Το Bitcoin και η ξέφρενη πορεία της αξίας του (τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές είχε πέσει κάτω από τα 12.000 δολάρια) αποτέλεσαν ένα από τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά της χρονιάς που μας πέρασε, καθώς το ψηφιακό νόμισμα σημείωσε μια ιλιγγιώδη «κούρσα», εκκινώντας έναν «πυρετό» κερδοσκοπίας και «τζόγου» στο Ίντερνετ και προκαλώντας προβληματισμούς σε κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο.
«Φούσκα» ή όχι, το Bitcoin σε κάθε περίπτωση φαίνεται πως είναι εδώ για να μείνει- και οι πιο «σκοτεινές» πλευρές του φαινομένου έχουν αρχίσει να αποτελούν αντικείμενα ανάλυσης από ακαδημαϊκούς και μη. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί το paper «Price Manipulation in the Bitcoin Ecosystem» (Neil Gandal, JT Hamrick, Tyler Moore, Tali Oberman) το οποίο δημοσιεύτηκε στο Journal of Monetary Economics και ασχολείται με το ερώτημα ποια είναι η έκταση στην οποία το οικοσύστημα του Bitcoin ελέγχεται από κακόβουλους παράγοντες.
Όπως σημειώνεται σε σχετικό δημοσίευμα του TechCrunch, σε πολλούς είναι εμφανές πως οι αγορές του Bitcoin σε μεγάλο βαθμό χειραγωγούνται από έναν ή δύο μεγάλους «παίκτες». «Αυτό το paper εντοπίζει και αναλύει τις επιπτώσεις της ύποπτης δραστηριότητας trading στο ανταλλακτήριο Bitcoin Mt. Gox, μέσω της οποίας αποκτήθηκαν με απατηλό τρόπο περίπου 600.000 bitcoins, αξίας 188 εκατ. δολαρίων» σημειώνεται σχετικά.
«Και στις δύο περιόδους, η ισοτιμία δολαρίου- Bitcoin αυξήθηκε κατά 4% τις ημέρες κατά τις οποίες λάμβαναν χώρα ύποπτες δραστηριότητες, εν συγκρίσει με ελαφρές πτώσεις τις ημέρες χωρίς ύποπτες δραστηριότητες...το paper δείχνει ότι η ύποπτη δραστηριότητα trading πιθανότατα προκάλεσε την άνευ προηγουμένου έκρηξη στην ισοτιμία δολαρίου- Bitcoin στα τέλη του 2013, όταν έκανε άλμα και πήγε από τα 150 δολάρια σε πάνω από 1.000 μέσα σε δύο μήνες».
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι πολλές περιπτώσεις χειραγώγησης τιμής έλαβαν χώρα απλά επειδή η αγορά ήταν ακόμα πολύ «αδύναμη» για πολλά «κρυπτονομίσματα»: «Παρά τη μεγάλη αύξηση της κεφαλαιοποίησης αγοράς, παρόμοια με την αγορά bitcoin το 2013, οι αγορές για αυτά τα άλλα κρυπτονομίσματα είναι πολύ αδύναμες. Ο αριθμός των κρυπτονομισμάτων έχει αυξηθεί από περίπου 80 κατά την περίοδο που εξετάστηκε τα 843 σήμερα! Πολλές από αυτές τις αγορές...είναι ευάλωτες σε χειραγώγηση τιμών» σημειώνουν σχετικά οι ερευνητές.
Η χειραγώγηση έλαβε χώρα κυρίως μέσω δύο bots (Markus και Willy), τα οποία φαίνονταν να πραγματοποιούν καθ’όλα νόμιμες συναλλαγές, αλλά στην πραγματικότητα δεν τους ανήκαν τα bitcoins που χρησιμοποιούσαν. Κατά τη διάρκεια των γεγονότων στο Mt. Gox, ένας αριθμός από αυτά τα bots ήταν σε θέση να πραγματοποιούν ψεύτικες συναλλαγές, χειραγωγώντας έτσι την αξία του Bitcoin.
Όπως γράφουν οι ερευνητές, «η έκταση του trading που ανέφερε το Mt. Gox περιελάμβανε τις απατηλές συναλλαγές, με αποτέλεσμα να δοθεί το μήνυμα ότι λάμβανε χώρα έντονη δραστηριότητα... το paper αργότερα δείχνει πως, ακόμα και αν παραβλεφθεί η απατηλή δραστηριότητα, η μέση έκταση trading σε όλα τα μεγάλα ανταλλακτήρια που εμπορεύονταν bitcoins και δολάρια ήταν πολύ υψηλότερη τις ημέρες κατά τις οποίες τα bots ήταν ενεργά. Η σχετιζόμενη αύξηση του “non-bot” trading ήταν, φυσικά, επικερδής για το Mt. Gox, εφόσον εισέπραττε τέλη συναλλαγών. Αλλά το Willy εξυπηρετούσε άλλον έναν σκοπό επίσης. Μια θεωρία, που αρχικά αναφέρθηκε σε post του Reddit λίγο μετά την κατάρρευση του Mt. Gox, είναι ότι χάκερ έκλεψαν έναν μεγάλο αριθμό bitcoins από το Mt. Gox τον Ιούνιο του 2011 και ότι ο ιδιοκτήτης του ανταλλακτηρίου, Μαρκ Καρπάλες, προέβη σε ασυνήθιστες ενέργειες για να καλύψει αυτή την απώλεια, επί σειρά ετών».
Σε κάθε περίπτωση, το συμπέρασμα που προκύπτει είναι σε γενικές γραμμές απλό: Εάν είναι το Bitcoin κάποια στιγμή να «ληφθεί στα σοβαρά» (κοινώς, να αναγνωριστεί από επίσημους φορείς ως μέσο συναλλαγών), τότε δεν θα έπρεπε να είναι τόσο εύκολο ή νόμιμο να χειραγωγήσει κανείς τις αγορές του- και ως εκ τούτου μάλλον είναι μακρύς ακόμα ο δρόμος προς τη «νομιμοποίηση».