Μια εξαιρετική, για πολλούς λόγους, μελέτη, παρουσίασε ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, στο πρόσφατο ετήσιο, 20ό Συνέδριο Μάρκετινγκ των αεροπορικών εταιρειών, με ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία τα οποία συλλέχθηκαν από έρευνες που έγιναν στο αεροδρόμιο για τους Έλληνες μετανάστες, για αυτούς που έφυγαν μετά το 2010 και για αυτούς που είχαν μεταναστεύσει νωρίτερα. Η ανάλυση των στοιχείων έγινε σε συνεργασία με την ερευνητική ομάδα του Greek Diaspora Project στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Τα στοιχεία είναι απόλυτα αξιολογήσιμα και κυρίως, αξιοποιήσιμα από το Υπουργείο Τουρισμού και εν γένει την ελληνική κυβέρνηση, εφόσον θέλουμε να επιστρέψουν Έλληνες που απέκτησαν εμπειρία και γνώσεις, προκειμένου να υπάρξει ανέλιξη στη χώρα μας, σε κάθε επίπεδο, κοινωνικό και επαγγελματικό.
Η μελέτη της Ελληνικής Διασποράς, χωρίζεται σε τρεις Ενότητες. Η πρώτη ενότητα παρουσιάστηκε από τον Μανώλη Πρατσινάκη, Onassis / Seesox Fellow, University of Oxford, και πλαισίωσε τη παρουσίαση με στοιχεία από άλλες έρευνες.
1. Ο μετασχηματισμός της Ελληνικής Διασποράς
Εκτιμήσεις του πληθυσμού των μεταναστών μετά το 2010
Το εκπαιδευτικό υπόβαθρο των μεταναστών, ανά δεκαετία μετανάστευσης
Μερίδιο των Ελλήνων μεταναστών με τριτοβάθμια εκπαίδευση ανά χώρα
Διαπιστώνουμε ότι την περίοδο 2010 – 2017, το 67% των Ελλήνων μεταναστών είχε τριτοβάθμια εκπαίδευση. Πιο εξειδικευμένα, το 71% που πήγε στην Ελβετία (2010 – 2014), το 78% στη Μ. Βρετανία (2014), το 27% στη Γερμανία (2007 – 2012) και το 24% στην Αυστραλία (2006 – 2016).
2. Εξέλιξη και δυναμική των ταξιδιωτών της Ελληνικής Διασποράς
Οι ταξιδιώτες της Ελληνικής Διασποράς: Σημαντικό μέρος της κυκλοφορίας του Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών.
Από τις αφίξεις στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, τα 4,7 εκατ. των ταξιδιωτών είναι κάτοικοι Ελλάδος και 8,1 εκατ. κάτοικοι εξωτερικού (το 67%). Επίσης, οι Έλληνες υπήκοοι που ζουν στο εξωτερικό, υπολογίζονται σε 670.000 (8-10% των κατοίκων εξωτερικού).
Οι τρεις φάσεις της ελληνικής διασποράς που ταξίδευαν τα τελευταία χρόνια
Παρατηρούμε ότι, ενώ η ετήσια μετανάστευση των Ελλήνων από το 2009 μέχρι το 2012 είχε συνεχή ανοδική πορεία, έως και το 2014 είχε πτωτική και έκτοτε σταθεροποιήθηκε, αλλά με πτωτική τάση προς τις μέρες μας (50.000). Από την άλλη, οι Έλληνες ταξιδιώτες της Διασποράς, το διάστημα 2007 – 2012, είχαν 4% αύξηση, μέχρι το 2016 είχαν 12% αύξηση και ύστερα φθίνουσα πορεία (530.000).
Επίσης, οι εργαζόμενοι της Διασποράς αυξάνουν τα ταξίδια τους στην Ελλάδα. Στα κριτήρια επιλογής αεροπορικών εταιρειών (2019), το 25% των ταξιδιωτών εξετάζει αν υπάρχει βολικό πρόγραμμα πτήσεων, το 21% την τιμή εισιτηρίου και το 12% τη διαθεσιμότητα θέσεων. Από αυτούς που ταξιδεύουν, το 24% είναι αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι (126.000, +5% από το 2018), το 65% είναι ιδιωτικοί υπάλληλοι (345.000) και το 12% στον δημόσιο τομέα (61.000).
Πηγή: Ελλάδα: ΕΛΣΤΑΤ| Η.Β.: LFS| Ελβετία: Federal Statistical Office| Γερμανία: von Koppenfels and Höhne 2017| Αυστραλία: Theotokatos 2019
Τώρα, όσον αφορά στην εξέλιξη των ταξιδιών στην πατρίδα, των Ελλήνων που εργάζονται στη Διασπορά και των Ελλήνων που σπουδάζουν στο εξωτερικό, η πρώτη κατηγορία από το 2007 (260.000 άτομα) έως το 2018 είχε συνεχώς ανοδική τάση και το 2019 πτωτική (530.000), ενώ η δεύτερη κατηγορία των σπουδαστών, είχε έντονες διακυμάνσεις, από το 2007 (34.000) με πολύ μεγάλη πτώση το 2013, μεγάλη αύξηση το 2017 και πτώση μετά (20.000).
Χαρακτηριστικός είναι ο παραπάνω πίνακας, που καταγράφει την υψηλότερη ανάπτυξη μετανάστευσης σε Μέση Ανατολή (+412% στο διάστημα 2006-2019) και Ευρώπη (+144% στο διάστημα 2006-2019).
3. Το προφίλ των παλιών και νέων ταξιδιωτών της διασποράς και οι σχέσεις με την πατρίδα
Παρατηρούμε από το γράφημα, ότι η μετανάστευση προ του 2010 ήταν 46%, με 21 χρόνια παραμονής στο εξωτερικό, μέσης ηλικίας 45 ετών με οικογένεια και κατά 40% είχαν εργαστεί πριν στην Ελλάδα. Διαφορετικά είναι τα στοιχεία των μεταναστών από το 2010 και μετά, καθώς αφορούν το 54%. Η παραμονή στο εξωτερικό είναι 4 χρόνια, το 45% είχαν εργαστεί πριν στην Ελλάδα, είναι ηλικίας 32 ετών και το 84% μόνοι, χωρίς οικογένεια. Όσον αφορά το ποσοστό ανδρών – γυναικών είναι περίπου μοιρασμένο.
«Παλιοί» και «Νέοι» Έλληνες ταξιδιώτες της Διασποράς - Τόπος διαμονής
Προ του 2010, το 47% των Ελλήνων της Διασποράς διέμενε στην Ευρώπη και το 24% σε ΗΠΑ – Καναδά. Μετά το 2010, το 75% διαμένει στην Ευρώπη (Μ. Βρετανία 27%, Γερμανία 12%, Κύπρος 7%, Βέλγιο 7%, Ιταλία 7%) και μόνο το 7% σε ΗΠΑ – Καναδά.
Επίσης, οι προ του 2010 μετανάστες, κατά 81% ταξιδεύουν με την ίδια συχνότητα στην Ελλάδα, 33% για οικογενειακούς λόγους, 25% για επαγγελματικούς, 30% λόγω ελκυστικών τιμών εισιτηρίων και το 13% επειδή έχουν επιλογές και για άλλους προορισμούς. Μάλιστα, το 40% διαμένει όταν έρχεται στο πατρικό τους σπίτι, το 33% σε δικό τους σπίτι και το 21% σε φίλους ή νοικιάζουν. Κι ακόμη, το 29% έρχεται λόγω της παραδοσιακής ελληνικής φιλοξενίας, το 20% για τη φυσική ομορφιά της πατρίδας μας και το 17% για την πολιτιστική κληρονομιά.
Αντιθέτως, οι μετά του 2010 μετανάστες, κατά 84% ταξιδεύουν με την ίδια συχνότητα στην Ελλάδα, 42% για οικογενειακούς λόγους, 32% για επαγγελματικούς και 23% λόγω ελκυστικών τιμών εισιτηρίων. Από αυτούς, το 72% διαμένει όταν έρχεται στο πατρικό τους σπίτι, το 18% σε δικό τους σπίτι και το 8% σε φίλους ή νοικιάζουν. Αξίζει να σημειώσουμε, ότι το 22% έρχεται για τη διασκέδαση που προσφέρει η Ελλάδα, το 20% για τον καλό καιρό και το 17% για την ελληνική φιλοξενία.
Πάντως, μόνο το 18% προωθεί και υποστηρίζει τα ελληνικά προϊόντα, ενώ μόλις το 11% προβάλλει την Ελλάδα ως τουριστικό προορισμό κι αυτό, ίσως, είναι ένας τομέας που πρέπει να επενδύσει το Υπουργείο Τουρισμού, στο πώς οι Έλληνες του εξωτερικού θα αναδεικνύουν περισσότερο την πατρίδα και τα προϊόντα της.
Ένα ακόμα χαρακτηριστικό, είναι ότι από τους μετανάστες προ του 2010, μόνο το 16% σκέφτεται να επιστρέψει. Εξ αυτών, το 34% για κανέναν συγκεκριμένο λόγο, το 25% για επαγγελματικούς λόγους, το 22% για την καλύτερη κατάσταση που επικρατεί και το 19% για οικογενειακούς λόγους. Από την άλλη, οι μετανάστες από το 2010 και μετά, κατά 49% θέλουν να επιστρέψουν, το 17% για κανέναν συγκεκριμένο λόγο, το 40% για επαγγελματικούς λόγους, το 27% για την καλύτερη κατάσταση που επικρατεί και το 17% για οικογενειακούς λόγους.