Την Ελληνική Επανάσταση του 1821, όπως δεν έχει εμφανιστεί ξανά online, φιλοδοξεί να φέρει στο Ίντερνετ το Κέντρο Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες (ΚΕΑΕ), με το πρόγραμμα «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821: Ψηφιακό Αρχείο».
Το πρόγραμμα συντονίζεται από το ΚΕΑΕ στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Act4Greece της Εθνικής Τράπεζας, με ορίζοντα την επέτειο των 200 ετών από την έναρξη του αγώνα για την Ανεξαρτησία σε πέντε χρόνια από σήμερα.
Σκοπός, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, είναι η δημιουργία ενός ψηφιακού αποθετηρίου με τεκμήρια που αφορούν στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ωστόσο, δεν πρόκειται για τη μόνη επιδίωξη του συγκεκριμένου εγχειρήματος. Όπως δήλωσε στη HuffPost Greece η Άντα Διάλλα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της ΑΣΚΤ (Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών) και μέλος της επιστημονικής επιτροπής του προγράμματος, «στόχος είναι να βοηθήσει νέους επιστήμονες στο πεδίο των Ανθρωπιστικών Επιστημών έτσι ώστε να μη χρειάζεται να φεύγουν από τη χώρα και να μπορούν να συνεχίσουν την έρευνά, καθώς και να ενισχυθούν οι Ανθρωπιστικές Επιστήμες που υποχρηματοδοτούνται».
Το όλο εγχείρημα θα περιλαμβάνει δημοσιευμένα και αδημοσίευτα έγγραφα (πχ απομνημονεύματα αγωνιστών), τεκμήρια για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων της εποχής, καταγραφές τραγουδιών του Αγώνα (τα οποία θα συγκεντρωθούν και θα μελετηθούν τόσο σε επίπεδο στίχου, όσο και σε επίπεδο μουσικής), κατόψεις οικισμών, εικαστικά έργα, αντικείμενα της εποχής (σπαθιά, καριοφίλια, φορεσιές, σημαίες κλπ) και πολλά άλλα – τα οποία, με την ολοκλήρωση του προγράμματος, θα είναι για πρώτη φορά διαθέσιμα σε ένα ευρύ κοινό, με έμφαση στον τομέα της εκπαίδευσης.
«Το ΚΕΑΕ επιθυμεί η επιστημονική κοινότητα να δώσει ένα δείγμα γραφής για το πώς αντιλαμβάνεται την επέτειο των 200 ετών» αναφέρει η Ελένη Σταμπόγλη, ιστορικός, εκδότρια (Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο) και επίσης μέλος της επιστημονικής επιτροπής, συμπληρώνοντας πως πρόκειται για μια ανοικτή πρόσκληση σε νέους, πιθανώς άνεργους, ερευνητές, να συμβάλουν για τη δημιουργία ενός μεγάλου ψηφιακού αποθετηρίου.
«Αφ' ενός προσπαθούμε να διασυνδέσουμε φορείς όπως αρχεία, βιβλιοθήκες, συλλογές που έχουν υλικό που αφορά στο 1821 σε μία προσβάσιμη ψηφιακή πλατφόρμα. Αυτό σημαίνει ότι θα δημιουργηθεί μια ψηφιακή υποδομή ανοιχτή σε ερευνητές και ευρύ κοινό (με έμφαση στην εκπαιδευτική κοινότητα) μέσω της οποίας θα μπορεί κανείς να δει υλικό για το 1821, ορίζοντας την περίοδο από τα Ορλωφικά (την αποτυχημένη, υποκινούμενη από τη Ρωσία, εξέγερση των Ελλήνων το 1770) μέχρι το 1830 και την ίδρυση του ελληνικού κράτους».
Όπως εξηγεί η κ. Σταμπόγλη, μεταξύ των επιδιώξεων είναι το εγχείρημα να αποτελέσει και καταλύτη για την έναρξη καινούριων ερευνών σε πιο ειδικά θέματα τα οποία δεν έχουν διερευνηθεί, όπως π.χ. η καθημερινή ζωή κατά τον απελευθερωτικό αγώνα, υπό τη μορφή μελετών – επιστημονικών άρθρων. «Επίσης, επιθυμούμε τη συγκρότηση μιας βιβλιογραφίας για το 1821, ελληνικής και ξένης. Η βάση σχεδιάζεται δίγλωσση, για να είναι ανοικτή και σε αγγλόφωνο κοινό. Θα δοθεί έμφαση στη συμμετοχή νέων ερευνητών που θα εργαστούν κάτω από την καθοδήγηση των συμμετεχόντων φορέων και αυτό γιατί ένας από τους στόχους του προγράμματος είναι η ενίσχυση νέων άνεργων επιστημόνων στην Ελλάδα στον τομέα των ανθρωπιστικών επιστημών. (ιστορικοί, γεωγράφοι, κοινωνιολόγοι κ.α.)».
Όσον αφορά στον δίγλωσσο σχεδιασμό της πλατφόρμας, η κ. Διάλλα τονίζει ότι σκοπός είναι να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από πανεπιστήμια του εξωτερικού, καθώς «υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για να εντάξουν την Ελληνική Επανάσταση του 1821 σε πολλαπλά πλαίσια, διανοητικά και γεωγραφικά (μεσογειακό, ευρύτερο ευρωπαϊκό και ακόμα και λατινοαμερικανικό, επειδή ήταν επίσης η περίοδος των επαναστάσεων της Λατινικής Αμερικής). Ακόμη, το θέμα της εκπαιδευτικής χρήσης είναι πάρα πολύ σημαντικό, ενώ επίσης θα είναι χρήσιμο και για τους ομογενείς και τα σχολεία τους. Θέλουμε ένα περιβάλλον που θα είνια προσιτό για να δουλέψουν οι εκπαιδευόμενοι».
Μορφή, χρηματοδότηση και χρονοδιάγραμμα
Το πρόγραμμα προορίζεται να ολοκληρωθεί λίγο νωρίτερα από το 2021 (κατά τα τέλη του 2020), με την κ. Διάλλα να τονίζει την ύπαρξη των δύο επιπέδων του: Τη μελέτη των φαινομένων που συνδέονται με την Ελληνική Επανάσταση, και τον νέο κλάδο των ψηφιακών ανθρωπιστικών σπουδών, σε συνάρτηση με τη φιλοδοξία το πρόγραμμα να προσελκύσει νέους ανθρώπους, με φρέσκιες ιδέες και προσεγγίσεις, ώστε να ενθαρρυνθούν να παραμείνουν στη χώρα και να μην αναζητήσουν την τύχη τους στο εξωτερικό. Σε αυτό το πλαίσιο, υπογραμμίζει ότι, στον βαθμό που το πρόγραμμα χρηματοδοτείται, οι συμμετέχοντες θα πληρώνονται- δεν θα πρόκειται για εθελοντική εργασία, διαβεβαιώνοντας επίσης ότι οι διαδικασίες θα είναι ανοιχτές και απολύτως διαφανείς.
Όσον αφορά στη χρηματοδότηση του προγράμματος, θα γίνει μέσω του NBG Act4Greece, που είναι ένα πρόγραμμα crowdfunding. Όπως αναφέρει η κ. Σταμπόγλη, ο αρχικός στόχος είναι τα 125.000 ευρώ, ωστόσο, εφόσον το σύστημα χρηματοδότησης είναι αυτό (crowdfunding), γίνεται προσπάθεια για συγκέντρωση περισσότερων χρημάτων, ενώ κάθε φορέας που συνεργάζεται έχει τη δυνατότητα να απευθυνθεί και στο δικό του κοινό για τη στήριξη του έργου του- «οπότε τρόπον τινά ο προϋπολογισμός είναι ανοικτός». Σχετικά με τη μορφή/ εμφάνισή του εγχειρήματος (το οποίο θα έχει το δικό του URL), ακόμα τα πράγματα βρίσκονται σε πολύ πρώιμο επίπεδο, ωστόσο, όπως είπε η κ. Σταμπόγλη, αδελφό/ πρόδρομο έργο είναι το ψηφιακό αρχείο Ιωάννη Καποδίστρια – αν και το «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821: Ψηφιακό Αρχείο» είναι κατά πολύ μεγαλύτερο σε έκταση και αριθμό συνεργαζόμενων φορέων.
Η επιστημονική επιτροπή του προγράμματος (με αλφαβητική σειρά)
- Δέσποινα Βαλατσού, Δρ. Ιστορίας ΕΚΠΑ (ειδίκευση: Digital Humanities και Digital History)
- Άντα Διάλλα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Τμήμα θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της ΑΣΚΤ
- Έλλη Δρούλια, Διευθύντρια της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων
- Κωνσταντίνα Ζάνου, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιταλικής και Μεσογειακής Ιστορίας στο Ιταλικό Τμήμα στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης
- Γιώργος Καλαούζης, Μηχανικός Η/Υ, Τμήμα Αρχιτεκτόνων και Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
- Γιάννης Κονταράτος, Επίκουρος Καθηγητής Ζωγραφικής στο Τμήμα Εικαστικών Τεχνών της ΑΣΚΤ
- Χρήστος Λούκος, Ομότιμος Καθηγητής Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης
- Ιουλία Πεντάζου, Δρ. Αρχιτεκτονικής Παν.Θεσσαλίας (ειδίκευση: σχεδιασμός πολιτισμικών και εκπαιδευτικών ψηφιακών εφαρμογών)
- Ελένη Σταμπόγλη, Ιστορικός, εκδότρια (εκδόσεις Καλειδοσκόπιο)
- Thomas W. Gallant, Καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο UC San Diego
Όποιος ενδιαφέρεται να στηρίξει το πρόγραμμα του ΚΕΑΕ «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821: Ψηφιακό Αρχείο», μπορεί να το κάνει εδώ.
Συνεργαζόμενοι φορείς επί της παρούσης (στην πορεία θα αναζητηθούν και άλλοι):
- Βιβλιοθήκη της Βουλής
- Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ)
- Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)
- Μουσείο Λαϊκών Οργάνων – Συλλογή Φ. Ανωγειανάκη
- Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
- Μουσείο Μπενάκη