Οι τελευταίοι εν ζωή ηγέτες των Ερυθρών Χμερ βρέθηκαν ένοχοι γενοκτονίας, σχεδόν 40 χρόνια μετά την πτώση του, διεθνώς γνωστού για την κτηνωδία του, κομμουνιστικού καθεστώτος του Πολ Ποτ στην Καμπότζη.
Ο 92χρονος Νουόν Τσέα, που ήταν δεύτερος στην ιεραρχία μετά τον Πολ Ποτ, και ο Χιεού Σαμφάν, που είχε διατελέσει «κεφαλή» του κράτους, καταδικάστηκαν και οι δύο σε ισόβια για γενοκτονία και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας κατά το διάστημα 1977-1979, σε μια εξέλιξη που θεωρείται κομβικής σημασίας για τις δίκες σχετικά με τους Ερυθρούς Χμερ.
Σημειώνεται πως και οι δύο εκτίουν ποινές ισόβιας φυλάκισης για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η Καμπότζη δεν έχει θανατική ποινή.
Και οι δύο τους ισχυρίστηκαν πως αποτελούν στόχους πολιτικής δίωξης.
Σύμφωνα με την ετυμηγορία, οι Ερυθροί Χμερ πραγματοποίησαν γενοκτονία σε βάρος της βιετναμέζικης μειονότητας και της μειονότητας των Τσαμ. Το αν οι διώξεις των Τσαμ – μιας μουσουλμανικής εθνοτικής ομάδας που προέβαλε αντίσταση στους Ερυθρούς Χμερ- αποτελούσαν γενοκτονία ήταν αντικείμενο διαφωνιών για αρκετά χρόνια.
Το δικαστήριο αποφάνθηκε πως ο Σαμφάν δεν ήταν ένοχος για γενοκτονία σε βάρος των Τσαμ, λόγω έλλειψης στοιχείων, ωστόσο βρέθηκε ένοχος για γενοκτονία σε βάρος των Βιετναμέζων με βάση την αρχή της συλλογικής διοικητικής ευθύνης. Ο Νουόν Τσεά, που χαρακτηρίστηκε από το δικαστήριο ως «το δεξί χέρι του Πολ Ποτ» βρέθηκε ένοχος σε όλες τις κατηγορίες για γενοκτονία των Βιετναμέζων, των Τσαμ και πρώην αξιωματούχων των Χμερ.
Οι Ερυθροί Χμερ επιδίωκαν να δημιουργήσουν μια αγροτική ουτοπία, χωρίς «ταξικές διαφορές» αδειάζοντας τις πόλεις χάριν μεγάλων αγροτικών κοινοβίων. Αντ’αυτού, οι ριζοσπαστικές πολιτικές τους οδήγησαν σε πρακτική γενοκτονία μέσω λιμού, εξάντλησης και εκτελέσεων.
Οι Ερυθροί Χμερ, υπό την ηγεσία του Σάλοθ Σαρ, ευρύτερα γνωστού ως Πολ Ποτ, ήταν ένα ριζοσπαστικό μαοϊστικό κίνημα που είχε ιδρυθεί από διανοούμενους με γαλλική παιδεία. Σκοπός τους ήταν να δημιουργήσουν μια αυτάρκη, αγροτική κοινωνία. Για αυτό άδειασαν τις πόλεις, εκτοπίζοντας τους κατοίκους τους, τους οποίους έστειλαν να δουλέψουν σε αγροτικά κοινόβια. Πολλοί εξαναγκάστηκαν να δουλεύουν μέχρι θανάτου, ενώ άλλοι λιμοκτονούσαν, καθώς η οικονομία καταποντιζόταν.
Έμειναν στην εξουσία για τέσσερα χρόνια, από το 1975 ως το 1979, τα οποία χαρακτηρίστηκαν από κτηνωδίες χωρίς όρια: Το κομμουνιστικό καθεστώς των Ερυθρών Χμερ βασάνιζε και εξόντωνε όλους όσους θεωρούσε εχθρούς του, από διανοούμενους μέχρι μειονότητες, πρώην κυβερνητικούς αξιωματούχους και τις οικογένειές τους. Η έκταση και η αγριότητα των διώξεων και των εκτελέσεων- πολλές εκ των οποίων κατεγράφησαν ενδελεχώς από αξιωματούχους- καθιστά το κομμουνιστικό καθεστώς των Ερυθρών Χμερ ένα από τα πιο βίαια του 20ού αιώνα, καθώς εκτιμάται πως κατά την περίοδο που ήταν στην εξουσία πέθαναν από 1,7 μέχρι 2,2 εκατομμύρια άνθρωποι.
Το καθεστώς κατέρρευσε μετά από εισβολή των Βιετναμέζων το 1979. Ο Πολ Ποτ τράπηκε σε φυγή και παρέμεινε ελεύθερος ως το 1997- πέθανε έναν χρόνο μετά, ενώ ήταν σε κατ’οίκον περιορισμό.
(με πληροφορίες από Associated Press, Reuters, Guardian, BBC )