Ένα κορίτσι περπατά μέσα στο άγνωστο πλήθος της πολύβουης πόλης, ένα μικρό παιδί «αναμετράται» με το σωρό των σωσιβίων μετά τη διάσωσή του, ένα αγόρι διαβάζει την «Οδύσσεια» του Ομήρου. Πρόκειται για εικόνες που γεννούν έντονα συναισθήματα και οι οποίες περιλαμβάνονται σε ένα πρωτότυπο ενημερωτικό έντυπο για ασυνόδευτους ανήλικους, το οποίο παρουσίασε η Υπηρεσία Ασύλου.
Το 32 σελίδων έντυπο απευθύνεται στους ασυνόδευτους ανήλικους που βρίσκονται στην Ελλάδα και επιθυμούν να ζητήσουν διεθνή προστασία. Έχει εκδοθεί στα αγγλικά, γαλλικά, φαρσί, νταρί, αραβικά, ουρντού και μπάγκλα. Τη μετάφραση έκαναν οι διερμηνείς της ΜΚΟ Μετάδραση.
«Με το φυλλάδιο αυτό καλύπτεται ένα σημαντικό κενό, της πληροφόρησης των παιδιών αιτούντων άσυλο», παρατήρησε κατά την παρουσίαση του εντύπου η διευθύντρια της Υπηρεσίας Ασύλου, Μαρία Σταυροπούλου.
«Τα ασυνόδευτα παιδιά είναι για εμάς απόλυτα καλοδεχούμενα στη χώρα κουβαλώντας τα δικά τους δεδομένα, της πατρίδας τους. Όμως οι διαδικασίες ένταξης δεν γίνονται βιαστικά, αλλά μας ενδιαφέρει να πλησιάσουμε τα παιδιά», τόνισε από την πλευρά του ο υφυπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γιάννης Μπαλάφας. Ο κ. Μπαλάφας αναφέρθηκε και στην επικείμενη λήξη της θητείας της κ. Σταυροπούλου ως διευθύντριας της Υπηρεσίας Ασύλου (ολοκληρώνεται στις 4 Φεβρουαρίου) λέγοντας ότι «θα την ακολουθεί πάντα η αγάπη και η εκτίμησή μας».
«Αυτό το φυλλάδιο ισορροπεί με μοναδικό τρόπο μεταξύ της καλαισθησίας, της γνώσης και της φιλικότητας προς τα παιδιά», παρατήρησε η γενική γραμματέας του υπουργείου Δικαιοσύνης, Μαρία Γιαννακάκη, η οποία αναφέρθηκε και στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Παιδί,, που εκπονεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα το υπουργείο και σύντομα θα παρουσιαστεί από τη Γενική Γραμματεία Διαφάνειας και τον Συνήγορο του Πολίτη.
Η υπεύθυνη επικοινωνίας της Υπηρεσίας Ασύλου, Ελένη Πετράκη, η οποία είχε την ιδέα δημιουργίας του εντύπου, εξήγησε ότι «βασικός μας στόχος ήταν να εξηγήσουμε στους ασυνόδευτους με απλά λόγια ποια είναι η διαδικασία για να ζητήσουν άσυλο στην Ελλάδα, όχι όμως απλοϊκά, ώστε να αφαιρείται η σημασία της διαδικασίας εξέτασης της αίτησής τους. Αυτό ήταν το πιο δύσκολο σημείο της έκδοσης αυτού του εντύπου».
Τα σχέδια του εντύπου υπογράφει η εικονογράφος, Χριστίνα Τσέβη, η οποία αφού «περιπλανήθηκε» καλλιτεχνικά σε διάφορους τομείς του ντιζάιν, αφιερώθηκε στην εικονογράφηση και πλέον μετράει πολλές συνεργασίες σε Ελλάδα και εξωτερικό. Για τη Χριστίνα η δουλειά του εικονογράφου παραμένει μια διαρκής αφήγηση ενός παραμυθιού που δεν περιορίζεται σε λέξεις. Όπως και στην περίπτωση του εντύπου της Υπηρεσίας Ασύλου.
«Έθεσα στον εαυτό μου το ερώτημα πώς μπορεί να εικονογραφήσει κανείς τη μεγαλύτερη ίσως τραγωδία της εποχής μας. Η απάντηση είναι ότι δεν μπορεί, μπορεί μόνο να παρουσιάσει και να περιγράψει κάποια κομμάτια της και αυτό προσπάθησα να κάνω: να προσπαθήσω να δώσω έναν αισιόδοξο τόνο και να αποφύγω το πολύ δράμα, αλλά με σεβασμό στα βιώματα, τις κακουχίες και τα συναισθήματα που έχει περάσει το κάθε παιδί που θα κρατήσει στα χέρια του τον οδηγό», εξήγησε η Χριστίνα Τσέβη. «Ήθελα επίσης, το κάθε παιδί να αισθανθεί ξεχωριστό γιατί πολλά παιδιά όταν πηγαίνουν σε ξένες χώρες αισθάνονται μειονεκτικά. Όμως το γεγονός ότι βρίσκονται σε ξένη χώρα τα κάνει ξεχωριστά. Γι’ αυτό το λόγο σε πολλές εικόνες ο κόσμος είναι ασπρόμαυρος και το παιδί αποτυπώνεται με χρώμα. Ο κόσμος έχει μια ομοιομορφία και το παιδί είναι ξεχωριστό», πρόσθεσε η ίδια.
Τα συνοδευτικά κείμενα παρέχουν πληροφορίες στα παιδιά για τα δικαιώματά τους στην Ελλάδα. Τι σημαίνει αίτημα ασύλου και προστασία στην Ελλάδα; Πώς γίνεται ένα αίτημα ασύλου και με ποιες διαδικασίες εξετάζεται; Τι ακολουθεί σε περίπτωση αποδοχής ή απόρριψης του αιτήματος; Στα παραπάνω ερωτήματα επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις τα κείμενα του εντύπου, τα οποία είναι γραμμένα στο χέρι «προκειμένου να ταιριάζουν με την αισθητική του εντύπου και να υπερτονίζουν το ανθρώπινο στοιχείο», όπως επισημαίνει η εικονογράφος.
Η εκτύπωση του εντύπου χρηματοδοτείται από το Εθνικό Πρόγραμμα του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης 2014-2020, με 75% χρηματοδότηση της ΕΕ και 25% της Ελλάδας.
Απολογισμός 2017: Στο 46% το ποσοστό αναγνώρισης προσφύγων
Σύμφωνα με τον ετήσιο απολογισμό για το περασμένο έτος που εξέδωσε η Υπηρεσία Ασύλου, κατά το 2017 κατέγραψε 58.661 αιτήσεις ασύλου, εκ των οποίων οι 26.668 υποβλήθηκαν στα πέντε νησιά όπου υπάρχουν κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης. Συνολικά υποβλήθηκαν 40.127 αιτήσεις από άνδρες και 18.535 από γυναίκες. Οι 2.275 υποβλήθηκαν από ασυνόδευτους ανήλικους. Οι κύριες χώρες καταγωγής των αιτούντων ήταν η Συρία (16.396 αιτήσεις), το Πακιστάν (8.923), το Ιράκ (7.924) και το Αφγανιστάν (7.567).
Το συνολικό ποσοστό αναγνώρισης για όλο το έτος ανήλθε στο 46% τοις εκατό. Οι 10.364 έλαβαν καθεστώς διεθνούς προστασίας (άσυλο ή επικουρική προστασία), ενώ 34.646 αιτήσεις απορρίφθηκαν είτε ως αβάσιμες (12.149) είτε ως απαράδεκτες (22.497). Από τις αιτήσεις που απορρίφθηκαν ως απαράδεκτες, σε 12.323 ο λόγος ήταν η μετεγκατάσταση σε άλλο κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε 8.330 ήταν η αποδοχή από άλλο κράτος-μέλος σε εφαρμογή του Κανονισμού Δουβλίνου (κυρίως για λόγους οικογενειακής επανένωσης), και σε 919 ο λόγος ήταν η εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας. Σε 6.989 περιπτώσεις διακόπηκε η διαδικασία ασύλου, κυρίως λόγω σιωπηρής παραίτησης του αιτούντος από την αίτησή του.
Όσον αφορά στη διαδικασία ασύλου που διεκπεραιώνεται στο πλαίσιο της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, κατά το 2017 περαιώθηκε η διαδικασία στα νησιά που φιλοξενούν hotspots σε 25.814 περιπτώσεις, με 5.437 αιτήσεις να καταλήγουν σε απορριπτικό για τον αιτούντα αποτέλεσμα και σε 20.377 περιπτώσεις να αίρεται ο επιβληθείς γεωγραφικός περιορισμός και να επιτρέπεται η μεταφορά του στην ενδοχώρα.
Κατά το 2017 ολοκληρώθηκε το ευρωπαϊκό πρόγραμμα μετεγκατάστασης, που αφορούσε κυρίως υπηκόους Συρίας. Συνολικά 21.726 αιτούντες άσυλο, 6.982 άντρες, 4.925 γυναίκες και 9.819 παιδιά μετεγκαταστάθηκαν με τρόπο ασφαλή και οργανωμένο από την Ελλάδα σε άλλες χώρες – μέλη της ΕΕ. Παράλληλα, το 2017 υποβλήθηκαν 9.784 αιτήματα σε άλλα Κράτη-Μέλη για την ανάληψη από αυτά της ευθύνης εξέτασης των σχετικών αιτήσεων ασύλου, ενώ έγιναν αποδεκτά 7.225 από τα άλλα κράτη-μέλη. Ο κύριος λόγος υποβολής αυτών των αιτημάτων ήταν η οικογενειακή επανένωση (4.334). Επίσης, ζητήθηκε από την Ελλάδα να αναλάβει την ευθύνη εξέτασης των αιτήσεων ασύλου που υποβλήθηκαν σε άλλα κράτη- μέλη σε περίπου 2.000 περιπτώσεις. Η Ελλάδα έκανε αποδεκτά 68 εισερχόμενα αιτήματα, ενώ τελικά μεταφέρθηκε στην Ελλάδα ένα άτομο.
Συνολικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση υποβλήθηκαν το 2017 περίπου 700.000 αιτήσεις ασύλου, οι μισές σε σχέση με το 2016. Αντίθετα, στην Ελλάδα αυξήθηκε ο αριθμός των αιτήσεων ασύλου κατά 15%, με αποτέλεσμα να έχει υποβληθεί το 8,5% όλων των αιτήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ελλάδα, ήδη από το τέλος του προηγούμενου έτους, βρίσκεται στην πρώτη θέση όσον αφορά στην αναλογία αιτούντων άσυλο και κατοίκων στη χώρα. Όπως αναφέρεται σε σχετικό δελτίο τύπου, «η δυσανάλογη αυτή ευθύνη έχει ως αποτέλεσμα τις αναπόφευκτες καθυστερήσεις που παρατηρούνται σε όλα τα στάδια της διαδικασίας ασύλου».
Σχετικά με τη διάρκεια της διαδικασίας ασύλου σε πρώτο βαθμό, αυτή ανέρχεται σε περίπου δύο μήνες κατά μέσο όρο για τις περιπτώσεις κρατουμένων και για όσους έχει επιβληθεί γεωγραφικός περιορισμός (στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου), και έξι μήνες σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις.
Στο τέλος του 2016 η Υπηρεσία Ασύλου λειτουργούσε σε 17 σημεία σε όλη τη χώρα (από πέντε το 2013), ενώ στο τέλος του 2017 λειτουργούσε σε 22 σημεία. Αναμένεται εντός των επόμενων εβδομάδων η έναρξη λειτουργίας γραφείου στα Ιωάννινα.