Ακρως σημαντική η σημερινή ημέρα, αλλά και η εβδομάδα αυτή. Πριν από λίγο υπογράφηκε η σύμβαση έναρξης εργασιών για την κατασκευή της Γραμμής 4 του Μετρό της Αθήνας από την Αττικό Μετρό ΑΕ και την ένωση εταιρειών «J&P ΑΒΑΞ Α.Ε. - GHELLA SpA - ALSTOM Transport S.A».
Στο Θέατρο Άλσος Βεΐκου, παρών ήταν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής, ενώ παρέστησαν ο γενικός γραμματέας Υποδομών, Γιώργος Καραγιάννης, ο αντιπρόεδρος του ΔΣ και διευθύνων σύμβουλος της Αττικό Μετρό ΑΕ, Νικόλαος Κουρέτας και ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου ΑΒΑΞ, Κωνσταντίνος Μιτζάλης.
Μετά από 15 ολόκληρα χρόνια εμπλοκών, το έργο των 1,2 δισ. ευρώ, μπήκε σε τροχιά υλοποίησης.
Η αρχή έγινε τον Δεκέμβριο του 2019, καθώς επανεκκίνησε η διαδικασία ελέγχου των υποφακέλων Δικαιολογητικών συμμετοχής και Τεχνικής Προσφοράς. Μετά από νέες προσφυγές, δικαιώθηκε τελικά η επιχειρηματολογία της Αττικό Μετρό στο ΣτΕ κι έτσι προχώρησε το άνοιγμα των οικονομικών προσφορών, ώστε να φθάσουμε στη σημερινή μέρα.
Ταυτόχρονα, επιλύθηκαν και όλα τα νομικά ζητήματα που τέθηκαν για την εργολαβία των Πρόδρομων Εργασιών. Η σύμβαση υπεγράφη στα τέλη Μαρτίου και οι πρόδρομες εργασίες αφορούν στη μετατόπιση δικτύων Οργανισμών Κοινής Ωφελείας σε όλους τους χώρους που θα γίνουν οι σταθμοί μετρό και τα φρέατα, κυκλοφοριακές μελέτες και παρακάμψεις. Έχουν ήδη ξεκινήσει οι διαδικασίες και μέσα στο καλοκαίρι εγκαθίστανται τα πρώτα εργοτάξια.
Οσον αφορά στον σταθμό Εξάρχεια, ήταν από την αρχή στο σχεδιασμό να γίνει στην πλατεία, όπως είπε ο Κώστας Καραμανλής, επισημαίνοντας ότι «σήμερα, ήδη, πάνω από τους μισούς κατοίκους της Αττικής και το 70% των θέσεων εργασίας, έχουν άμεση πρόσβαση στα μέσα σταθερής τροχιάς. Με τη Γραμμή 4, αλλά και τον υπόλοιπο σχεδιασμό μας –όπως η επέκταση προς Πειραιά που ολοκληρώνουμε, ή οι επεκτάσεις προς τη Δυτική Αττική και προς τα Νότια προάστια που προετοιμάζουμε, το μετρό της Αθήνας συνεχίζει να πηγαίνει πιο μακριά, για να μας φέρνει όλους πιο κοντά».
«Με τη Νέα Γραμμή 4, περιοχές βγαίνουν από την συγκοινωνιακή απομόνωση, περιουσίες αναβαθμίζονται, οι άνθρωποι έρχονται πιο κοντά με ταχύτητα, ασφάλεια αλλά και τη μικρότερη δυνατή περιβαλλοντική επιβάρυνση. Το μεγαλύτερο δημόσιο έργο υποδομής που υλοποιείται στην Ευρώπη, ύψους 1,2 δισ. ευρώ, ξεκινά. Με το νέο έργο, εξυπηρετούνται πολλές πυκνοκατοικημένες περιοχές του κέντρου της Αθήνας, σημαντικά κτίρια και εγκαταστάσεις όπως το ΕΜΠ, η Πανεπιστημιούπολη, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Υπουργείο Πολιτισμού, η Νομική Σχολή, το Μουσείο Μπενάκη. Στην πραγματικότητα δίνει τη δυνατότητα σε πάνω από 300.000 συμπολίτες μας να αφήσουν το αυτοκίνητο. Και να αποσυμφορήσουν τους δρόμους, να βελτιώσουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των μετακινήσεων και τη ποιότητα της ζωής μας συνολικά», τόνισε ο Γιώργος Καραγιάννης.
Τα τεχνικά στοιχεία του έργου
Το πρώτο τμήμα Γραμμής 4 του Μετρό «Άλσος Βεΐκου – Γουδή», έχει σχεδιαστεί με σκοπό να εξυπηρετήσει πολλές πυκνοκατοικημένες περιοχές του κέντρου της Αθήνας.
Με την κατασκευή τεσσάρων νέων σταθμών (Εξάρχεια, Ακαδημία, Κολωνάκι, Ευαγγελισμός), θα αποσυμφορηθούν υφιστάμενοι κεντρικοί σταθμοί Μετρό από τη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση του επιβατικού κοινού και ιδίως ο σταθμός του Συντάγματος.
Η Γραμμή 4 θα εξυπηρετεί πολλά σημαντικά κτίρια και εγκαταστάσεις, όπως νοσοκομεία, τα Δικαστήρια, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Υπουργείο Πολιτισμού, τη Νομική Σχολή του Ε.Κ.Π.Α., το Μουσείο Μπενάκη (κτίριο Κουμπάρη), το Βρετανικό Συμβούλιο, την Πανεπιστημιούπολη.
Θα συνδέεται δε με τις υφιστάμενες Γραμμές του Μετρό με δύο σταθμούς ανταπόκρισης (Πανεπιστήμιο / Ακαδημία, Ευαγγελισμός).
Η Γραμμή 4 του Μετρό θα εκτείνεται σε μήκος περίπου 13 χλμ από το Άλσος Βεϊκου στο Γαλάτσι έως το Γουδή, εντός των Δήμων Αθήνας, Γαλατσίου, Καισαριανής και Ζωγράφου.
Θα περιλαμβάνει 15 νέους σταθμούς, με τα φρέατα αερισμού τους: Άλσος Βεΐκου, Γαλάτσι, Ελικώνος, Κυψέλη, Δικαστήρια, Αλεξάνδρας, Εξάρχεια, Ακαδημία, Κολωνάκι, Ευαγγελισμός, Καισαριανή, Πανεπιστημιούπολη, Ζωγράφου, Ιλίσια, Γουδή.
Θα κατασκευαστεί επίσης ένα νέο Κέντρο Ελέγχου Λειτουργίας (ΚΕΛ) για την Γραμμή 4, με προοπτική ενσωμάτωσης και του ελέγχου λειτουργίας των Γραμμών 1, 2, 3, αλλά και μελλοντικών αυτόματων νέων γραμμών και του Τραμ, καθώς και ένα νέο κτίριο συντήρησης και επισκευών των νέων συρμών, που θα χωροθετηθούν σε διαθέσιμο χώρο στο αμαξοστάσιο Σεπολίων.
Θα κατασκευαστούν τέλος δύο επισταθμοί γραμμής πριν το σταθμό Άλσος Βεΐκου (κάτω από την Λεωφόρο Βεΐκου) και μετά το σταθμό Γουδή (κάτω από τη Λεωφόρο Κατεχάκη), για την εναπόθεση των νέων συρμών, τον καθαρισμό και τη συντήρησή τους.
Κατά μήκος της Γραμμής 4 προβλέπονται εννέα φρέατα ενδιάμεσα ή τερματικά, δηλαδή τα φρέατα ΕΥΔΑΠ, Βεΐκου – Πλυντήριο – Συντήρηση, Βιβλιοθήκης, Διακλάδωσης Ευαγγελισμού, Φορμίωνος, ΝήαρΗστ, Δικαιοσύνης, ΤΒΜ Κατεχάκη, ΓΝΑ.
Η κύρια σήραγγα στο σύνολο του έργου θα είναι διπλής τροχιάς, εσωτερικής ελάχιστης διαμέτρου 8,48 μ, συνολικού μήκους περίπου 10.144 μ. και θα κατασκευασθεί με κατ’ ελάχιστον δύο καινούργια μηχανήματα ΤΒΜ (Tunnel Boring Machine, δηλαδή μηχάνημα διάτρησης σηράγγων, ο γνωστός «μετροπόντικας») ολομέτωπης κοπής.
Τα υπόλοιπα τμήματα αποτελούνται από σήραγγες υπόγειας διάνοιξης με συμβατικά μηχανικά μέσα μονής τροχιάς, μεταβαλλόμενης διατομής και τριπλής τροχιάς.
Το έργο επίσης περιλαμβάνει 20 αυτόματα τρένα χωρίς οδηγό, καθώς και όλα τα απαιτούμενα ηλεκτρομηχανολογικά και σιδηροδρομικά συστήματα για τη λειτουργία της Γραμμής.
Αντικείμενο της σύμβασης
Αντικείμενο της σύμβασης είναι η εκπόνηση της οριστικής μελέτης και της μελέτης εφαρμογής, η κατασκευή των έργων πολιτικού μηχανικού, η προμήθεια, η εγκατάσταση, οι δοκιμές και η θέση σε λειτουργία του ηλεκτρομηχανολογικού και σιδηροδρομικού εξοπλισμού, η συντήρηση του έργου, η εκπαίδευση του προσωπικού και η προμήθεια των ανταλλακτικών της Γραμμής 4 του Μετρό, Τμήμα Α΄ «Άλσος Βεΐκου – Γουδή».
Προϋπολογισμός και διάρκεια έργου
Το συμβατικό τίμημα του έργου είναι, περίπου 1,2 δισ. ευρώ συν ΦΠΑ, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και η προβλεπόμενη διάρκεια υλοποίησης του έργου ανέρχεται σε 8 χρόνια.
Θέσεις σταθμών
- Άλσος Βεΐκου
Ο σταθμός Βεΐκου χωροθετείται κάτω από την Λεωφόρο Ομορφοκκλησιάς (Βεΐκου) στο ύψος της οδού Τράλλεων και αποτελεί τερματικό σταθμό.
- Γαλάτσι
Ο σταθμός Γαλάτσι χωροθετείται κάτω από την Λεωφόρο Ομορφοκκλησιάς (Βεΐκου) και επί της συνέχειας αυτής, οδό Αγ. Γλυκερίας.
- Ελικώνος
Ο σταθμός Ελικώνος χωροθετείται στη συμβολή των οδών Αγίας Γλυκερίας και Πάρνηθος κάτω από το λόφο Ελικώνος, σε χώρο πρασίνου - παιδική χαρά.
- Κυψέλη
Ο σταθμός Κυψέλη χωροθετείται στην νοτιοανατολική πλευρά της πλατείας Κανάρη, από την οδό Κυψέλης μέχρι την οδό Βελβενδού.
- Δικαστήρια
Ο σταθμός Δικαστήρια χωροθετείται στα δυτικά του συμπλέγματος των Δικαστηρίων, στη συμβολή των οδών Ευελπίδων και Μουστοξύδη.
- Αλεξάνδρας
Ο σταθμός Αλεξάνδρας χωροθετείται υπόγεια, διαγώνια στον άξονα της Λεωφ. Αλεξάνδρας, στο ύψος της οδού Μουστοξύδη.
- Εξάρχεια
Ο σταθμός Εξάρχεια χωροθετείται επί της πλατείας Εξαρχείων, στη συμβολή των οδών Στουρνάρη και Σπ. Τρικούπη.
- Ακαδημία
Ο σταθμός «Ακαδημία» χωροθετείται κάτω από την οδό Ακαδημίας, στο ύψος μεταξύ των οδών Ιπποκράτους και Σίνα, στην περιοχή των κτιρίων της «Τριλογίας», μεταξύ του κεντρικού κτιρίου του Πανεπιστημίου Αθηνών καθώς και του πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων. Είναι σημαντικός σταθμός ανταπόκρισης με άμεση υπόγεια σύνδεση με τον σταθμό «Πανεπιστήμιο» στην Γραμμή 2.
- Κολωνάκι
Ο σταθμός Κολωνάκι χωροθετείται επί της πλατείας Φιλικής Εταιρείας, γνωστή ως πλατεία Κολωνακίου, στη συμβολή των οδών Σκουφά, Πατριάρχου Ιωακείμ, Καψάλη, Κουμπάρη, και Κανάρη.
- Ευαγγελισμός
Ο σταθμός χωροθετείται κάτω από το πάρκο της Ριζάρη, παράλληλα με την οδό Ριζάρη και σε γωνία περίπου 60 μοιρών με τον υφιστάμενο σταθμό Ευαγγελισμό της Γραμμής 3.
- Καισαριανή
Ο σταθμός Καισαριανή χωροθετείται στην Λεωφόρο Εθνικής Αντιστάσεως στο ύψος της Λεωφόρου Βασιλέως Αλεξάνδρου και μεταξύ των οδών Υμηττού και Τζων Κένεντυ.
- Πανεπιστημιούπολη
Ο σταθμός Πανεπιστημιούπολη χωροθετείται στο Δήμο Καισαριανής, βόρεια της εσωτερικής οδικής αρτηρίας του Πανεπιστημιακού χώρου.
- Ιλίσια
Ο σταθμός Ιλίσια χωροθετείται στα Άνω Ιλίσια.
- Ζωγράφου
Ο σταθμός κατασκευάζεται υπογείως κατά μήκος της οδού Γ’ Ορεινής Ταξιαρχίας, με το φρέαρ ανοικτού ορύγματος επί της πλατείας Αλεξανδρή (γνωστή και ως πλατεία Γαρδένιας), στη συμβολή των οδών Γ. Ζωγράφου και Γ’ Ορεινής Ταξιαρχίας με τη λεωφόρο Στρ. Αλεξάνδρου Παπάγου. Κατασκευάζεται με την μέθοδο υπόγειας διάνοιξης με συμβατικά μηχανικά μέσα.
- Γουδή
Ο σταθμός Γουδή χωροθετείται κάτω από την οδό Λοχ. Σπηλιωπούλου, καταλαμβάνοντας και τμήμα της πλατείας Ελευθερίας.
Οφέλη για το περιβάλλον
Συνολικά εκτιμάται ότι θα μετακινούνται με τη Γραμμή 4 το Μετρό περίπου 340.000 επιβάτες ημερησίως, ενώ οι μετακινήσεις με ΙΧ αναμένεται να μειωθούν κατά 53.000 περίπου ημερησίως και έκλυση διοξειδίου του άνθρακα εκτιμάται ότι θα μειωθεί κατά 318 τόνους/ημέρα.
Νέες τεχνολογίες
Οι προδιαγραφές για την Γραμμή 4 ακολουθούν νέα πρότυπα και ενσωματώνουν νέες τεχνολογίες, καθώς πολλές απαιτήσεις και διαδικασίες έχουν αλλάξει με βάση την εμπειρία από τα προηγούμενα έργα.
Συνοπτικά, μερικά βασικά σημεία αναβάθμισης και βελτίωσης είναι τα εξής:
- Γραμμή με τρένα χωρίς οδηγό.
- Τρένα φιλικά προς το περιβάλλον και σχεδόν πλήρως ανακυκλώσιμα υλικά, με υπεραυτόματα και έξυπνα συστήματα λειτουργίας.
- Πρόβλεψη επιστροφής αναγεννώμενης ενέργειας της πέδης των συρμών.
- Εξελιγμένα συστήματα αυτομάτου ελέγχου όλων των ηλεκτρομηχανολογικών και σιδηροδρομικών συστημάτων.
- Προβλέψεις κυβερνοασφάλειας στη λειτουργία τραίνων και συστημάτων.
- Εξελιγμένα συστήματα επικοινωνιών και εξυπηρέτησης των επιβατών.
Από τη Γραμμή 4 του Μετρό ξεκινά στην Ελλάδα και η εφαρμογή του μοντέλου Building Information Modeling –το λεγόμενο ΒΙΜ. Μια καινοτόμα πλατφόρμα, που ενισχύεται από την Κομισιόν, αλλά αποτελεί και μέρος των μεταρρυθμίσεων του Ταμείου Ανάκαμψης. Καλύπτει το κενό ανάμεσα στο μελετητή και τον κατασκευαστή του έργου, συνεισφέροντας στην εξοικονόμηση σημαντικών πόρων σε ό,τι αφορά το τελικό κόστος των έργων, που άλλωστε αποτελεί και ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα στην Ελλάδα.