Όταν οι επιστήμονες άκουσαν αναφορές ότι ένα μεγάλο, μυστηριώδες ψάρι είχε αλιευθεί στην Καμπότζη το 2020, ο ενθουσιασμός τους ήταν μεγάλος.
Θα μπορούσε να είναι το «φάντασμα του Mekong», αναρωτήθηκαν - ένα ασύλληπτο ψάρι που είχε να εμφανιστεί από το 2005 και φοβούνταν ότι είχε εξαφανιστεί;
Οι φωτογραφίες του ψαριού και τα αποκαλυπτικά αναγνωριστικά χαρακτηριστικά του - ένα περίεργου σχήματος στόμα και ένα προεξέχον εξόγκωμα στο σαγόνι του - φάνηκε να το επιβεβαιώνουν.
Αλλά το ψάρι, το οποίο μπορεί να φτάσει τα 66 κιλά, πουλήθηκε πριν οι επιστήμονες μπορέσουν να το δουν από κοντά. Δεν «έμοιαζε με σίγουρη απόδειξη», δήλωσε ο Zeb Hogan, ερευνητής βιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα στο Reno και επικεφαλής μιας πρωτοβουλίας για τη μελέτη και τη διατήρηση ενός από τα πιο βιοποικιλιακά ποτάμια στον κόσμο.
Τρία χρόνια αργότερα, στάθηκαν τυχεροί.
Ψαράδες από την Καμπότζη έπιασαν δύο ψάρια στον ποταμό Mekong, βάρους 11 έως 13 κιλών και μήκους δύο έως τριών μέτρων. Αυτή τη φορά οι ερευνητές είχαν τη δυνατότητα να αγοράσουν και να εξετάσουν οι ίδιοι τα ψάρια.
«Παρόλο που οι ψαράδες ... δεν είχαν ξαναδεί τέτοια ψάρια, ήξεραν ότι είχαν κάτι αξιοσημείωτο, ασυνήθιστο. Ήξεραν ότι άξιζε να επικοινωνήσουν μαζί μας», δήλωσε ο Hogan, μέλος μιας διεθνούς ομάδας επιστημόνων που συνεργάζεται με το τμήμα αλιείας της Καμπότζης, σε συνέντευξή του στο CNN.
Οι ερευνητές δημοσίευσαν τα ευρήματά τους την Τρίτη σε μελέτη στο περιοδικό Biological Conservation.
Ήταν μια στιγμή γιορτής για την ομάδα, η οποία εργάζεται για την προστασία του Mekong, που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα ποτάμια του κόσμου και ταυτόχρονα πηγή ζωής για δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους.
Ο Mekong, που σημαίνει «Μητέρα των ποταμών» στις γλώσσες της Ταϊλάνδης και του Λάο, διασχίζει πολλές χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας και είναι εξαιρετικά πλούσιος όσον αφορά τη βιοποικιλότητα του. Όμως, αντιμετωπίζει διάφορες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της υπεραλίευσης και της υποβάθμισης των βιοτόπων του.
Αυτές οι προκλήσεις είναι οι λόγοι για τους οποίους οι επιστήμονες ανησυχούσαν εδώ και καιρό ότι το «φάντασμα του Mekong», ένας υπό εξαφάνιση γιγάντιο κυπρίνο σολομού που μπορεί να φτάσει σε μήκος τα δύο μέτρα, κατάφερε να εξαφανιστεί.
Καλυμμένο στο μυστήριο
Το ψάρι, που κατάγεται από τον Mekong ονομάστηκε επίσημα το 1991. Από τότε, έχουν καταγραφεί λιγότερα από 30 του είδους του, γεγονός που το καθιστά εξαιρετικά σπάνιο είδος, σύμφωνα με δελτίο τύπου του Πανεπιστημίου της Νεβάδα στο Reno.
Η ομάδα ερευνητών του Hogan - που μελετά επίσης άλλα είδη και μέρη του περιβάλλοντος του Mekong - έχει παρακολουθήσει τον γιγάντιο κυπρίνο σολομού, μελετώντας τις αγορές ψαριών και κάνοντας προγράμματα ενημέρωσης με ντόπιους ψαράδες.
Ο ίδιος ο Hogan, ο οποίος έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της καριέρας του στη μελέτη ψαριών στη λεκάνη του ποταμού Mekong, το έχει δει μόνο μία φορά στις αρχές της δεκαετίας του 2000.
«Το έψαχνα από τότε, γιατί είναι ένα πολύ ασυνήθιστο γιγάντιο ψάρι», είπε ο Hogan. «Νόμιζα ότι ήταν πιθανώς εξαφανισμένο».
«Αυτό το ψάρι είναι ένας δείκτης της υγείας του ποταμού», δήλωσε ο Hogan.
«Είναι ένα σημάδι ελπίδας», πρόσθεσε. «Σημαίνει ότι δεν είναι πολύ αργά».
Ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Bunyeth Chan από το Πανεπιστήμιο Svay Rieng της Καμπότζης, είπε: «Η εκ νέου ανακάλυψη του γιγάντιου κυπρίνου σολομού είναι λόγος ελπίδας, όχι μόνο για αυτό το είδος αλλά για ολόκληρο το οικοσύστημα του Mekong ».
Υπάρχουν πολλοί ερευνητές που δεν γνωρίζουν ακόμη, όπως πόσοι γιγάντιοι κυπρίνοι σολομού υπάρχουν στην πραγματικότητα ή πού κατοικούν αυτοί οι πληθυσμοί.
Η Καμπότζη δεν είναι ένα εύκολο μέρος για να είσαι περιβαλλοντικός ακτιβιστής. Πολλοί έχουν φυλακιστεί ή σκοτωθεί όλα αυτά τα χρόνια, καθώς προσπαθούν να ευαισθητοποιήσουν σχετικά με τη διαφθορά και τα επιχειρηματικά έργα που έχουν επηρεάσει το περιβάλλον.
Νωρίτερα φέτος, 10 νεαροί ακτιβιστές από την ομάδα Mother Nature Καμπότζη καταδικάστηκαν σε έως και έξι χρόνια φυλάκιση, ο καθένας με την κατηγορία της συνωμοσίας κατά του κράτους, καταδίκη που καταδικάστηκε από τους πολιτικούς της αντιπολίτευσης στην εξορία και την εξέχουσα νεαρή περιβαλλοντολόγο Greta Thunberg.