Ο Ντάχερ Κέλτνερ βρίσκεται σε μια αποστολή να γεμίσει τη ζωή μας με περισσότερο ... δέος.
Πέρασε τις τελευταίες δύο δεκαετίες μελετώντας το δέος, το οποίο, όπως λέει, διαφέρει από τη χαρά ή τον φόβο, και πώς η βίωση του μπορεί να επηρεάσει θετικά το σώμα μας, τις σχέσεις μας με τους άλλους και πώς βλέπουμε και αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο γύρω μας.
Ο Κέλτνερ, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ και διευθυντής του Greater Good Science Center μίλησε πρόσφατα μαζί μας — συγκεκριμένα με τους Ρατζ Πουντζαμπί και ο Νόα Μίχελσον, οικοδεσπότες του podcast «Am I Doing It Wrong?» της HuffPost — για τη δουλειά του, συγκεκριμένα γιατί πρέπει να προσπαθήσουμε να προσδώσουμε περισσότερo «δέος» στη ζωή μας και τι θα συμβεί αν το κάνουμε.
«Είναι καταπληκτικό! Μας λέει τόσα πολλά για την εξέλιξη του ανθρώπινου νευρικού συστήματος», λέει ο Κέλτνερ, συγγραφέας του πονήματος «Δέος: Η νέα επιστήμη του καθημερινού θαύματος και πώς μπορεί να μεταμορφώσει τη ζωή σας». Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, «μία περιοχή του εγκεφάλου απενεργοποιείται [όταν νιώθουμε δέος] — το δίκτυο προεπιλεγμένης λειτουργίας. Εκεί λαμβάνουν χώρα όλες οι διαδικασίες αυτο-αναπαράστασης: Σκέφτομαι τον εαυτό μου, τον χρόνο μου, τους στόχους μου, τις προσπάθειές μου, τη λίστα ελέγχου μου. Αυτό ηρεμεί κατά την περίοδο που βιώνουμε δέος».
Το δέος ενεργοποιεί το πνευμονογαστρικό μας νεύρο. Αυτή είναι «η μεγάλη δέσμη νεύρων που ξεκινά από την κορυφή του νωτιαίου μυελού που μας βοηθά να εστιάζουμε στους ανθρώπους και να διατυπώνουμε λόγο», εξηγεί ο ίδιος και επίσης «επιβραδύνει τον καρδιακό μας ρυθμό, βοηθά στην πέψη και ”ανοίγει” το σώμα μας σε πράγματα μεγαλύτερα από εμάς».
«Το δέος αποτελεί επίσης μέρος του ανοσοποιητικού μας συστήματος ...»
Λοιπόν, πώς μπορούμε να βιώνουμε περισσότερο δέος;
Ο Κέλτνερ, ο οποίος υπηρέτησε ως επιστημονικός σύμβουλος στην ταινία «Inside Out» της Pixar, αναφέρει ότι μπορεί να είναι τόσο απλό όσο να κάνουμε αυτό που αποκαλεί «περπάτημα δέους».
Εκείνος και αρκετοί από τους συναδέλφους του μελέτησαν αυτή την εμπειρία για να μάθουν περισσότερα για το δέος και τι συμβαίνει όταν το νιώθουμε.
«[Η μελέτη περιλάμβανε] άτομα ηλικίας 75 ετών και άνω, ηλικία στην οποία αρχίζουμε να αγχωνόμαστε και να νιώθουμε κατάθλιψη για το (επερχόμενη) τέλος της ζωής και περισσότερο πόνο στο σώμα», αναφέρει ο ίδιος. Τι είναι το «περπάτημα δέους»: «... ενώ είμαστε έξω και κάνουμε βόλτα, πηγαίνουμε σε κάποιο μέρος όπου μπορεί να νιώσουμε θαυμασμό - όπως τότε που είμασταν παιδιά - κοιτάμε τριγύρω τα μικρά και τα μεγάλα πράγματα και απλώς ακολουθούμε αυτή την αίσθηση του μυστηρίου και του θαύματος της ζωής. Αυτό είναι το μόνο που τους ζητήσαμε να κάνουν».
Ο ίδιος εξήγησε ότι το να νιώθουμε δέος και θαυμασμό κατά τη διάρκεια μιας βόλτας (ή οπουδήποτε αλλού) μπορεί να είναι τόσο απλό όσο το να σταματήσουμε και να παρατηρήσουμε τον κόσμο γύρω μας - από κάτι τόσο μικρό όσο ένα πρόσφατα ανθισμένο λουλούδι ως κάτι τόσο μεγάλο όσο ένα ηλιοβασίλεμα που απλώνεται σε ολόκληρο τον ουρανό . Άλλες πηγές δέους περιλαμβάνουν αυτό που αναφέρει ως «ηθική ομορφιά» - το να αντιλαμβανόμαστε την καλοσύνη, τον ανθρωπισμό ή τη γενναιοδωρία άλλων ανθρώπων - να ακούμε μουσική, να ερχόμαστε ενώπιον της τέχνης να στοχαζόμαστε, όλα αυτά μπορεί να συμβούν κατά τη διάρκεια μιας «βόλτας δέους»...
Οι συμμετέχοντες — 75 ετών και άνω — με την πάροδο του χρόνου ένιωσαν λιγότερο πόνο κι αγωνία. Ο χρόνιος πόνος όταν είσαι μεγάλος είναι σοβαρός. «Απλώς χτυπά ένα καμπανάκι στη συνείδησή σας, κι αυτή η τεχνική δίνει λίγη γαλήνη».
Οι επιστήμονες τεκμηρίωσαν επίσης αυτό που ο Κέλτνερ αποκάλεσε «η εξαφάνιση του εαυτού».
«Κάθε εβδομάδα βάζαμε [τους συμμετέχοντες στη μελέτη] να βγάλουν μια φωτογραφία του εαυτού τους και αυτό που βρήκαμε ήταν ότι [όσοι συμμετείχαν στον «περίπατο δέους»] αρχίζουν να μετακινούνται στο πλάι [της] φωτογραφίας. Κάπως έτσι εξαφανίζονταν! Δεν σκέφτονται ”τι ωραία, υπάρχει το πρόσωπό μου και το βρίσκω τέλειο στη φωτογραφία”. Είναι σημαντικό να επεκτείνουμε την προσοχή μας σε πράγματα έξω από τον εαυτό μας».
Τελικά, ο ίδιος υποστηρίζει ότι όσο περισσότερο δέος και θαυμασμό έχουν οι άνθρωποι οποιασδήποτε ηλικίας, τόσο καλύτερα θα είναι...