Αληθινές ιστορίες που αξίζει να ειπωθούν, διότι αφορούν την προσφυγιά, τον πόνο, τον φόβο, την αγωνία, το πένθος, τη μοναξιά, αλλά και την ανδρεία, την υπομονή, την πίστη, την ελπίδα, την ανθεκτικότητα, την ενσυναίσθηση, την αλληλεγγύη και την αγάπη.
Ο συγγραφέας του βιβλίου Χρήστος Νάκης θέλησε να αποτυπώσει όσο πιο πιστά γίνεται και το πέτυχε, το θετικό κλίμα που επικράτησε στο ξέσπασμα του προσφυγικού κύματος και με την έντονη παλλαϊκή συμμετοχή. Ο Χρήστος Νάκης στο βιβλίο του θέλησε να αναδείξει και το πέτυχε, τις ευαισθησίες και τις αρετές των Ελλήνων, τις οποίες ενδεχομένως κάποιοι δεν γνώριζαν ότι κατείχαν οι ίδιοι, ως πνευματική κληρονομιά του τόπου μας.
Η συμπερίληψη των προσφύγων από τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα, ίσως ξάφνιασε ως προς τη δυναμική της. Ο Jacques Derrida επισήμανε πως δεν υπάρχει πολιτισμός, όταν ταυτόχρονα δεν είναι και ένας πολιτισμός της φιλοξενίας. Αυτός είναι ο λόγος που στους διάφορους πολιτισμούς, υπάρχει έντονος συναγωνισμός για το ποιος είναι ο πιο φιλόξενος τονίζεται στον πρόλογο του βιβλίου Επόμενη στάση Αγάπη.
Απόσπασμα από την εισαγωγή του βιβλίου
Αν υπάρχει κάτι που να περνάει από
χέρι σε χέρι αυτό είναι η ανθρωπιά.
Οδυσσέας Ελύτης
Οι δρόμοι στο κέντρο της Αθήνας ήταν γεμάτοι από ένα πολύχρωμο πλήθος το καλοκαίρι του 2014. Γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι κάθονταν σε πλατείες και πάρκα. Η ενδυμασία τους πρόδιδε πως έρχονταν από άλλη ήπειρο, με άλλη θρησκεία και διαφορετικά βιώματα. Η περίοδος αυτή ήταν ήδη πολύ δύσκολη για τους Έλληνες, που αγκομαχούσαν από τα μνημόνια και τα capital controls.
Και ενώ συνέβαινε όλη αυτή η οικονομική κρίση, η Ελλάδα κατακλύστηκε από κύματα κατατρεγμένων και δεινοπαθούντων ανθρώπων. Μια ξαφνική εισβολή εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων, που προκάλεσε αρχικά πολύ μεγάλη αμηχανία.
Η ξαφνική αυτή πλημμυρίδα των αναγκεμένων ανθρώπων, άγγιξε λίγο πολύ τις περισσότερες περιοχές της πατρίδας μας με αποτέλεσμα πάνω από τους μισούς Έλληνες να συμμετάσχουν με κάποιο τρόπο στην περίθαλψη των αναγκεμένων ταξιδιωτών της Ανατολής. Δεν ήταν εύκολη η αντιμετώπιση του ζητήματος. Αλλά, αρχικά τουλάχιστον, οι πρόσφυγες βρήκαν κατανόηση και αλληλεγγύη. Συγκινητικές ιστορίες ξεδιπλώθηκαν, φιλίες χτίστηκαν, άνθρωποι άλλαξαν για πάντα τον τρόπο που έβλεπαν τη ζωή τους και τον τρόπο που πορεύονταν.
Οι βασικές ανάγκες των προσφύγων ήταν συγκεκριμένες. Φαγητό, ρουχισμός, ένα ασφαλές μέρος για ανάπαυση και ύπνο, μπάνιο, ψυχολογική υποστήριξη και ιατρική βοήθεια. Αγάπη, ένα χαμόγελο αποδοχής και μια υποστηρικτική στάση για να νιώσουν ασφαλείς μέσα στις αντικειμενικά δύσκολες συνθήκες. Πιο σύνθετη διαδικασία, ήταν η ενημέρωση σχετικά με τα απαραίτητα έγγραφα για τη συνέχεια του ταξιδιού τους και η καθοδήγηση στις αρμόδιες υπηρεσίες και φορείς.
Την έκρηξη του προσφυγικού φαινομένου, θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε στις επόμενες σελίδες. Τα περιστατικά που κυρίως θα δούμε, αναφέρονται την περίοδο από το καλοκαίρι του 2014 μέχρι τον Μάρτιο του 2016, όταν η συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία για το κλείσιμο των συνόρων δημιούργησε μία νέα πολύπλοκη κατάσταση στα νησιά και όχι μόνο.
Μέσα στο βιβλίο αυτό, ωστόσο, υπάρχουν και αναφορές σε γεγονότα και δράσεις, που συνέβησαν και μετά τον Μάρτιο του 2016, όπως στο άτυπο camp στο λιμάνι του Πειραιά, που λειτούργησε μέχρι τον Ιούλιο του 2016.
Καταγράφονται γεγονότα, που διαδραματίστηκαν σε άτυπα camps προσφύγων, πλατείες, λιμάνια, δρόμους, και χωράφια, όπως η Ειδομένη. Ουσιαστικά επικεντρωθήκαμε στο τι έγινε, πέρα από τις επίσημες και οργανωμένες δομές της πολιτείας, που μόλις τότε είχαν αρχίσει να δημιουργούνται. Σε αυτά τα περιστατικά συμμετείχαν χιλιάδες συνάνθρωποί μας, γνήσιοι συνταξιδιώτες στα βιώματα, τα οποία περιγράφονται στις σελίδες του βιβλίου.
Η ελληνική κοινωνία, με τον τρόπο που αντιμετώπισε τους ευάλωτους επισκέπτες της, απέδειξε πως διαθέτει υγιή αντανακλαστικά. Οι συμμετέχοντες προέρχονταν από ποικίλα ιδεολογικά στρατόπεδα και κατείχαν διαφορετικές θέσεις ευθύνης. Άθεοι, θρήσκοι, αριστεροί, δεξιοί, αγνωστικιστές, άνθρωποι διαφορετικής εκπαίδευσης και τρόπου ζωής, Έλληνες, Ευρωπαίοι, Ασιάτες, Αμερικανοί, Αυστραλοί, οι οποίοι στο πεδίο δράσης πορεύτηκαν όλοι μαζί για να υποστηρίξουν τον ευάλωτο πρόσφυγα.
Ήταν άνθρωποι αποφασισμένοι, που δε δίστασαν να τσαλακωθούν και να ριχτούν με τα μούτρα στη δουλειά, σε ρόλους όχι και πολύ ελκυστικούς. Το προσφυγικό φαινόμενο μάλιστα υπήρξε η αιτία, ώστε η Ελλάδα να αποτελέσει πόλο έλξης εθελοντών από όλο τον κόσμο.
Ένα τέτοιο παράδειγμα προσέλκυσης υπήρξε και η εθελόντρια Πάμελα Όρμπακ, 62 ετών από τις Η.Π.Α. Η ίδια με χαμόγελο συστήθηκε και μίλησε για τον ρόλο της στη Λέσβο το 2015 ως εξής: «Έχω γίνει λαντζέρης, είμαι η αρχηγός της λάντζας. Είμαι, επίσης, υπεύθυνη για την ανακύκλωση και το άδειασμα των σκουπιδιών και γενικά έχω τη μέριμνα για όλα αυτά. Επίσης, ξοδεύω πολύ χρόνο στο να βρίσκω τα ταίρια για τα μονά παπούτσια».
Με το βιβλίο αυτό λοιπόν, κρατάμε ζωντανές τις μνήμες μας. Ιστορίες που συνέβησαν και θελήσαμε να διηγηθούμε. Αληθινές ιστορίες που αξίζει να ειπωθούν, διότι αφορούν την προσφυγιά, τον πόνο, τον φόβο, την αγωνία, το πένθος, τη μοναξιά, αλλά και την ανδρεία, την υπομονή, την πίστη, την ελπίδα, την ψυχική ανθεκτικότητα, την ενσυναίσθηση, την αλληλεγγύη και την αγάπη. Είναι δηλαδή μια εκ των έσω ματιά. Μιλούν πρόσωπα, που συμμετείχαν και βίωσαν προσωπικά στο πεδίο της δράσης, όσα έγιναν τη στιγμή που έγιναν. Είναι δηλαδή συνδιαμορφωτές των ιστοριών, που μοιραζόμαστε μαζί σας...
...Το πάθος για προσφορά, η ψυχραιμία και η παράδοξη συνεργασία ετερόκλητων ομάδων με συλλογική ευθύνη μέσα στις ιδιαίτερα πιεστικές καταστάσεις απέδωσε αποτελέσματα και έφερε λειτουργικές λύσεις. Όσοι συμμετείχαν στο έντονο αυτό φαινόμενο, έζησαν σε καθημερινή βάση την αγωνία της διαχείρισης ενός φλέγοντος ζητήματος, που αφορούσε ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες. Οι πρόσφυγες της Ανατολής στο περιπετειώδες ταξίδι τους προς την Ευρώπη, για τους περισσότερους αναγκεμένους φιλοξενούμενους είχε πολλές στάσεις.
...Την περίοδο που εξετάζουμε, μια από αυτές τις στάσεις ήταν στην Ελλάδα. Τους έλαχε λοιπόν, να βιώσουν στη στάση τους αυτή, την Αγάπη. Όταν κανείς εμβαθύνει την αγάπη, την αποζητά στη ζωή του. Ως στάση ζωής και ως τερματικό σταθμό. Έτσι προέκυψε άλλωστε και ο τίτλος του βιβλίου.
Αυτό όμως που ήταν και είναι γεγονός είναι πως η Αγάπη είναι θεραπευτική! Θεραπευτική τόσο για τους φιλοξενούμενους όσο και για τους οικοδεσπότες. Η Αγάπη έδωσε την ευκαιρία σε πολλούς να ανανεώσουν τις δυνάμεις τους και να συνεχίσουν τη ζωή τους με μία πιο ευρεία οπτική και με μία νέα στόχευση....
***
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Χρήστος Νάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966. είναι παντρεμένος και έχει δύο παιδιά. Εργάζεται στη Γ. Δ/νση Επικοινωνιών & Πληροφορικής του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ενώ τα ακαδημαϊκά του ενδιαφέροντα καλύπτουν ένα πολύ ευρύτερο φάσμα. Το 2018 ολοκλήρωσε τις σπουδές του στον Ελληνικό Πολιτισμό [ΕΑΠ]. Στο μεταξύ, το 2020, παρουσίασε τη διπλωματική του εργασία, στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος Συμβουλευτικής της ΑΣΠΑΙΤΕ, εξέλιξη της οποίας αποτελεί το παρόν βιβλίο. Το 2021 ολοκλήρωσε το online course Positive Psychology: «Resilience Skills in a Tlme of Uncertainty» [Πανεπιστήμιο της Pennsylvania], ενώ το 2022 ολοκλήρωσε επιτυχώς το ετήσιο επιμορφωτικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Αιγαίου στην Ψυχολογία.
Το 2005 μια μεγάλη στροφή συντελέστηκε εντός του. Επόμενη στάση. Η «αποκάλυψη» στα μάτια του των ανθρώπων του δρόμου, δημιούργησε ρήξεις, γκρέμισε στεγανά και προσέφερε μια νέα, φρέσκια, νοηματοδότηση στη ζωή του. Έχοντας πλέον μεγάλη εμπειρία στο δρόμο [streetwork] και στο προσφυγικό ζήτημα, έχει συνεργαστεί με σημαντικούς ανθρώπους από διαφορετικούς ιδεολογικούς και πολιτικούς Χώρους σε διάφορες κρίσιμες στιγμές του προσφυγικού και της αστεγίας. Κάπως έτσι, κρατά ως δώρο ακριβό στην ψυχή του πολύτιμες στιγμές με ανθρώπους που ζουν στο δρόμο. Πρόσφυγες και φυλακισμένους, διαπιστώνοντας, χρόνια τώρα, πως ο ίδιος είναι ο πλέον ωφελημένος από την επικοινωνία αυτή, νοιώθοντας ευγνωμοσύνη για αυτό.