Ο έρωτας είναι ζωή.
Όλοι έχουμε δικαίωμα στον έρωτα.
Όλοι μοιραζόμαστε δυνατά συναισθήματα, όταν ένας άνθρωπος αγγίξει την καρδιά μας. Η άνευ όρων αγάπη και αποδοχή αποτελούν κινητήρια δύναμη για την ψυχή. Στις 14 Φεβρουαρίου γιορτάζουμε για όσα αισθανόμαστε και για τον άνθρωπο που αγαπάμε. Για τους ανθρώπους που κάνουν χρήση ναρκωτικών, η αγάπη και η άνευ όρων αποδοχή αποτελεί γέφυρα που τους ενώνει με τη ζωή.
Ενας στους τρεις ανθρώπους που κάνουν χρήση ουσιών πεθαίνει από υπερδοσολογία στην Ελλάδα. Είναι συνήθως νέοι. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζεις, είναι πως οι άνθρωποι αυτοί δεν υπακούνε στα στερεοτυπικά πρότυπα του άστεγου, ή άπορου, που κατά κανόνα προβάλλουν τα ΜΜΕ. Μπορεί να είναι ο αδελφός, η κόρη, ο σύζυγος, η συνάδελφος, ή ο σύντροφος με τον οποίο μοιράζεσαι τη ζωή σου. Στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη έχουν καταγραφεί 300 θάνατοι την τετραετία 2018-2021, σε σύνολο 2.500 χρηστών που συμμετείχαν σε προγράμματα ανίχνευσης για HIV και ηπατίτιδες B και C.
Η στατιστική βοηθά να σχηματίσουμε την εικόνα, όμως είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν αποτυπώνει το μέγεθος του προβλήματος. Η ναλοξόνη αποτελεί το φάρμακο-αντίδοτο για την υπερδοσολογία από οπιοειδή. Μια σωτήρια στρατηγική αντιμετώπισης στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται η προστασία της ανθρώπινης ζωής. Η διεύρυνσή της στους ίδιους τους χρήστες και στο ευρύτερο περιβάλλον τους είναι πλέον νόμος, ο οποίος όμως, για να τεθεί σε λειτουργία απαιτεί την έκδοση της Υπουργικής Απόφασης που θα περιγράφει τους όρους και τις λεπτομέρειες για τη διάθεσή της. Η Δέσποινα, ο Χρήστος, ο Μάριος και η Φωτεινή μας δείχνουν γιατί αυτό είναι τόσο σημαντικό, μέσα από τις δικές τους ιστορίες.
Η Δέσποινα από τη Θεσσαλονίκη έχει δει τον αδερφό της να φτάνει πολύ κοντά στον θάνατο. Εζησε το αδιανόητο: Να είσαι εκεί, να θέλεις να βοηθήσεις, αλλά να μην μπορείς. «Είναι χρήστης εδώ και πολλά χρόνια. Κινδυνέυσαμε να τον χάσουμε μπροστά στα μάτια μας. Είχε πέσει σε κώμα από υπερβολική δόση. Έχω νιώσει το άγχος, την αγωνία, το σοκ των γονέων και της οικογένειας που βρίσκεται σε μια τέτοια κατάσταση. Είναι σκληρό να βλέπεις το παιδί σου να “σβήνει”, να στέκεσαι ανήμπορος και απλά να ελπίζεις, ότι το ασθενοφόρο θα φτάσει έγκαιρα. Η ναλοξόνη σώζει ζωές και πρέπει να μπει στα σπίτια, για να έχουν τη δυνατότητα οι οικογένειες χρηστών να προλαβαίνουν τέτοιες καταστάσεις. Η χορήγησή της είναι απόλυτα ασφαλής. Ουσιαστικά μιλάμε για παροχή πρώτων βοηθειών», υπογραμμίζει.
Ο Χρήστος Αναστασίου ζει στην Αθήνα και είναι χρήστης. Θυμάται ακόμα τη δυσκολότερη ημέρα της ζωής του: «Εχω έρθει πίσω στη ζωή δύο φορές χάρη στη ναλοξόνη. Την πρώτη φορά είχα πάει στην Τοσίτσα, στα Εξάρχεια, μετά από συναυλία για να κάνω χρήση. Είχα σπασμούς, έπεσα κάτω. Ξύπνησα στον Ερυθρό Σταυρό. Μου είπαν ότι είχα “φύγει” για μερικά λεπτά και με επανέφεραν με ναλοξόνη. Ευτυχώς ήταν δύο άτομα μαζί μου και κάλεσαν ασθενοφόρο. Τη δεύτερη φορά, με είδε ο πατέρας μου την ώρα που “έπινα”. Μαλώσαμε και έκανα απρόσεκτη χρήση. “Έμεινα” επιτόπου. Οι γονείς μου έκλαιγαν, ο πατέρας μου πίστεψε ότι έφταιγε και η μητέρα μου τον κατηγόρησε. Σώθηκα, επειδή ήρθε ασθενοφόρο και μου χορήγησε ναλοξόνη. Έτσι σώθηκα. Κάθε χρήστης, κάθε άνθρωπος και κάθε εργαζόμενος ή εθελοντής που συναναστρέφεται με χρήστες, θα έπρεπε να έχει τη ναλοξόνη πάνω του, μαζί του, για παν ενδεχόμενο. Άνθρωποι πεθαίνουν από υπερβολική δόση και στις πιάτσες οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν καν τη ναλοξόνη».
Ο Μάριος Ατζέμης υπήρξε γιός καθηγητή και μαθητής του Κολλεγίου Αθηνών. Δύο φορές αντιμετώπισε τον θάνατο από υπερδοσολογία. Δύο φορές τον έσωσε η ναλοξόνη: «Την πρώτη φορά έκανα χρήση μετά από χρόνια αποχής. Είχα πιει αρκετό αλκοόλ και έκανα το λάθος να ξαναπάρω ναρκωτικά. Ο οργανισμός μου δεν το άντεξε και “έμεινα”. Ευτυχώς ένας φίλος κάλεσε ασθενοφόρο. Χρειάστηκε να μου χορηγήσουν ναλοξόνη 2-3 φορές, αλλιώς θα είχα πεθάνει. Τη δεύτερη φορά βρισκόμουν στην Ομόνοια και πάλι κινδύνευσα να “φύγω” από υπερβολική δόση. Η ναλοξόνη ήταν που με κράτησε ζωντανό για δεύτερη φορά. Εβρεχε, ήμουν σε κάτι σκαλάκια και δεν θυμάμαι τι ακριβώς συνέβη. Στο νοσοκομείο μου είπαν ότι πέρασε η αστυνομία, με είδε και κάλεσε ασθενοφόρο». O Μάριος είναι πλέον συνεργάτης του Δημάρχου Αθηναίων, Χάρη Δούκα για τα ζητήματα των εξαρτήσεων.. Παράλληλα, παραδίδει τακτικά διαλέξεις σε μεταπτυχιακά προγράμματα της Ιατρικής Σχολής σχετικά με τις εξαρτήσεις, την μείωση βλάβης και την ανθρώπινη αντιμετώπιση των χρηστών ψυχοδραστικών ουσιών.
Πιθανότατα, δεν θα είχε πετύχει τίποτα από αυτά αν δεν είχε πρόσβαση στη ναλοξόνη εκείνες τις δύο φορές που την χρειάστηκε.
Η Φωτεινή Λεομπίλλα έχει χάσει τον σύζυγό της από υπερβολική δόση. Πέθανε σε ηλικία 33 ετών. «Εγώ ήμουν προφυλακισμένη για κάποιο αδίκημα του νόμου περί ναρκωτικών τότε. Ζούσαμε σε μια επαρχιακή πόλη, αμφότεροι χρήστες, με δύο παιδιά. Ηταν Φεβρουάριος του 1998. Εκανε χρήση με έναν φίλο του, ο οποίος όταν είδε ότι δεν ήταν καλά φοβήθηκε και τον παράτησε. Ο αδερφός του τον βρήκε νεκρό λίγες ώρες αργότερα». Η ίδια η Φωτεινή από τύχη δεν έφτασε ποτέ σε αυτό το σημείο. Μετά από 11 μήνες στη φυλακή, αφυπνίστηκε. «Έκανα το παρελθόν μου, με τη χρήση ναρκωτικών, πλεονέκτημα. Παρακολούθησα σεμινάρια, έγινα ειδική θεραπεύτρια στο ΚΕΘΕΑ ενώ εργάστηκα και στον ΟΚΑΝΑ για δύο χρόνια ως κοινωνιολόγος». Σήμερα είναι αντιπρόεδρος του ΚΕΘΕΑ.
Η Φωτεινή δεν χρειάστηκε ποτέ ναλοξόνη. Ο σύζυγός της, όμως, δεν στάθηκε τυχερός. Θα μπορούσε να έχει πορεία ανάλογη με τη δική της, αλλά δεν του δόθηκε ποτέ μια δεύτερη ευκαιρία: «Σήμερα ίσως να ήταν εν ζωή εάν ο φίλος του ή κάποιος άλλος από αυτούς που έκαναν χρήση είχε μαζί του ναλοξόνη. Ξέρω πολλούς που κάναμε μαζί χρήση τότε, οι οποίοι πέθαναν με τον ίδιο τρόπο. Μου είχε τύχει κι εμένα να βρεθώ μπροστά σε τέτοιο περιστατικό. Φώναξα αμέσως ασθενοφόρο και το άτομο τελικά σώθηκε γιατί έλαβε έγκαιρα ναλοξόνη. Συνέβαινε, συμβαίνει και θα συμβαίνει. Είναι αναγκαίο να καταλάβουμε, ότι πρέπει να έχουν πρόσβαση στη ναλοξόνη όλοι οι χρήστες οπιοειδών και οι οικείοι τους. Ειδικά η εισπνεόμενη είναι τόσο απλή στην εφαρμογή της, ώστε δεν υπάρχει κίνδυνος να γίνει λάθος. Δεν πρέπει να βλέπουμε φοβικά την ναλοξόνη, το μόνο που κάνει είναι να σώζει ανθρώπινες ζωές. Τι πιο πολύτιμο από αυτό;»
Ο Μάριος, ο Χρήστος, η Φωτεινή τα κατάφεραν και μας δείχνουν τον δρόμο. Σήμερα ζουν κοντά μας, εργάζονται και ερωτεύονται. Η ναλοξόνη σώζει ζωές και αρκεί μια Υπουργική Απόφαση για να το επιτρέψει μέσα από την διεύρυνσή της σε όλους, τόσο στους ίδιους τους χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών, όσο και στο ευρύτερο περιβάλλον τους.
Μάθε περισσότερα εδώ: https://naloxonesaveslives.gr/
«Σε ένα συνέδριο που παρακολούθησα στην Αυστραλία, ένας από τους ομιλητές αποκάλυψε ότι το αφεντικό του χρειάστηκε να τον σώσει 2-3 φορές με ναλοξόνη. Αυτός ο άνθρωπος ήταν χρήστης, εργαζόταν κανονικά και στον χώρο εργασίας του υπήρχε ναλοξόνη. Στην Ελλάδα όλα αυτά μοιάζουν πολύ μακρινά. Δεν θα έπρεπε να είναι. Γιατί η ναλοξόνη, αν υπάρχει σε κάθε σπίτι χρήστη ουσιών, είναι βέβαιο ότι θα κρατήσει τον χρήστη στη ζωή μετά από υπερβολική δόση. Μιλάμε για ζωές νέων ανθρώπων που χάνονται ενώ θα μπορούσαν να έχουν σωθεί»
Βάνα Σύψα, καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
«Η ναλοξόνη πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμη και δωρεάν για περιπτώσεις υπερδοσολογί ας. Δυστυχώς στην Ελλάδα καθυστερούμε πολύ να την εντάξουμε στην εθνική μας πολιτική, ενώ έχει αναγνωριστεί διεθνώς ως επιβεβλημένο μέτρο. Είναι αθώα ως προς τις παρενέργειες και πρέπει να έχουν πρόσβαση σε αυτή τόσο οι χρήστες, όσο και τα πρόσωπα του περιβάλλοντός τους. Όταν κάποιος κάνει υπερβολική χρήση, δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Οι χρήστες είναι μια ειδική κατηγορία ανθρώπων και θα πρέπει να τους δείχνουμε ευαισθησία, να χτίσουμε σχέση εμπιστοσύνης και να τους δώσουμε ένα κίνητρο, ώστε να παρακολουθήσουν κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα. Ισως αυτή να είναι η δεύτερη ευκαιρία που δικαιούνται. Λείπει μόνο μία υπουργική απόφαση».
Μένη Μαλλιώρη, καθηγήτρια Ψυχιατρικής στο ΕΚΠΑ, Εκπρόσωπος του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ευρωπαικού Κέντρου για τα Ναρκωτικά και την Τοξικιμανία-EMCDDA