές του επιλογές, ακόμη και εάν χρειαστεί να διασπαστεί ο ΣΥΡΙΖΑ.
Εν τω μεταξύ, οι επίσημοι δανειστές της χώρας είναι διχασμένοι μεταξύ της θέλησής τους να κρατήσουν την Ελλάδα στην Ευρωζώνη για να αποφύγουν το προηγούμενο αποχώρησης χώρας μέλους, και των φόβων τους ότι εάν ο Τσίπρας καταφέρει να ανατρέψει τη λιτότητα και να διασφαλίσει ελάφρυνση χρέους, θα ενίσχυε πολιτικές δυνάμεις αντίστοιχης λογικής σε Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία.
«Οπότε, θέλουν η Ελλάδα να ευημερήσει και να παραμείνει στο ευρώ ενώ την ίδια στιγμή, επιθυμούν η νέα κυβέρνηση να γίνει παράδειγμα προς αποφυγή για άλλα εκλογικά σώματα που φλερτάρουν με την ιδέα της επανάστασης απέναντι στη λιτότητα», υπογραμμίζει η Daly.