Τζακάρτα, Ινδονησία
Εννέα άτομα διαφόρων κοινωνικών προελεύσεων, ηλικιών και εθνικοτήτων. Όλοι τους αυτή την στιγμή βρίσκονται κρατούμενοι σε ινδονησιακές φυλακές, κατηγορούμενοι για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά και αφορούν την κατοχή ή διακίνηση στις περισσότερες περιπτώσεις, μεγάλων ποσοτήτων μαριχουάνας, κοκαΐνης και ηρωίνης. Η ποινή τους έχει οριστεί.
Παρά τις διεθνείς πιέσεις, από αξιωματούχους άλλων χωρών, επίσημους φορείς και ανθρωπιστικές οργανώσεις, η κυβέρνηση της Ινδονησίας μένει αδιάλλακτη και αφοσιωμένη στο σχέδιο της να καταπολεμήσει το ακανθώδες ζήτημα των ναρκωτικών που πλήττει την χώρα, φέρεται διατιθμένη να προβεί στην μεγαλύτερη μαζική εκτέλεση κρατουμένων των τελευταίων δεκαετιών: Αύριο το πρωί (Τρίτη) η 72ωρη προθεσμία που έχει δοθεί εκπνέει και τότε, ανά πάσα στιγμή οι κρατούμενοι μπορούν να εκτελεστούν.
Οι ιστορίες πίσω από τα πρόσωπα
Οι δύο κατηγορούμενοι είναι νεαροί από την Αυστραλία, όπου γενικά σήμερα τους θυμούνται ως «καλά παιδιά». 31 χρονών σήμερα ο Andrew Chan και 34 ο Myuran Sukumaran, στα νιάτα τους θέλησαν να βρεθούν με χρήματα στα χέρια τους, λένε. Και οι δύο συνελήφθησαν στην Ινδονησία για διακίνηση μεγάλων ποσοτήτων ηρωίνης. Τώρα το έχουν μετανιώσει. Ο ένας έχει αφοσιωθεί στη ζωγραφική, έχει φτιάξει ένα «στούντιο» στη φυλακή, ζωγραφίζει διαρκώς, αναπτύσσει φιλίες με ζωγράφους εκτός φυλακής και διδάσκει και άλλους φυλακισμένους.
Ο άλλος, παιδί σκληρά εργαζόμενης κινεζικής οικογένειας στην Αυστραλία, είχε από μικρός μπλεξίματα με τα ναρκωτικά. Σήμερα έχει αφοσιωθεί στο Χριστιανισμό και βοηθά και άλλους έγκλειστους, παρέχοντας υποστήριξη και συμβουλές. «Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να ζητήσω συγγνώμη», είπε. «Όταν είσαι νέος, νομίζεις πως είσαι αόρατος».
Η μια κοπέλα που περιμένει την εκτέλεση της, είναι από τις Φιλιππίνες και ονομάζεται Mary Jane Veloso, ετών 30. Πίσω στη χώρα της, τα κύματα συμπαράστασης και έκκλησης για αμνηστία στην ποινή, είναι τεράστια. Τα τα δύο παιδιά που μεγάλωνε μόνη υπό συνθήκες φτώχειας, πριν βρεθεί στην Μαλαισία για αυτό που θεωρούσε ως μια καλοπληρωμένη δουλειά, και από κει στην Ινδονησία με περισσότερα από 2 κιλά ηρωίνης, δίχως να το γνωρίζει, και επί τόπου συλληφθεί από την τοπική αστυνομία, διαρκώς ρωτάνε: «πότε θα γυρίσει η μαμά;».
Ο Rodrigo Gularte είναι βραζιλιάνος, 42 χρονών, σέρφερ, και ψυχικά άρρωστος- γιατροί, τόσο στην Βραζιλία όσο και στην Ινδονησία, επιβεβαιώνουν πως πάσχει από σχιζοφρένεια και διπολική διαταραχή, για περισσότερα από είκοσι χρόνια. «Δεν θα έπρεπε καν να βρίσκεται σε τέτοιες συνθήκες κράτησης», λένε. Η υπόθεση του, καθώς και το ότι νωρίτερα το ίδιο έτος, τον Ιανουάριο, η ινδονησιακή κυβέρνηση εκτέλεσε ακόμη έναν βραζιλιάνο πολίτη, συνετέλσαν ώστε η Βραζιλία να ανακαλέσει τον πρέσβη της από την ασιατική χώρα.
Οι τέσσερις είναι νιγηριανοί, από 41 ως 50 χρόνων. Ο ένας τους, ο Okwudili Oyatanze, 41 ετών, μέσα στη φυλακή έχει αφιερωθεί στη σύνθεση χριστιανικής μουσικής- συνολικά έχει γράψει περισσότερα από 70 τραγούδια και παίζει μουσική τόσο με έγκλειστους όσο και με φύλακες.
Ο άλλος, ο Jamiu Owolabi Abashin, ετών 50, βρίσκεται στη φυλακή από το 1998. Είχε καταλήξει να ζει στους δρόμους της Μπανγκόγκ, λέει, όταν ένας άλλος Αφρικανός του πρόσφερε δουλειά «με γρήγορα χρήματα». Δεν είχε καταλάβει πως θα έκανε διακίνηση ναρκωτικών. Η θανατική ποινή που του είχε επιβληθεί, μειώθηκε σε είκοσι χρόνια φυλάκισης- λίγο πριν τα είκοσι χρόνια συμπληρωθούν, αντιμετωπίζει και πάλι τη θανατική ποινή, έπειτα από αναβάθμιση της ποινής του.
Ο τρίτος νιγηριανός, o Silvester Obiekwe Nwolise, 47 ετών, που εξαπατημένος και από εξασφάλιση δήθεν εργασίας στο Πακιστάν, βρέθηκε να «περνάει» ναρκωτικά στην Ινδονησία, καταγγέλει πως κατά τη διάρκεια της δίκης του δεν είχε δυνατότητα μετάφρασης. Ως εκ τούτου, δεν μπόρεσε καν να υπερασπιστεί τον εαυτό του.
Ο τέταρτος, 50χρονών, Martin Anderson, 50 ετών, συνελήφθη στη Τζακάρτα το 2003 για κατοχή μεγάλης ποσότητας ηρωίνης και καταδικάστηκε σε θάνατο το 2004. Έχει ασκήσει έφεση, αλλά όπως λένε οι δικηγόροι του «φοβάται πως θα εκδικαστεί αφού πεθάνει».
Ανάμεσα τους και ένας ντόπιος, από την Ινδονησία, ο Zainal Abidin, 50 ετών. Εργατικής τάξης, ο οποίος σε αντίθεση με τους προαναφερθέντες, που αντιμετωπίζουν κατηγορίες λόγω κατοχής και διακίνησης ηρωίνης, συνελήφθη για 58 κιλά μαριχουάνας που βρέθηκαν σπίτι του.
Ο 10ος κρατούμενος, καταδικασμένος σε θανατική ποινή, γαλλικής υπηκοότητας, ο Serge Atlaoui, 51 ετών, την τελευταία στιγμή κατάφερε να εξασφαλίσει δύο εβδομάδες αναστολής. Στο εργοστάσιο, τις μηχανές του οποίου επέβλεπε, δηλώνει πως δεν ήξερε πως γινόταν παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων μεθαμφεταμίνης και κεταμίνης.
Το κοινό τους: Ο θάνατος
Η 78ωρη ειδοποίηση που έχει δοθεί στον καθέναν από τους συλληφθέντες, εκπνέει στις 12 το πρωί της Τετάρτης. Μετά από την ώρα εκείνη, ανά πάσα στιγμή, σε ένα απόκρημνο νησί στα νότια της Τζάβα όπου έχουν μεταφερθεί οι περισσότεροι και αναμένεται να μεταφερθούν και οι άλλοι, θα μπορούν να βρεθούν αντιμέτωποι με τα εκτελεστικά αποσπάσματα. Πρόκειται, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, για την μεγαλύτερη σε αριθμό εκτελεσθέντων, μαζική εφαρμογή της θανατικής ποινής στην Ινδονησία.
Από όταν γνωστοποιήθηκε η ιστορία, όλο και περισσότερο καθώς περνάν οι μέρες, διπλωματικά σώματα και αξιωματούχοι από τις χώρες των καταδικασθέντων και ανθρωπιστικές οργανώσεις, καλούν την κυβέρνηση της Ινδονησίας να αναστείλει τις ποινές. Κάποιες χώρες- όπως η Γαλλία και η Αυστραλία- εκφράζουν την αντίθεση τους κατά της θανατικής ποινής, σε κάθε περίσταση.
«Τίποτα δεν θα κερδηθεί και πολλά θα χαθούν αν οι δύο νεαροί Αυστραλοί εκτελεστούν», δήλωσε η υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας, Julie Bishop, κάνοντας έκκληση πως έστω και τώρα «δεν είναι αργά για να αλλάξει κανείς την καρδιά του».
Πολλές ανθρωπιστικές οργανώσεις, ακόμη και εντός της Ινδονησίας, επιτίθενται στο δικαστικό σύστημα της ασιατικής χώρας, χαρακτηρίζοντας το «διεφθαρμένο» και ανεπαρκές. Ο Christof Ηeyns, από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, ζήτησε την άμεση παύση των εκτελέσεων στην Ινδονησία, γιατί «δεν ακολουθούνται τα διεθνή πρότυπα».
Η κυβέρνηση της Ινδονησίας από την μεριά της παρουσιάζεται αδιάλλακτη.
Στο ίδιο νησί, εξάλλου, τον Ιανουάριο εκτελέσθηκαν πέντε ακόμη ξένοι διακινητές ναρκωτικών, με την εφαρμογή της θανατικής ποινής να εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της στρατηγικής του προέδρου της χώρας, Joko Widodo, για να αποκριθεί στην κατάσταση που επικρατεί με την κατάχρηση και διακίνηση ναρκωτικών, που αποκαλεί «εθνική έκτακτη ανάγκη». Σύμφωνα με τα στοιχεία της κυβέρνησης, περισσότεροι από 30 άνθρωποι πεθαίνουν από κατάχρηση ναρκωτικών κάθε ημέρα- στοιχεία που αμφισβητούνται έντονα, ωστόσο, στο εξωτερικό.
Ο Ινδονήσιος ηγέτης, χαρακτηρίζει την κριτική που ασκείται ως «ξένη παρέμβαση» και απαιτεί από τα ξένα κράτη να σεβαστούν το «δικαίωμα της χώρας του να εφαρμόζει τους νόμους της». Σύμφωνοι με την εφαρμογή της θανατικής ποινής γενικότερα φέρονται να είναι και οι περισσότεροι πολίτες της Ινδονησίας όμως, υποστηρίζοντας το συγκεκριμένο νόμο και, σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, ζητώντας την επέκταση του σε ορισμένους τομείς όπως η διαφθορά σε κρατικά ζητήματα.
Πως θα γίνουν οι εκτελέσεις
Την ημέρα των εκτελέσεων, μετά τα μεσάνυχτα, οι φυλακισμένοι θα οδηγηθούν από την φυλακή του Pasir Putih όπου κρατούνται σε ημιαπομόνωση, στο νησί Nusakambangan, σε μια τοποθεσία αρκετά μακριά, προκειμένου να μην ακούσουν τους πυροβολισμούς οι άλλοι κρατούμενοι.
Όλοι οι φυλακισμένοι θα φορούν ειδικές λευκές στολές. Οι πρώτοι δύο από τους φυλακισμένους, σιδηροδέσμιοι σε χέρια και πόδια, θα έχουν το δικαίωμα να επιλέξουν αν θέλουν να έχουν δεμένα τα μάτια τους ή όχι, να στέκονται, να κάθονται ή να γονατίσουν.
Ξεχωριστές 12μελείς ομάδες εκτέλεσης- μια ομάδα για κάθε φυλακισμένο- που ανήκουν στα ειδικά σώματα της εθνικής φρουράς, θα στέκονται στα πέντε ή στα δέκα μέτρα.
Οι κατάδικοι έχουν λίγα λεπτά για τον εαυτό τους, μέχρι ένας διοικητής της αστυνομίας που θα τους εποπτεύει, να υψώσει το σπαθί του ειδοποιώντας τις δύο ομάδες να υψώσουν τα όπλα τους και να στοχεύσουν τους κρατουμένους.
Ο διοικητής θα κατεβάσει το σπαθί του, δίνοντας εντολή για πυρ. Η ίδια διαδικασία θα επαναληφθεί και στους υπόλοιπους, ανά δυάδες και πάλι.
Κρατική διαφθορά
Έντονες είναι οι διαμαρτυρίες, τόσο από την πλευρά των καταδικασθέντων σε θάνατο, όσο και από φορείς και οργανώσεις, για τις συνθήκες υπό τις οποίες καταδικάστηκαν τελικά οι κατηγορούμενοι. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι κατηγορούμενοι ήταν αναγκασμένοι να παραστούν σε δίκες τις οποίες δεν καταλάβαιναν, αφού γίνονταν στα Ινδονησιακά και δεν τους παρεχόταν κάποιος μεταφραστής. Η 30χρονη από τις Φιλιππίνες, μάλιστα, αναφέρει πως η δικηγόρος της μιλούσε «ελάχιστα» αγγλικά.
Στις περιπτώσεις των δύο καταδικασθέντων Αυστραλών, οι δικηγόροι τους έχουν καταγγείλει πως οι δικαστές είχαν προσφερθεί να «μειώσουν» τις θανατικές ποινές, με το ανάλογο χρηματικό αντάλλαγμα. Η γυναίκα, ινδονησιακής καταγωγής, του ενός από τους καταδικασθέντες Νιγηριανούς, αναφέρει πως ο δικαστής υποστήριξε πως θα μπορούσε να μετατρέψει την ποινή θανάτου του άντρα της σε ποινή κάθειρξης 20 χρόνων, για 22.000 δολάρια.
Στην περίπτωση του Βραζιλιάνου συλληφθέντα, στις ινδονησιακές αρχές έχουν προσκομιστεί έγγραφα περισσότερων από 20 χρόνων, που πιστοποιούν πως αντιμετωπίζει ψυχικά προβλήματα από έφηβος ακόμη, αλλά και έγγραφα γιατρών στην Ινδονησία, από το 2004 και έπειτα που αποδεικνύουν την θέση αυτή. Ωστόσο, παρότι σύμφωνα με την νομοθεσία της χώρας δεν μπορούν να αποδοθούν ποινικές κατηγορίες σε άτομο που αντιμετωπίζει ψυχικά προβλήματα, το γραφείο του γενικού εισαγγελέα επικαλούμενο δικές του έρευνες- τις οποίες δεν δημοσιοποιεί- αναφέρει πως ο καταδικασθείς είναι υγιής.
Ο ηγέτης της ασιατικής χώρας, Joko Widodo έχει αρνηθεί να μιλήσει στο τηλέφωνο με τον αυστραλό πρωθυπουργό Tony Abbot, που εκτός άλλων έχει προτείνει μια ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ των δύο εθνών, προκειμένου να επιστρέψουν στην Αυστραλία οι δύο κρατούμενοι. Προσφέρθηκε, μάλιστα, να αναλάβει τα κόστη αυτά.
Τα πορτραίτα των καταδικασθέντων, σκιαγραφούν οι New York Times, ενώ έκταση δίνουν μεγάλα διεθνή Μέσα, όπως το Al Jazeera, το ABC News, το BBC.