Στη διαπίστωση ότι η διμερής συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας στους τομείς της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και της Κοινωνίας των Πολιτών παρουσιάζει «μεγάλο έλλειμμα» και στην ανάγκη η συνεργασία αυτή να βελτιωθεί με την πολιτική στήριξη των δύο κυβερνήσεων και τη συνδρομή της ΕΕ, καταλήγει η μελέτη που εκπόνησαν το Ελληνικό Ιδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) και η δεξαμενή σκέψης των Σκοπίων «Analytica» και παρουσιάστηκε στα γραφεία του ΕΛΙΑΜΕΠ στην Αθήνα.
Η κοινή έρευνα των δύο ινστιτούτων με θέμα: «Συνεργασία στην Εκπαίδευση, την Κοινωνία των Πολιτών και τον Πολιτισμό μετά την Συμφωνία των Πρεσπών: Πώς συνεχίζουμε;» είχε σκοπό να καταγράψει το ισχύον πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας στους παραπάνω τομείς και περιέλαβε συστάσεις τόσο προς τις δύο κυβερνήσεις, όσο και προς την ΕΕ και στους φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών.
Η έκθεση διαπιστώνει ότι:
1.Στον τομέα της κοινωνίας των πολιτών/ΜΚΟ νεολαίας βασική μορφή συνεργασίας ήταν η συμμετοχή σε προγράμματα για την κινητικότητα των νέων χρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε. (πολυμερές πλαίσιο).
2.Στον τομέα του πολιτισμού βασική συνεργασία ήταν η διοργάνωση φεστιβάλ, εκθέσεων (διμερές πλαίσιο).
3.Στον τομέα της εκπαίδευσης/ έρευνας, η συνεργασία είχε τη μορφή συμμετοχής σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε. (πολυμερές πλαίσιο), καθώς και υπογραφής Μνημονίων συνεργασίας μεταξύ Πανεπιστημίων (διμερές πλαίσιο).
Συμπερασματικά διαπιστώνεται «μεγάλο έλλειμμα διμερούς συνεργασίας», σε αντίθεση με τη συνεργασία στο πολυμερές πλαίσιο (Ε.Ε.) η οποία «υπήρξε πιο συχνή», ενώ συνολικά «η εμπειρία της συνεργασίας αξιολογήθηκε ιδιαίτερα θετικά».
Αποτίμηση του αντίκτυπου της Συμφωνίας των Πρεσπών στη συνεργασία:
Ο αντίκτυπος της Συμφωνίας των Πρεσπών στη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών εκτιμάται από πολλούς φορείς θετικός, αλλά σημειώνεται ότι «μια σειρά από προϋποθέσεις, όπως η στήριξη και η χρηματοδότηση σε κυβερνητικό επίπεδο, καθώς και το ευνοϊκό πολιτικό κλίμα θα παίξουν καθοριστικό ρόλο».
Επίσης, πολλοί φορείς, ιδιαίτερα από την Ελλάδα, επισημαίνουν ότι «οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση στην ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας θα επηρεάσει αρνητικά τη συνεργασία».
Διαπιστώνεται, πάντως, ότι υπάρχει πλέον η επιθυμία για συνεργασία και η κατανόηση πως η συνεργασία είναι ωφέλιμη για όλους.
Οι βασικοί πυλώνες ενός λειτουργικού διμερούς πλαισίου συνεργασίας
Ως βασικούς πυλώνες ενός λειτουργικού διμερούς πλαισίου συνεργασίας, οι συγγραφείς της έκθεσης προτείνουν να υπάρξει δομημένη προσέγγιση που θα υποστηρίζεται από τις κυβερνήσεις των δύο κρατών. Να δοθεί έμφαση στη συνεργασία και στο διάλογο των πολιτών που θα εδράζεται σε ευρωπαϊκές αξίες, καθώς και στην αντιμετώπιση πραγματικών προβλημάτων που απασχολούν τις δύο χώρες, ακόμη και σε τοπικό επίπεδο.
Προς τις δύο κυβερνήσεις προτείνεται να συνεχιστεί η εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών χωρίς καθυστερήσεις, να προσανατολιστούν στη δημιουργία ενός Οργανισμού ή Ταμείου που να δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη νεολαία, να συνεχίσουν τη βελτίωση των διασυνοριακών υποδομών - αυτοκινητόδρομους, το δίκτυο των σιδηροδρόμων και στις εναέριες μεταφορές – και να ενθαρρύνουν τους τοπικούς φορείς στις πρωτοβουλίες ”αδελφοποίησης”.
Η έκθεση προτείνει προς την ΕΕ να ξεκινήσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Βόρειας Μακεδονίας το συντομότερο δυνατό, ώστε να διατηρηθούν οι ευνοϊκές προϋποθέσεις μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών, καθώς και να αυξήσει τους πόρους που προορίζονται για τη διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών.
Τέλος, προς τους φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών προτείνεται να επενδύσουν στο ανθρώπινο δυναμικό (π.χ. εκπαίδευση) και να υπάρξουν πρωτοβουλίες που θα αυξήσουν τις διαπροσωπικές επαφές με την άλλη πλευρά και θα προωθήσουν την εμπέδωση μόνιμων δεσμών. Οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών πρέπει επίσης να επιδιώξουν την συστηματοποίηση της συνεργασίας με ενώσεις πολιτών, δίκτυα οργανώσεων και επαγγελματικές ενώσεις.
Οι συγγραφείς οι οποίοι παρουσίασαν τα πορίσματα της έρευνας είναι ο Ιωάννης Αρμακόλας (επικεφαλής του προγράμματος Νοτιοανατολικής Ευρώπης του ΕΛΙΑΜΕΠ και επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Βαλκανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας), ο Βέλι Κρέτσι (πρόεδρος του Analytica και αναπληρωτής καθηγητής στο South East European University, Τέτοβο, Βόρεια Μακεδονία), o Γεώργιος Χρηστίδης (ερευνητής στο πρόγραμμα Νοτιοανατολικής Ευρώπης και αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Βαλκανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας), ο Ισλάμ Γουσούφι (ερευνητής στο Analytica και λέκτορας στο πανεπιστήμιο Epoka, Τίρανα, Αλβανία) και ο Παναγιώτης Πασχαλίδης (ερευνητής στο πρόγραμμα Νοτιοανατολικής Ευρώπης του ΕΛΙΑΜΕΠ).
Την εκδήλωση προλόγισε η πρέσβειρα της Σουηδίας, Κρίστιν Φόρσγκρεν Μπένγκτσον, στη Βόρεια Μακεδονία. Παρέστη ο πρέσβης της Ελλάδας στη Βόρεια Μακεδονία Δημήτρης Γιαννακάκης, καθώς και διπλωμάτες άλλων χωρών, ακαδημαϊκοί από πανεπιστήμια της πόλης των Σκοπίων και δημοσιογράφοι. Τα πορίσματα της έρευνας σχολίασε η δημοσιογράφος της εφημερίδας ”Η ΑΥΓΗ”, Κάκη Μπαλή.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2019 είναι η τρίτη συνεργασία μεταξύ των δύο ινστιτούτων.
Οι δύο προηγούμενες έρευνες είχαν ως αντικείμενο τη συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας στους τομείς της διασυνοριακής συνεργασίας και της ανώτερης εκπαίδευσης (2017) καθώς και στους τομείς της αστυνομικής συνεργασίας και της δικαιοσύνης (2018).
Και οι τρεις πραγματοποιήθηκαν με χρηματοδότηση από το υπουργείο Εξωτερικών της Σουηδίας και με τη συμπαράσταση των πρεσβειών της Σουηδίας σε Αθήνα και Σκόπια.
(Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)