Το τελευταίο χρονικό διάστημα γινόμαστε μάρτυρες έξαρσης της βίας στην Ελληνική κοινωνία. Είτε από ομάδες ακραίων στοιχείων, είτε από οργισμένους πολίτες, υπάρχει μια αυξανόμενη πόλωση η οποία οδηγεί σε συγκρούσεις.
Το φαινόμενο δεν είναι καινούριο, ούτε κάτι που αφορά μόνο τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα. Ένα πολύ πρόσφατο παράδειγμα είναι η κατάσταση που είχε δημιουργηθεί στην Ουκρανία το 2013, η οποία και οδήγησε στον εμφύλιο του 2014. Το ιστορικό της εξέλιξης στη χώρα της Ουκρανίας έμοιαζε λίγο πολύ με όσα βιώνει η δική μας χώρα σήμερα, με έντονα τα στοιχεία της πόλωσης και της ισχυρής αντίθεσης εντός της τοπικής κοινωνίας. Τα αίτια που προκάλεσαν την ουκρανική αντιπαράθεση μοιάζουν με αρκετά από όσα γνωρίζει και βιώνει στις μέρες μας η Ελληνική κοινωνία.
Πολιτική αλαζονεία, πόλωση, εκφράσεις και μεθοδεύσεις που οδηγούσαν σχεδόν πάντα σε σύγκρουση προς όφελος τρίτων και άλλα. Μια κατάσταση που οδήγησε σταδιακά, αλλά με σταθερή πορεία την Ουκρανία σε ένα διαμελισμό ανατολικής και δυτικής περιοχής, ένας διαμελισμός που ισχύει ακόμη και σήμερα.
Τι συμβαίνει όμως στην χώρα μας; Τι είναι εκείνο που εξωθεί στην βία και δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα εθνικής συνοχής και ασφάλειας για την Ελλάδα; Γιατί οι περισσότεροι μένουν στο αποτέλεσμα των πράξεων βίας και ουδείς δεν ερευνά τα αίτια;
Στην προσπάθεια να αποτυπώσω με ελάχιστες λέξεις μια εικόνα με δεδομένα, θα ήταν χρήσιμο να διαβάζαμε τρεις πίνακες ανάλυσης (data matrix) που δίνουν στοιχεία για τα Αίτια, τις Αφορμές που δίνονται καθώς και το Αποτέλεσμα/αποτελέσματα που προκύπτει/προκύπτουν από τον συνδυασμό των δύο πρώτων πινάκων.
Ο πρώτος πίνακας παρουσιάζει τις αιτίες που δείχνουν πώς έχουν επηρρεάσει τον Έλληνα πολίτη και τον οδηγούν σε μια συνεχόμενη αίσθηση αυξανόμενης πίεσης. Μια πίεση που μειώνει αυτόματα και την ικανότητα του να ανταπεξέρθει λογικά σε καταστάσεις, περνώντας στην φάση του οργισμένου πλήθους όπως περιγράφεται στο διαχρονικά επίκαιρο βιβλίο του η «Ψυχολογία του Όχλου» ο Gystav Le Bon.
AITIA
– οικονομική και πολιτική κρίση,
-ανέχεια,
-ανεργία,
-πολυεπίπεδη ανασφάλεια,
-αδυναμία προβολής ικανότητας ισχύος σε εθνικά θεματα απέναντι σε κακόβουλες δυνάμεις τρίτων,
– αδυναμία αντιμετώπισης μεταναστευτικού και σχετικά συμπτώματα,
– εμφανής έλλειψη απόδοσης δικαιοσύνης και γενική ατιμωρησία.
Ο δεύτερος πίνακας αφορά καθαρά τις αφορμές που δίνονται στον κόσμο να περάσει στο φαινόμενο της λεκτικής και φυσικής βίας. Το περιεχόμενο εδώ είναι ενδεικτικό, καθώς, επί της ουσίας, μπορεί οτιδήποτε να παίξει το ρόλο της σκανδάλης για την έκρηξη οργής ατόμου ή/και ατόμων, εφόσον θεωρήσει ότι συνδέεται με τα αίτια του πρώτου πίνακα, ακόμα και αν αυτό γίνει λανθασμένα.
ΑΦΟΡΜΕΣ
– πολιτική αλαζονεία,
-εκφορά λόγου δίχως μέτρο και περιορισμό,
-κομματική πόλωση,
-εκφράσεις και πρακτικές «γηπέδου» (σ.σ. Χουλιγκανισμός)
-ταμπελοποιήσεις (σ.σ. η απόδοση χαρακτηρισμών ελλείψη επιχειρημάτων για να προσβάλουν και να μειώσουν την αξία παρουσίας και λόγου του συνομιλητή)
Οι αφορμές σ΄αυτή την περίπτωση μπορεί να διαφέρουν, να είναι συνδυαστικές σε ακολουθία ή στοχευμένες, αναλόγως στιγμής και συμφερόντων τρίτων ατόμων με ανώτερους σκοπούς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί κάποιος να τις αναφέρει και ως προβοκάτσια. Είναι αυτό που αναφέρεται στον τομέα ασφαλείας ως «σκανδάλη» με την έννοια του μέσου πυροδότησης μιας βεβαρημένης κατάστασης. Οι παραπάνω αφορμές, όπως ανέφερα, είναι ενδεικτικές καθώς αρκεί μια οποιαδήποτε πράξη να αποτελέσει την αφορμή/σκανδάλη που θα πυροδοτήσει την εξέλιξη για βίαιη δράση.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
– ξυλοδαρμοί,
-λυντσάρισματα,
-αυτοδικίες,
-λεκτικές επιθέσεις και βωμολοχίες,
-επιθέσεις παντός είδους χωρίς εξαιρέσεις απέναντι οποιουδήποτε (αδιάφορο γένος, ηλικία, φυσική κατάσταση,
– όχλος & ταύτιση με όχλο.
Τα αποτελέσματα δεν χρειάζονται ιδιαίτερες εξηγήσεις. Είναι η τελική κατάληξη μιας αυξητικής σε κλίμακα σύνθεση των δύο πρώτων πινάκων σε συνδυασμό. Για παράδειγμα, ένα φορτισμένο σύνολο πολιτών από οικονομική ανέχεια και ανεργία, σε συνδυασμό με αλαζονικές συμπεριφορές και προσβλητικές αναφορές (βλ. «ταμπέλα» ) προκαλούν την οργή του που καταλήγει σε εκτόνωση βίαιης πράξης (σ.σ. λίστα αποτελεσμάτων). Αν, μάλιστα, αυτό δεν σταματήσει να γίνεται παρά αυξάνεται συνεχώς, φτάνουμε στο στάδιο του όχλου το οποίο απαιτεί ειδική μνεία.
Ο όχλος δεν λειτουργεί με λογική. Μια ομάδα εξαγριωμένου πλήθους δεν σκέφτεται με τον τρόπο που σκέφτεται ένα άτομο μόνο του με λογική κρίση σε κατάσταση ηρεμίας. Δυστυχώς, όπως ορθά αναφέρει ο άγγλος συγγραφέας Terry Pratchett: «Το IQ του όχλου, ισούται με το IQ του πιο ηλίθιου που είναι μέσα σ’ αυτόν, διαιρεμένο δια του πλήθους του». Ο όχλος λειτουργεί με εικόνες και συναισθήματα. Αν υπάρχει κάτι που «ερεθίζει» με την παρουσία του και έχει συνδυαστεί με τον πρώτο πίνακα (αίτια), τότε είναι αναμενόμενο πώς αυτό το κάτι, θα γίνει στόχος και δεν θα υπάρξει καμία τροχοπέδη κατά την επίθεση. Δεν θα έχει σημασία αν είναι νέος, γυναίκα, παιδί, ηλικιωμένος, ΑμΕΑ ή ό,τι άλλο. Η μόνη σημασία στο μυαλό του πλήθους/όχλου θα είναι πώς θα πρέπει να «τιμωρηθεί» για την πρόκληση του. Είναι μια αναμενόμενη εξέλιξη μιας διαδικασίας ζύμωσης και καταπίεσης συναισθημάτων η οποία οδηγεί στην συγκεκριμένη αντίδραση.
Εξετάζοντας καθαρά από τον τομέα ασφάλειας, όπου έχω την δυνατότητα να το προσεγγίσω καλύτερα, λόγω επαγγέλματος, υπάρχουν μερικά πολύ σημαντικά σημεία προσοχής που ουδείς μέχρι τώρα έχει αναφέρει:
– Α. Οι δύο πρώτοι πίνακες είναι σημαντικό να βρίσκονται συνεχώς σε χαμηλό εκθέτη. Όσο οι ΑΙΤΙΕΣ και οι ΑΦΟΡΜΕΣ είναι σε χαμηλή βαθμίδα έντασης, τόσο τα αποτελέσματα θα είναι αντίστοιχα χαμηλά ή ακόμα και ανύπαρκτα.
– Β. Αν για κάποιο λόγο ο πρώτος πίνακας είναι σε αυξανόμενη ένταση, τότε ο δεύτερος πίνακας μπορεί να παίξει ρόλο ανάσχεσης, για προσωρινό χρονικό διάστημα, μέχρι να βρεθεί λύση για την μείωση δύναμης των σημείων αναφοράς του πρώτου πίνακα.
Σ΄αυτή την εξίσωση καλό είναι να λάβουμε υπόψη μας το ακόλουθο σημαντικό (κατά την εκτίμηση μου) κομμάτι αναφοράς:
Αν για κάποιο λόγο, τόσο ο Α όσο και ο Β πίνακας βρίσκονται σε συνεχή και διαχρονική ένταση, τότε ο Γ πίνακας θα λειτουργεί όχι ως σημείο εκτόνωσης, αλλά ως σημείο πολλαπλασιασμού. Δηλαδή, μια συνεχή έξαρση συγκρούσεων είτε σε μεμονωμένο επίπεδο (π.χ. πολιτική σκηνή) είτε σε μαζικό επίπεδο (π.χ. κοινωνικές εξάρσεις ), τότε οδηγούμαστε με μαθηματικό τρόπο σε καταστάσεις εξαγριωμένου όχλου.
Από την κατάσταση εξαγριωμένου όχλου περνάμε αυτόματα σε κατάσταση δίχως έλεγχο, όπου ουδείς μπορεί να κυριαρχήσει, εκτός και αν ασκήσει σημαντική βία με όπλα που θα ανατρέψει το συναίσθημα και την ορμή του όχλου. Για παράδειγμα, στην Ουκρανία ήταν η στρατιωτική είσοδος της Ρωσίας. Αντίστοιχα στην Συρία, ήταν η ανάπτυξη του τρομοκρατικού DAESH. Μια εξέγερση όχλου δεν έχει ούτε ηγεσία, ούτε στρατηγική, ούτε λογική, ούτε τακτική. Έχει μόνο μια κατάληξη: αυτήν που ορίζει πώς η ισχύς επιβάλλει τάξη.
Οπότε αφήνω στον αναγνώστη να καταλήξει στο συμπέρασμα για ό,τι μπορεί να συμβεί στην Ελλάδα όπου ουδείς ασχολείται (ούτε πολίτες αλλά, κυρίως, ούτε πολιτικοί) με τον Α και Β πίνακα παρά μόνο με τον Γ. Άραγε έχετε αναρωτηθεί αν πραγματικά φτάσουμε σε καταστάσεις εξαγριωμένου όχλου τι μπορεί να προκύψει είτε εντός είτε εκτός συνόρων και ποιος, τελικά, θα έχει συμφέρον απ΄αυτή την κατάσταση;
Αναδημοσίευση από Geopolitics and Daily News