Την 24η Φεβρουαρίου 2022 θα την θυμόμαστε ως την ημέρα εκείνη που διασαλεύθηκε η ευρωπαϊκή τάξη ασφαλείας για πρώτη φορά έπειτα από την λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, με τον πρώτο πόλεμο και την πρώτη κατάληψη ευρωπαϊκού εδάφους να συμβαίνουν τον 21ο αιώνα.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τη μεγαλύτερη χώρα της Ευρώπης με περίπου 44 εκατομμύρια πληθυσμό, σηματοδοτεί και επίσημα το τέλος μιας ιστορικής περιόδου. Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν υποστηρίζει ότι διόρθωσε τα ιστορικά λάθη του παρελθόντος, αφού όπως είχε δηλώσει πριν λίγα εικοσιτετράωρα, το Ουκρανικό έθνος ήταν δημιούργημα των Λένιν και Στάλιν.
Η πολιτική της Δύσης και συγκεκριμένα των ΗΠΑ αποδείχθηκε καταστροφική. Η εφαρμογή του δόγματος Μπρεζίνσκι, με στόχο τον αποκλεισμό της Ρωσίας από την Ευρώπη μέσω της επέκτασης του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη, προκάλεσε την αντίδραση της Μόσχας και επανέφερε τη γερμανική έννοια του Lebensraum, δηλαδή του ζωτικού χώρου, αυτή τη φορά της Ρωσίας. Τώρα το σενάριο η Μόσχα να συνεχίσει την επιθετική της πολιτική και σε άλλες περιοχές, τρομάζει άπαντες.
Ο Πούτιν εκμεταλλεύθηκε στο έπακρο όλες τις ευκαιρίες που του δόθηκαν και βρήκε το «πάτημα» να εισβάλει ως «απελευθερωτής» στην Ουκρανία. Είναι σίγουρο ότι δεν θα αρκεστεί στα όρια του Ντονμπάς και ότι θα επιχειρήσει αλλαγή καθεστώτος με μια φίλα προσκείμενη στη Μόσχα ουκρανική κυβέρνηση.
Η Ε.Ε. σε αυτό το παιχνίδι ισορροπίας φαίνεται να ακολουθεί τις βασικές πολιτικές των ΗΠΑ και της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας χωρίς να μπορεί να διαμορφώσει κοινή πολιτική. Κανείς δεν μπόρεσε να προστατέψει την Ουκρανία. Οι καταδίκες που θα ακολουθήσουν και οι οικονομικές κυρώσεις που θα προσπαθήσουν να επιβάλλουν στην Ρωσία είναι κάτι το αναμενόμενο, αλλά δεν ξέρουμε κατά πόσο αποτελεσματικές θα είναι και ποιους θα πλήξουν περισσότερο.
Ο Πούτιν εγκατέλειψε πλήρως τις πολιτικές της μετασοβιετικής Ρωσίας της δεκαετίας του 1990, αμφισβητώντας ξεκάθαρα και για πρώτη φορά την Pax Americana. Προέβη στην αναθεωρητική ενέργεια γνωρίζοντας ότι ο Αμερικανός ομόλογός του έχει τα χαρακτηριστικά ενός μεταβατικού προέδρου και η χώρα του είναι τόσο διχασμένη όσο δεν είχε υπάρξει από τη δεκαετία του 1960 και μετά. Αλλωστε οι ΗΠΑ έχουν απωλέσει σε μεγάλο βαθμό τη θέση τους στο διεθνές στερέωμα.
Δεν πρέπει να αποκλείσουμε ότι σε αυτό το ντόμινο εξελίξεων θα υπάρξουν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των μελών στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ. Η δύσκολη οικονομική συγκυρία και λόγω της πανδημικής κρίσης θα δυσκολέψει τη λήψη μια αποφασιστικής αντίδρασης εναντίον της Ρωσίας. Η αποκλιμάκωση είναι επιθυμητή και από τις δύο πλευρές, αλλά στο μεσοδιάστημα πολλά μπορεί να συμβούν τόσο σε γεωπολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Το τίναγμα των φτερών της πεταλούδας στην Ουκρανία μπορεί να επηρεάσει από το πιο μικρό χωριό της Ευρώπης όσο και την αμερικάνικη FED.
Επομένως θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι στο διεθνές σύστημα ο κόσμος αλλάζει και γίνεται πιο ασταθής. Υπό αυτό το πρίσμα θα επαναπροσδιοριστούν παλαιότερες και θα δημιουργηθούν νέες συμμαχίες κάποιες από τις οποίες προβλέπεται να έχουν αντιδυτικό χαρακτήρα και να ταχθούν στο πλευρό της Ρωσίας. Κρίσιμο θα είναι πως θα κινηθεί η Κίνα, η οποία διεκδικεί την Ταΐβάν, το Ιράν αλλά και η Ινδία.
Τα σημερινά γεγονότα καταδεικνύουν ότι οι ισχυροί μπορούν να καταστρατηγούν το διεθνές δίκαιο και ότι η αναθεωρητική πολιτική επανέρχεται θα πρέπει να προβληματίσει, επιτέλους, και την Ελλάδα.
Η ρωσική επέμβαση στο Λουγκάνσκ και Ντονιέτσκ θυμίζει την εισβολή στην Κύπρο το 1974 και την τουρκική αναγνώριση στη συνέχεια των κατεχόμενων περιοχών της Κύπρου ως ανεξάρτητου κράτους.
Φαίνεται ότι υπάρχει μια ιστορική αντιστοιχία όσον αφορά την αποστολή «ειρηνευτικών δυνάμεων». Επίσης, γνωρίζουμε ότι η Τουρκία, η οποία κατέχει ήδη έδαφος σε Κύπρο, Συρία και Ιράκ και παρεμβαίνει στρατιωτικά σε διάφορες χώρες, από την Λιβύη μέχρι τον Καύκασο, κλιμακώνει την επιθετική της πολιτική εναντίον μας, επιθυμεί και αυτή να «διορθώσει» την ιστορία με την αλλαγή της Συνθήκης της Λωζάνης. Ακολούθως κάνει λόγο για τουρκική μειονότητα στη Θράκη, μας καταγγέλλει για στρατικοποίηση των νησιών, μας κατηγορεί ότι της στερούμε ζωτικό χώρο και για αυτό το λόγο μας έχει κηρύξει casus belli προσπαθώντας να «γκριζάρει» περιοχές στο Αιγαίο, ενώ ταυτόχρονα διεθνοποιεί τις παράλογες απαιτήσεις της στα διεθνή φόρα.
Παράλληλα είναι βέβαιο ότι ο «επιτήδειος ουδέτερος» θα ζητήσει ανταλλάγματα για να συνδράμει την Δύση στην ουκρανική κρίση, ιδίως τώρα που το ΝΑΤΟ απέκτησε και πάλι ουσιαστικό λόγο ύπαρξης στην Ευρώπη.
Όσον αφορά την Ελλάδα μπορεί να κάνει τις αντίστοιχες αναγωγές του τι συμβαίνει όταν ένα μικρό κράτος βασίζεται μόνο στις υποσχέσεις των συμμάχων και δεν διαμορφώνει μια ισχυρή αποτρεπτική στρατηγική και τις ανάλογες συμμαχίες.
Κλείνοντας για την Ελλάδα πρέπει επιτέλους η τουρκική επιθετική πολιτική να καταγγελθεί στο υψηλότερο επίπεδο, όπως επίσης και η Τουρκική κατοχή στην Κύπρο.
Η Ευρώπη τη δεκαετία του 1930 έμαθε με τραυματικό τρόπο ότι η κατευναστική πολιτική απέναντι στο ναζιστικό καθεστώς ήταν αυτή που οδήγησε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σήμερα είναι μια ευκαiρία για Ευρωπαϊκά κράτη να ενισχύσουν τις πολιτικές στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας και να δείξουν έμπρακτα την δέσμευσή τους προς το διεθνές δίκαιο.
Ελπίζουμε η ουκρανική κρίση να μην εξελιχθεί με τέτοιο τρόπο που η ιστορία να τους καταγράψει ως «Τσάμπερλεν».