Κριτική στην τουρκική πολιτική ηγεσία που υπέγραψε τη Συνθήκη της Λωζάνης, οι όροι της οποίας διαμόρφωσαν τη σύγχρονη Τουρκία, άσκησε ο πρόεδρος της χώρας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Με τον τρόπο αυτό υπενθύμισε τις αξιώσεις της Άγκυρας στο Αιγαίο αλλά παράλληλα έκανε και μια ιστορικής σημασίας δημόσια τοποθέτηση, ως ο πρώτος Πρόεδρος της χώρας που εκφράζει τη διαφωνία του με τις αποφάσεις του 1923.
«Η Συνθήκη της Λωζάννης και όλο το Διεθνές Δίκαιο είναι όντως μία πραγματικότητα στον πολιτισμένο κόσμο την οποία κανείς, ούτε η Άγκυρα, μπορεί να αγνοήσει και όλοι οφείλουν να σέβονται. Όσο οδυνηρό και αν τους φαίνεται αυτό», τονίζουν διπλωματικές πηγές σε απάντηση προς τον Τούρκο Πρόεδρο.
Όπως αναφέρει η Hurriyet Daily News, ο Ερντογάν υποστήριξε πως κάποιοι τότε προσπάθησαν να παρουσιάσουν τη Συνθήκη, η οποία είχε υπογραφεί από τον Ισμέτ Ινονού, ως νίκη για την Τουρκία, αλλά όπως ο ίδιος κατέστησε σαφές αυτή η «εκτίμηση» αυτή είναι τουλάχιστον εσφαλμένη.
«Η 15η Ιουλίου (ημέρα διεξαγωγής του πρόσφατου πραξικοπήματος) είναι η επέτειος του δεύτερου πολέμου για την Ανεξαρτησία του Τουρκικού Έθνους. Και έτσι θα πρέπει να την θυμόμαστε. Μας (απείλησαν) με τη Συνθήκη του 1920 και μας έπεισαν να (αποδεχθούμε) τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923. Κάποιοι προσπάθησαν να μας εξαπατήσουν, παρουσιάζοντας τη Λωζάνη ως νίκη. (Αλλά) στη Λωζάνη παραχωρήσαμε τα (τώρα ελληνικά) νησιά, που αν φωνάξεις από τις ακτές του Αιγαίου, θα ακουστείς απέναντι» ανέφερε ο πρόεδρος της Τουρκίας.
Και συνέχισε: «Εξακολουθούμε να αγωνίζονται για το ποια θα είναι η υφαλοκρηπίδα και ποια θα είναι (τα όρια μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας) στον αέρα και στο έδαφος. Αιτία όλων αυτών είναι εκείνοι που κάθισαν στο τραπέζι για (να διαπραγματευθούν) τη συγκεκριμένη συνθήκη. Εκείνοι που καθόνταν σε αυτές τις θέσεις δεν μας δικαίωσαν και τώρα “δρέπουμε” τα προβλήματα (που η συνθήκη προκάλεσε)», για να καταλήξει: «Εάν αυτό το πραξικόπημα είχε πετύχει, θα μας είχαν αναγκάσει να υπογράψουμε μια συνθήκη που θα μας έκανε να αναπολούμε αυτή των Σεβρών».
Σημειώνεται πως η Συνθήκη της Λωζάνης, υπεγράφη στις 24 Ιουλίου 1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες που μετείχαν στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και την Μικρασιατική Εκστρατεία αλλά και στη Συνθήκη των Σεβρών. Βάσει της Συνθήκης προσδιορίστηκαν και οριστικοποιήθηκαν τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας, η οποία ανέκτησε την Ανατολική Θράκη, πήρε τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο, μια λωρίδα γης κατά μήκος των συνόρων με την Συρία και την περιοχή της Σμύρνης. Αντίστοιχα παραχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία, όπως προέβλεπε και η συνθήκη των Σεβρών και παραιτήθηκε από όλες τις διεκδικήσεις για τις παλιές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκτός των συνόρων της και εγγυήθηκε τα δικαιώματα των μειονοτήτων στην Τουρκία. Με ξεχωριστή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αποφασίστηκε η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών από τις δύο χώρες και η αποστρατικοποίηση νησιών του Αιγαίου.
Οι αντιδράσεις των κομμάτων
O Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, με τις δηλώσεις του περί της Συνθήκης της Λωζάννης επιβαρύνει έτι περαιτέρω το ήδη δύσκολο κλίμα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας – δήλωσε η συντονίστρια Εξωτερικών και Άμυνας της ΝΔ, Ντόρα Μπακογιάννη.
«Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών οφείλει να αντιδράσει άμεσα, τονίζοντας ότι οποιαδήποτε αμφισβήτηση υπαρχουσών συνθηκών που αποτελούν τη βάση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ενέχει μόνο προβλήματα για το αύριο. Ο νεο-οθωμανισμός ανήκει στον προηγούμενο αιώνα, και οι σχέσεις των χωρών χτίζονται με το βλέμμα στο μέλλον», τόνισε η κα Μπακογιάννη.
«Οι δηλώσεις Ερντογάν είναι επικίνδυνες και προκλητικές, εντάσσονται στη συστηματική προσπάθεια της τουρκικής ηγεσίας να αμφισβητεί τα νησιά του Αιγαίου και γενικότερα τα σύνορα και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, να εγείρει θέμα "γκρίζων Ζωνών"» τονίζει στην ανακοίνωση που εξέδωσε το ΚΚΕ.
Σε αυτή προσθέτει: «Η περίοδος που γίνονται αυτές οι δηλώσεις μόνο τυχαία δεν είναι, καθώς εντείνονται οι διαπραγματεύσεις για το «κλείσιμο» του Κυπριακού, στη βάση των δύο συνιστώντων κρατών, ενώ είναι σε εξέλιξη τα παζάρια Τουρκίας – ΕΕ για το προσφυγικό ζήτημα. Με τις συγκεκριμένες δηλώσεις η Τουρκία αντικειμενικά ασκεί πίεση για τη διευθέτηση αυτών των θεμάτων, σε ακόμη πιο αρνητική για τους λαούς κατεύθυνση.
Για μια ακόμη φορά εκτίθενται η κυβέρνηση και οι άλλες πολιτικές δυνάμεις, που χρόνια τώρα καθησυχάζουν τον ελληνικό λαό, ότι η συμμαχία Ελλάδας – Τουρκίας, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, είναι παράγοντας «ειρήνης και ασφάλειας στην περιοχή», τη στιγμή που το ΝΑΤΟ όχι μόνο δεν κατευνάζει τις επιθετικές βλέψεις της Τουρκίας, αλλά αντίθετα τις υποθάλπει και τις ενισχύει».
Η Ένωση Κεντρώων αναφέρει:
«Οι δηλώσεις του Τούρκου προέδρου Τ. Ερντογάν για αμφισβήτηση των συμφωνιών του 1923 της Λωζάνης, τορπιλίζουν τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις, ανακόπτουν την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας και επαναφέρουν την Τουρκία σε ρόλο ταραχοποιού στα Βαλκάνια. Απώτερος σκοπός του Τούρκου προέδρου είναι η διχοτόμηση του Αιγαίου, η αμφισβήτηση της ελληνικότητας των νησιών και είναι φανερό από τις δηλώσεις του, ότι παζαρεύει για το θέμα των προσφύγων και της Συρίας, βάζοντας στο τραπέζι ανύπαρκτες Ελληνοτουρκικές διαφορές. Η Ένωση Κεντρώων καλεί την κυβέρνηση να συγκαλέσει το Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής και αν οι απειλές συνεχιστούν, τότε Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών υπό τον πρόεδρο της Δημοκρατίας».
Ερντογάν: Προκλητικός και χωρίς κανένα σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο, είμαι το τίτλος της ανακοίνωσης που εξέδωσε η Λαϊκή Ενότητα (ΛΑ.Ε).
«Οι δηλώσεις του Τ. Ερντογάν, με τις οποίες για πρώτη φορά αμφισβητείται ευθέως από την τουρκική πλευρά η Συνθήκη της Λωζάννης, συνιστούν μια άκρως επικίνδυνη κίνηση, η οποία σε κάθε περίπτωση δείχνει ότι το καθεστώς Ερντογάν συμπεριφέρεται υπεροπτικά και προκλητικά απέναντι στην Ελλάδα και χωρίς κανέναν σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο.
Σημειώνουμε, πάντως, χωρίς προς το παρόν περαιτέρω αναφορές, ως αξιοπερίεργο, τουλάχιστον, το σχόλιο των ελληνικών διπλωματικών πηγών, το οποίο αναφέρεται στη Συνθήκη της Λωζάννης ως ένα γεγονός που μπορεί να φαίνεται «οδυνηρό για την Τουρκία».
Το βέβαιον, πάντως, είναι ότι για την υπεράσπιση των γνήσιων εθνικών συμφερόντων της χώρας μας είναι να αναγκαία όσο ποτέ μια ανεξάρτητη και κυρίαρχη Ελλάδα και μια τέτοια Ελλάδα δεν μπορεί ποτέ να είναι μια χώρα που βρίσκεται κάτω από τη μνημονιακή μπότα και την ΝΑΤΟϊκή κηδεμονία» καταλήγει η ανακοίνωση.