Οι θεωρίες συνωμοσίας βρίσκονται παντού- ειδικά την εποχή του Ίντερνετ, της εξάπλωσης των social media και φυσικά της «μάστιγας» των fake news. Όσον αφορά στο από πού πηγάζουν τώρα, πέρα από τα έμμισθα «trolls» τα οποία εξυπηρετούν συγκεκριμένους σκοπούς παραπληροφόρησης και προπαγάνδας στο Διαδίκτυο, αξίζει να εξεταστεί το φαινόμενο στο σύνολό του, πέρα από τη σχέση και τον τρόπο λειτουργίας τους στο Ίντερνετ.
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του news.com.au, η εικόνα που έχουν πολλοί για τους «αυθεντικούς» συνωμοσιολόγους – άτομα που είναι αποκομμένα από την κοινωνία, τα οποία αρπάζουν την παραμικρή ευκαιρία για να περιγράψουν τις θεωρίες τους σε όποιον είναι (ή δεν είναι) πρόθυμος να τις ακούσει- δεν ανταποκρίνεται ακριβώς στην πραγματικότητα, βάσει νέας έρευνας, το αντικείμενο της οποίας είναι το γιατί πολλοί πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας, και γιατί τις σκέφτονται εξαρχής.
Σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα, που πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του ANU (Αυστραλιανό Εθνικό Πανεπιστήμιο) οι συνωμοσιολόγοι μπορεί να είναι νεαρής ή μεγαλύτερης ηλικίας- και δεν υπάρχει κάτι που τους κάνει αντιληπτούς εκ πρώτης όψεως.
Όπως επισημαίνει ο Dr. Κόλιν Κλάιν, επικεφαλής ερευνητής, η άνοδος της δημοτικότητάς τους αποτελεί υπαρκτή και πραγματική απειλή – όπως στην περίπτωση του αντιεμβολιαστικού κινήματος.
«Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι σε φάση ανόδου και αυτό αποτελεί πρόβλημα. Απλά δείτε την επιρροή που είχαν στον πρόσφατο πολιτικό διάλογο» σημειώνει σχετικά.
«Με το πέρασμα του χρόνου αυτές οι συνωμοσίες αρχίζουν να μειώνουν την εμπιστοσύνη του κοινού σε πράγματα όπως οι κυβερνήσεις, οι θεσμοί και ακόμα και οι γιατροί».
Νέες, ακραίες θεωρίες εμφανίζονται καθημερινά, συνήθως εξαιτίας των social media. Μία από τις πιο καινούριες έχει να κάνει με την ένοπλη επίθεση στη Φλόριντα πρόσφατα, βάσει της οποίας τα παιδιά που διαδηλώνουν κατά της οπλοκατοχής είναι «crisis actors» (βαλτοί/ ηθοποιοί) στην υπηρεσία του FBI και της ελίτ των Δημοκρατικών για να αποσταθεροποιήσουν την κυβέρνηση Τραμπ.
Ο Κλάιν και η ομάδα του χρησιμοποίησαν μια μεγάλη, διαθέσιμη στο ευρύ κοινό, βάση δεδομένων με κάθε σχόλιο στην υποκατηγορία των συνωμοσιών στο Reddit από το 2007 ως τα μέσα του 2015 για να διαπιστώσουν ποιοι συμμετείχαν στην εξάπλωση των θεωριών συνωμοσίας και γιατί. Οι διαπιστώσεις προκάλεσαν αίσθηση: «Πρέπει να συνειδητοποιήσετε ότι δεν πρόκειται απλά για ανθρώπους που είναι τρελοί και έχουν έλλειψη εμπιστοσύνης προς τα πάντα» είπε.
«Πιστεύεται ευρέως πως οι συνωμοσιολόγοι τείνουν να είναι άνθρωποι που συνδέουν κάθε συνωμοσία με οτιδήποτε άλλο...διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι, αλλά είναι απλά η κορυφή ενός πολύ μεγαλύτερο παγόβουνου».
Όπως λέει, οι πιο πολλές συνωμοσίες γίνονται δημοφιλείς όταν ένα εύρος διαφορετικών ανθρώπων και ομάδων μπορούν να τις συνδέσουν με τις δικές τους πεποιθήσεις και ατζέντες. «Κάποιοι είναι παράλογοι. Κάποιοι είναι οργισμένοι. Κάποιοι είναι άτυχοι. Κάποιοι είναι ρατσιστές. Κάποιοι είναι σκεπτικιστές» σημειώνεται στην έρευνα.
«Κάποιος μπορεί να ενδιαφέρεται για τη 9/11, κάποιος άλλος μπορεί να χρησιμοποιήσει τη θεωρία συνωμοσίας για να τροφοδοτήσει τον αντισημιτισμό του, κάποιος άλλος για να παρουσιάσει μια αντίληψη για τον έλεγχο των όπλων. Ο καθένας βρίσκει αυτό που θέλει, και όλοι συμβάλλουν στο ευρύτερο σύνολο».
Ο Κλάιν λέει ότι η έλλειψη στις αρχές, η προθυμία που έχουν πολλοί να πιστέψουν ότι οι κυβερνήσεις είναι πρόθυμες να αποκρύψουν πληροφορίες, να ασκήσουν έλεγχο και να παραπλανήσουν, οι προκαταλήψεις και μια τάση που έχουν κάποιοι να τους συναρπάζουν αντισυμβατικά αφηγήματα είναι οι παράγοντες πίσω από τις συνωμοσιολογίες.
Η μελέτη επίσης ασχολήθηκε με τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι ασχολούνται με τις θεωρίες συνωμοσίας.
«Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που δεν φαίνονται καν να πιστεύουν αυτά που λένε. Αντ’αυτού, είναι ένας τρόπος να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους για κάτι – όπως κάποιος πολιτικός ή μια ομάδα ανθρώπων» σημειώνει σχετικά ο Κλάιν.