Έναν ολοκληρωμένο «Σεισμοτεκτονικό ’Ατλαντα της Ελλάδας», που θα αποτελέσει το υπόβαθρο για την ρεαλιστική εκτίμηση του σεισμικού κινδύνου σε όλη την επικράτεια της χώρας, ετοιμάζουν για πρώτη φορά Έλληνες γεωεπιστήμονες. Στόχος τους είναι η αποτύπωση του δυναμικού της εδαφικής παραμόρφωσης στον Ελλαδικό χώρο, ενημερωμένου με τα νεότερα στοιχεία.
Η «Σεισμοτεκτονική» αποσκοπεί στη συσχέτιση των σεισμών, των ενεργών ρηγμάτων και της παραμόρφωσης του φλοιού της Γης, συμβάλλοντας έτσι στην εκτίμηση της σεισμικής επικινδυνότητας και συνακόλουθα του σεισμικού κινδύνου. Ο πρώτος «Σεισμοτεκτονικός Χάρτης της Ελλάδας» είχε εκδοθεί από το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) το 1989, συνδυάζοντας τεκτονική γεωλογία και σεισμικότητα σε κλίμακα 1:500.000.
«Έκτοτε όμως», όπως δήλωσε στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο συντονιστής του έργου Ιωάννης Κασσάρας, επίκουρος καθηγητής του Τομέα Γεωφυσικής-Γεωθερμίας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, «αλματώδης πρόοδος των Γεωεπιστημών έχει επέλθει, τόσο διεθνώς, όσο και σε εθνικό επίπεδο, δεδομένης της ανάπτυξης της ψηφιακής τεχνολογίας, των δορυφορικών εφαρμογών, των πιο εξελιγμένων μεθοδολογιών, ενός πλήθους υπολογιστικών εργαλείων, καθώς και της διαθεσιμότητας μεγάλου όγκου και υψηλής ευκρίνειας ενόργανων παρατηρήσεων».
Επιπλέον, όπως αναφέρει, διάφορα φυσικά φαινόμενα, όπως οι σεισμοί της Κοζάνης (1995), της Αθήνας (1999) και της Ανδραβίδας (2008), καθώς και η περαιτέρω έρευνα σε φαινομενικά ασεισμικές περιοχές (π.χ. Έβρος), «ανέδειξαν περιοχές αυξημένης σεισμικής επικινδυνότητας, οι οποίες δεν ήσαν γνωστές στο πρόσφατο παρελθόν, ενώ νέες υποδομές ζωτικής σημασίας έχουν κατασκευαστεί και άλλες βρίσκονται υπό κατασκευή ή σχεδιάζονται βάσει γενικών εκτιμήσεων σεισμικής επικινδυνότητας της προηγούμενης 15ετίας».
Ο υπό δημιουργία «Σεισμοτεκτονικός ‘Ατλας της Ελλάδας» είναι μια εφαρμογή χωρικής αποτύπωσης του δυναμικού της εδαφικής παραμόρφωσης στον Ελλαδικό χώρο, που ενσωματώνει μεθοδολογίες αιχμής, σύγχρονα και αξιόπιστα γεωχωρικά δεδομένα. Για την κατασκευή του ’Ατλαντα, συνδυάζονται τα πλέον πρόσφατα γεωλογικά, τεκτονικά, σεισμολογικά, γεωφυσικά και γεωδαιτικά στοιχεία, τα οποία προβάλλονται σε υπόβαθρα, που περιλαμβάνουν δορυφορικές εικόνες του τοπογραφικού ανάγλυφου, πολιτικούς χάρτες, καθώς και χάρτες κρίσιμων υποδομών.
Τα γεωχωρικά δεδομένα προέρχονται από προσωπικά αρχεία των μελών της ερευνητικής ομάδας, διεθνείς οργανισμούς και βάσεις δεδομένων, επιστημονικά πρακτορεία και δημοσιεύσεις σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά. «Κύριος άξονας της προσπάθειας είναι η ομογενοποίηση και η αυστηρή αξιολόγηση των δεδομένων αυτών. Όλα τα παραπάνω αποτελούν την καινοτομία του εγχειρήματος», λέει ο κ. Κασσάρας.
Η χαρτογραφική αποτύπωση των στοιχείων γίνεται μέσω ελεύθερου λογισμικού (QGIS, GMT) και συνδρομητικού (ArcGIS, WebGIS). Για την επεξεργασία των μεγάλου όγκου των ανυσματικών δεδομένων, χρησιμοποιούνται τα λογισμικά MATLAB και ObsPy. Η γενική κλίμακα του ‘Ατλαντα είναι 1:500.000, ενώ υπάρχει η δυνατότητα εστίασης σε υπο-περιοχές βάσει της λεπτομέρειας που παρέχουν τα γεωχωρικά δεδομένα, τα οποία προβάλλονται ως ξεχωριστά θεματικά επίπεδα. «Ο νέος ’Ατλας θα είναι πρακτικά χρήσιμος σε γεωεπιστήμονες, πολιτικούς μηχανικούς και φορείς της Πολιτείας, που είναι επιφορτισμένοι με την ασφάλεια των υποδομών και την αντιμετώπιση και διαχείριση των σεισμικών καταστροφών και κρίσεων», τονίζει ο κ. Κασσάρας.
Μελλοντικός στόχος των επιστημόνων είναι η δημιουργία απλουστευμένων εκπαιδευτικών εκδόσεων, προσιτών σε μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, φοιτητές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και σε απλούς πολίτες. Ο ’Ατλας είναι μια δυναμική επιστημονική δράση, δηλαδή απαιτείται η συνεχής ανανέωση και αναθεώρηση της βάσης δεδομένων από την ερευνητική ομάδα.
Ο φορέας υλοποίησης του εγχειρήματος είναι ο Τομέας Γεωφυσικής-Γεωθερμίας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ. Η πρώτη έκδοση του ’Ατλαντα (v1.0) θα παρουσιαστεί στο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Γεωφυσικής Ένωσης (EGU) τον Μάιο του 2020.
Την ερευνητική ομάδα, πλην του κου Κασσάρα, απαρτίζουν οι Παναγιώτης Παπαδημητρίου (καθηγητής ΕΚΠΑ και διευθυντής Τομέα Γεωφυσικής-Γεωθερμίας), Ανδρέας Τζάνης (αναπληρωτής καθηγητής Τομέα Γεωφυσικής-Γεωθερμίας ΕΚΠΑ), Βασιλική Κουσκουνά (αναπληρώτρια καθηγήτρια Τομέα Γεωφυσικής-Γεωθερμίας ΕΚΠΑ), Αθανάσιος Γκανάς (διευθυντής ερευνών Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών), Βασίλειος Καπετανίδης (Δρ. σεισμολόγος), Ανδρέας Καρακωνσταντής (Δρ. σεισμολόγος), Σωτήριος Βαλκανιώτης (Δρ. γεωλόγος), Στυλιανός Χάϊλας (γεωφυσικός) και Χρυσάνθη Κοσμά (φυσικός).
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ