Παρά το γεγονός ότι η υπόθεση με την ταινία «Τζόκερ», σχεδόν μονοπώλησε το ενδιαφέρον κατά τη χθεσινή συνέντευξη Τύπου, η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη ανακοίνωσε, όπως ήταν εξαρχής προγραμματισμένο, το πλαίσιο εορτασμού του Έτους Μελίνα Μερκούρη 2020, όπως και του Έτους Αντώνη Σαμαράκη. Αναφέρθηκε επίσης, στην Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2021, δηλώνοντας «στην Ελευσίνα όλα είναι κάτω από το μηδέν, και το καλλιτεχνικό πρόγραμμα και οι υποδομές» -σχετικές ανακοινώσεις αναμένονται τις επόμενες μέρες- στην ανανέωση του μνημονίου συνεργασίας για την διακίνηση προϊόντων λαθρανασκαφής στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην τροποποίηση της ΚΥΑ για τη διεύρυνση της ελεύθερης εισόδου σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία ατόμων με αναπηρία, συνταξιούχων εκπαιδευτικών, πτυχιούχων των ιστορικών και αρχαιολογικών τμημάτων των φιλοσοφικών σχολών κλπ, στη σύσταση επιτροπής για την κλιματική αλλαγή και την πολιτιστική κληρονομιά, αλλά και στο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων.
Έτος Μελίνας Μερκούρη
«Πολλά πράγματα που σήμερα είναι αυτονόητα, την εποχή εκείνη ήταν απολύτως πρωτοποριακά. Η δημιουργία των ΔΗΠΕΘΕ, για παράδειγμα, ήταν μία πρωτοβουλία της Μελίνας» είπε η Λίνα Μενδώνη, αναφερόμενη στην ανακήρυξη του 2020 σε έτος Μελίνας Μερκούρη. «Νομίζω, λοιπόν, ότι το 2020 είναι η χρονιά στην οποία πρέπει να καταλήξει το Υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με τα ίδια τα ΔΗΠΕΘΕ, με τους Δήμους και τις Περιφέρειες ποιο θα είναι το θεσμικό πλαίσιο που θα συντηρήσει και θα προσδώσει δυναμική στα θέατρα για τα επόμενα χρόνια». Και πρόσθεσε όσον αφορά τον αγώνα της Μελίνας για τα Γλυπτά του Παρθενώνα: «Το 2020 με την αφορμή μίας έκδοσης η οποία αφορά ένα συνέδριο, το οποίο οργανώθηκε υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας τον Απρίλιο του 2020, και για την οποία τώρα δουλεύουν στελέχη της Προεδρίας της Δημοκρατίας με το Υπουργείο Πολιτισμού, θα υπάρξει μία κινητοποίηση και μία πρόσκληση των επιτροπών που έχουν δημιουργηθεί σε όλον τον κόσμο, να έρθουν στην Ελλάδα και να συζητήσουμε μαζί την πολιτική και τις κατευθύνσεις που θα πρέπει να ακολουθηθούν για το θέμα αυτό» σημείωσε η υπουργός Πολιτισμού.
Επίσης, μία μεγάλη έκθεση την οποία θα οργανώσει το Υπουργείο Πολιτισμού μέσα στο 2020, -με υλικό το οποίο αφορά τη Μελίνα, κοστούμια της, συνεντεύξεις της, αφίσες από τις κινηματογραφικές ταινίες- παράλληλα με ένα ξεχωριστό κινηματογραφικό αφιέρωμα και μία σειρά μουσικών εκδηλώσεων
«Είναι προφανές ότι ο όλος εορτασμός του έτους δεν γίνεται μόνο από το Υπουργείο Πολιτισμού, αλλά γίνεται σε απόλυτη συνεργασία και ταύτιση με το Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη. Η κ. Μανουέλα Παυλίδου και ο κ. Χριστόφορος Αργυρόπουλος, η κ. Παυλίδου είναι εδώ παρούσα μαζί με τον κ. Λιόντο, ο οποίος είχε γνωρίσει πολύ καλά τη Μελίνα και συνεχίζει να υποστηρίζει το ίδρυμα, εννοείται ότι θα είναι μέλη της τιμητικής επιτροπής, όπως μέλος της τιμητικής επιτροπής θα είναι ο κ. Λιγνάδης, ηθοποιός, σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, υπό την προεδρία του πρώην Υπουργού Πολιτισμού του κ. Ζακ Λανγκ». Τέλος, το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα το οποίο είχε πρωτεύοντα ρόλο στην πολιτιστική πρωτεύουσα της Αθήνας, μία ιδέα της Μελίνας, είχε οργανώσει μία μεγάλη έκθεση την οποία εγκαινίασε η Μελίνα και τώρα, θα οργανώσει σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού, μία καινούρια έκθεση για τη Μελίνα.
Έτος Αντώνη Σαμαράκη
Η κήρυξη του 2020 ως Έτος Αντώνη Σαμαράκη είχε αποφασιστεί από την κ. Ζορμπά ως υπουργό Πολιτισμού, η οποία είχε συγκροτήσει και την επιτροπή, που θα ασχοληθεί με το αφιερωματικό έτος, υπενθύμισε η κ. Μενδώνη, παρουσία της κ. Ελένης Σαμαράκη, η οποία «συνεργάζεται σε όλα τα επίπεδα για την πραγματοποίηση των εκδηλώσεων για το «Έτος Σαμαράκη» που θα περιλαμβάνει ένα αφιερωματικό λεύκωμα με θέμα «Αντώνης Σαμαράκης, ο άνθρωπος και συγγραφέας. Ο 20ος αιώνας στην Ελλάδα και στον κόσμο». Αντίστοιχη έκθεση θα οργανωθεί στην Αθήνα με τη συνεργασία της Βουλής των Ελλήνων, η οποία έχει το Αρχείο Σαμαράκη. Μία σειρά από εκδηλώσεις στην Ελλάδα και στην Κύπρο που θα αφορούν προβολές ταινιών μικρού και μεγάλου μήκους εμπνευσμένες από το έργο του Σαμαράκη, θεατροποιημένες αναγνώσεις και παραστάσεις για το έργο του, δημιουργία νέων έργων εμπνευσμένων από το έργο του μεγάλου συγγραφέα. Θα υπάρξουν πρόδρομες εκδηλώσεις στο Λονδίνο και στο Παρίσι σε συνεργασία με τις έδρες Ελληνικών Σπουδών, τις πρεσβείες και τα πολιτιστικά ιδρύματα. Ένα μεγάλο συνέδριο με θέμα «Ο Αντώνης Σαμαράκης και η μικρή φόρμα».
Μνημόνιο συνεργασίας Ελλάδας - ΗΠΑ
Η υπουργός Πολιτισμού αναφέρθηκε επίσης, στην ανανέωση του μνημονίου συνεργασίας που εμποδίζει την παράνομη είσοδο πολιτιστικών αγαθών στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Η α’ φάση του μνημονίου είχε υπογραφεί το 2011 με διαδικασία η οποία είχε ξεκινήσει το 2002. Το 2016 συμπληρωνόταν η 5ετής ισχύς του μνημονίου και βάσει των συμφωνημένων έπρεπε να ανανεωθεί. Αυτό και έγινε. Από το 2016 έπρεπε να γίνει, δεν έγινε τότε, έγινε με τρία χρόνια καθυστέρηση, προχθές, τον Οκτώβριο του 2019.
Βεβαίως ίσχυε το πλαίσιο προστασίας, διότι οι Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και οι Υπηρεσίες του Υπουργείου Εξωτερικών είχαν φροντίσει να διασφαλίσουν με ρηματικές διακοινώσεις ότι δεν θα υπήρχε κενό. Παρόλα αυτά η εικόνα που δίνεται, μία σύμβαση η οποία είναι ευνοϊκή για την Ελλάδα, απολύτως ευνοϊκή για την Ελλάδα, να μην κυρώνεται από την Βουλή των Ελλήνων, δημιουργεί όπως αντιλαμβάνεστε μία δυσάρεστη εικόνα στο άλλο συμβαλλόμενο μέρος, εν προκειμένω τις ΗΠΑ. Αυτό το οποίο ελέχθη κατά κόρον στη συζήτηση στη Βουλή, ήταν γιατί το μνημόνιο περιορίζεται μέχρι τον 15ο αιώνα και δεν καλύπτει τουλάχιστον μέχρι το 1830, στοιχιζόμενο με τον Ν.3028/2002, δηλαδή τον νόμο περί αρχαιοτήτων». Στόχος για την επόμενη 5ετία «για την τρίτη, δηλαδή, υπογραφή συμφωνίας, η οποία θα ξεκινήσει πολύ σύντομα, τους επόμενους μήνες» είναι να φτάσει στο 1800, σημείωσε η κ. Μενδώνη. «Το 2021 είναι πολύ κοντά, άρα, εάν θέλουμε να πετύχουμε νέους όρους, η διαπραγμάτευσή μας με τις Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να ξεκινήσει τάχιστα».
Κλιματική αλλαγή και μνημεία
Τον Σεπτέμβρη, με αφορμή τη Σύνοδο Κορυφής για το κλίμα στον Ο.Η.Ε. σε ένα προκαταρκτικό event, πριν την Σύνοδο Κορυφής, η Ελλάδα εξέθεσε την πρωτοβουλία της σχετικά με τις συνέπειες που έχει η κλιματική αλλαγή και τα φαινόμενα που σχετίζονται με αυτήν, στην πολιτιστική κληρονομιά, επιπτώσεις άμεσες και έμμεσες.
«Η πρωτοβουλία αυτή της ελληνικής κυβέρνησης βρήκε πολύ θετική ανταπόκριση πολλών κρατών-μελών, ήδη περισσότερα από 40 κράτη έχουν προσυπογράψει την πρωτοβουλία αυτή, το θετικόν της πρωτοβουλίας αυτής, αλλά και ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών. Ανάμεσα στις πρωτοβουλίες της ελληνικής κυβέρνησης για το θέμα, ήταν η σύσταση μιας επιτροπής, ακριβώς για την κλιματική αλλαγή και την πολιτιστική κληρονομιά, την οποία συγκροτήσαμε με πολύ συγκεκριμένο αντικείμενο, και η οποία αποτελείται από στελέχη, ειδικούς επιστήμονες της ακαδημαϊκής κοινότητας και του Υπουργείου Πολιτισμού. Πρόεδρος της επιτροπής είναι ο καθηγητής κ. Κώστας Καρτάλης, Καθηγητής στο Ε.Κ.Π.Α. της Αθήνας, ειδικός για τα θέματα αυτά [...] Το βασικό αντικείμενο της συγκεκριμένης επιτροπής είναι η διαμόρφωση κατευθυντηρίων γραμμών στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής».
Ελεύθερη είσοδος σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία ατόμων με αναπηρία
Στο ΚΑΣ της Τρίτης 22 Οκτωβρίου, εισάγεται η τροποποίηση της ΚΥΑ που αφορά τον καθορισμό αντιτίμου επίσκεψης οργανωμένων αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων, μνημείων και μουσείων, απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής αντιτίμου.
«Αυτή είναι μία απόφαση, μία ΚΥΑ, η οποία έχει δημοσιευθεί την 1η Ιουλίου του 2019, 7 μέρες δηλαδή πριν τις εκλογές, βάσει γνωμοδότησης του ΚΑΣ στις 13-3-2019. Μεσολάβησαν αρκετοί μήνες και εντωμεταξύ εξαγγέλθηκαν εκλογές προκειμένου να υπογραφεί αυτή η απόφαση, η οποία δεν εφαρμόστηκε αμέσως, αλλά προέβλεπε χρόνο εφαρμογής την 1η Νοεμβρίου του 2019. Όποτε και αν γινόντουσαν οι εκλογές, Ιούλιο ή Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο, την 1η Νοεμβρίου θα είχαν γίνει. Επομένως η προηγούμενη κυβέρνηση κληροδότησε στην όποια νέα Κυβέρνηση μία βραδυφλεγή βόμβα, η οποία ήταν δεδομένο ότι θα δημιουργούσε πλήθος διαμαρτυριών, όπως και προκάλεσε. Ομολογώ ότι δεν μπόρεσα να βρω διαμαρτυρίες τον Μάρτιο ή τον Ιούλιο. Οι διαμαρτυρίες διατυπώθηκαν τώρα, ενόψει της εφαρμογής» είπε η κ. Μενδώνη.
«Καταρχήν θεωρούμε ότι άτομα τα οποία έχουν προβλήματα αναπηρίας, ανεξαρτήτως του βαθμού αναπηρίας, θα πρέπει να έχουν δικαίωμα ελέυθερης πρόσβασης στους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία. Σας έχω ξαναπεί ότι θεωρούμε ότι είναι εξαιρετικά υποτιμητικό, το έχω πει και στις προγραμματικές δηλώσεις, να ζητάμε στην είσοδο αρχαιολογικών χώρων και μουσείων πιστοποιητικά αναπηρίας. Γι’ αυτό και η νέα αυτή πρόβλεψη εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχεδιασμό, το έχω ξαναπεί, ο στόχος μας είναι μέσα στο 2020 να υπάρξει μία ψηφιακή κάρτα πολιτισμού, η οποία θα αντικαταστήσει και την παλιά κάρτα πολιτισμού, αυτή η οποία είχε θεσπιστεί επί Ευάγγελου Βενιζέλου και καταργήθηκε 3 χρόνια πριν, το 2016 καταργήθηκε, προκειμένου όσοι δικαιούνται, επομένως και τα άτομα με αναπηρία, να μπορούν με την απλή αυτή κάρτα, χωρίς προσβλητικές διαδικασίες, να μπαίνουν ελευθέρας στους αρχαιολογικούς χώρους και στα μουσεία.
Επίσης, διευρύνεται το δικαίωμα δωρεάν πρόσβασης, το οποίο έχουν τα μέλη του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος, και στα αντίστοιχα επιμελητήρια των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ενιαίου οικονομικού χώρου. Ελεύθερη είσοδο θα έχουν οι συνταξιούχοι εκπαιδευτικοί της Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας και της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, οι πτυχιούχοι των ιστορικών και αρχαιολογικών τμημάτων των φιλοσοφικών σχολών, των σχολών αρχιτεκτονικής, των σχολών καλών τεχνών, των σχολών συντήρησης αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, συμπεριλαμβανομένων και των τεχνικών συντήρησης αρχαιοτήτων και έργων τέχνης.
«Κάποιος βέβαια θα έρθει να πει: Μα όλο αυτό αποβαίνει εις βάρος των δημοσίων οικονομικών, διότι το Υπουργείο Πολιτισμού και το Ταμείο Αρχαιολογικών Χώρων χάνουν κάποια σημαντικά χρήματα. Καταρχήν να τονίσω για άλλη μία φορά και το λέω εγώ που υποστηρίζω σταθερά ότι ο πολιτισμός είναι οικονομικό μέγεθος, είναι αναπτυξιακό εργαλείο, είναι ανάπτυξη, ότι η τιμολογιακή πολιτική στα μνημεία, τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία δεν μπορεί να είναι μόνο εισπρακτική πολιτική. Πρέπει να αφορά σε ευρύτερες κοινωνικές, αναπτυξιακές και περιφερειακές πολιτικές
Και να σας δώσω ένα παράδειγμα, έναν αριθμό, να σας πω ότι την Ημέρα Τουρισμού, πριν από μερικές μέρες που ήταν η Ημέρα Τουρισμού, στην Ακρόπολη οι επισκέπτες έφτασαν περίπου τις 21.000. Αυτό χοντρικά σημαίνει περίπου 190.000-195.000 έσοδα. Σας βεβαιώ ότι όταν υπήρχε το δικαίωμα πρόσβασης σε αυτές όλες τις κατηγορίες σε καμία περίπτωση ο αριθμός αυτών των ομάδων που θέλουμε να εντάξουμε και μας ενδιαφέρουν να εντάξουμε στην πολιτική του πολιτισμού δεν έφτασε το νούμερο αυτό. Σας το λέω απλώς για να έχουμε μία τάξη μεγέθους όταν λέμε δωρεάν εισιτήρια και όταν αποφασίζουμε κάποιες μέρες του χρόνου να είναι χωρίς εισιτήριο η επίσκεψη» τόνισε η κ. Μενδώνη.
«Στην Ελευσίνα όλα είναι κάτω από το μηδέν»
Αναφερόμενη στην Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2021, η υπουργός Πολιτισμού συνόψισε τα συμπεράσματα της σε μία φράση: «Στην Ελευσίνα όλα είναι κάτω από το μηδέν».
«Όλα. Και το καλλιτεχνικό πρόγραμμα και οι υποδομές. Βρισκόμαστε σε μία συνεχή επαφή με τη νέα Δημοτική Αρχή, η οποία πρέπει και εκείνη να αναλάβει δράση. Μην ξεχνάμε ότι το Υπουργείο Πολιτισμού έχει εμπλοκή στις Πολιτιστικές Πρωτεύουσες, αλλά κατά κύριο λόγο, η Πολιτιστική Πρωτεύουσα διοργανώνεται από τον οικείο δήμο και τις δικές του υπηρεσίες ή τους δικούς του φορείς. Παρ’ όλα αυτά, όπως έχω πει και στις προγραμματικές δηλώσεις, η Ελευσίνα μάς ενδιαφέρει. Θα είναι πολύ υποτιμητικό για την Ελλάδα να μην μπορέσει το 2021 να πραγματοποιήσει την Πολιτιστική Πρωτεύουσα στην Ελευσίνα. Για αυτό και το Υπουργείο Πολιτισμού, έχω, εδώ project manager είναι ο κ. Γιατρομανωλάκης. Προσπαθεί με συγκεκριμένα μέτρα τα οποία θα λάβει, είναι να καλύψει τον χαμένο χρόνο. Το βέβαιο είναι ότι από το 2016 τον Νοέμβριο που ανελήφθη η Πολιτιστική Πρωτεύουσα στην Ελευσίνα, μέχρι σήμερα, δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα, ούτε στο επίπεδο των υποδομών, ούτε στο επίπεδο του καλλιτεχνικού προγράμματος. Είναι λόγια, λόγια, λόγια».
Όπως είπε ο γενικός γραμματέας Σύγχρονου Πολιτισμού κ. Γιατρομανωλάκης «το θέμα είναι πώς ακριβώς μπορούμε άμεσα και αποτελεσματικά, και με ποιες κινήσεις και ποιες αλλαγές, να γίνουν, όχι μόνο απλώς να πούμε ότι σώζουμε την Πολιτιστική Πρωτεύουσα, αλλά κάνουμε πραγματικά μία σωστή διοργάνωση. Ο χώρος προσφέρεται. Είναι ένα πολύ ενδιαφέρον project, το οποίο, δυστυχώς, οι άνθρωποι που είχαν επιφορτιστεί με την ευθύνη του, δεν του απέδωσαν τον απαιτούμενο σεβασμό, και επομένως, αυτή τη στιγμή είμαστε, όπως λέει και η κ. Υπουργός, υπό το μηδέν. Αυτό πάμε να δούμε πώς μπορούμε να θεραπεύσουμε». Και διευκρίνισε: «Πρώτα από όλα, είναι ένα Διοικητικό Συμβούλιο το οποίο το ορίζει ο Δήμος. Ο Δήμος είναι υπεύθυνος, επομένως ο Δήμος ξέρει και την απάντηση. Επίσης άλλο Διοικητικό Συμβούλιο, άλλη η ομάδα που τρέχει την «Ελευσίνα Α.Ε.». Είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Το Διοικητικό Συμβούλιο έχει παραιτηθεί, άρα πρέπει να μπει άλλο. Αυτό».
ΤΑΠ: ΕΔΕ και απόδοση ποινικών ευθυνών
Απαντώντας σε ερώτηση για το ΤΑΠ, η κ. Μενδώνη είπε ότι «το πρόβλημα που υπάρχει είναι δύο έλεγχοι. Μία έκθεση κατασταλτικού ελέγχου για τα έτη ’14, ’15 και ’16, και το πόρισμα μίας ένορκης διοικητικής εξέτασης που αφορά στο θέμα της μεταφορικής εταιρείας. Στο θέμα της έκθεσης του κατασταλτικού ελέγχου σας λέω απλώς ημερομηνίες και ο καθείς μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του, κατετέθη η έκθεση, έχει σταλεί στο ΤΑΠ και στο Υπουργείο Πολιτισμού, στις 23 Απριλίου του 2019. Μέχρι σήμερα καμία Υπηρεσία, του ΤΑΠ εννοώ μέχρι σήμερα, μέχρι τη στιγμή που παρενέβη η Πρόεδρος και το νέο Διοικητικό Συμβούλιο το Τ.Α.Π. δεν είχε κάνει καμία ενέργεια σε σχέση με τις συστάσεις τις οποίες υποδεικνύει ο καταστατικός έλεγχος. Επίσης, η έκθεση αυτή δεν ετέθη υπηρεσιακά υπόψη του νέου Διοικητικού Συμβουλίου και της Προέδρου. Την έκθεση την είχα ζητήσει εγώ από την προηγούμενη πρόεδρο, την κ. Σιδηροπούλου, η οποία την έστειλε στον γραφείο μου και εγώ την κοινοποίησα στο νέο Διοικητικό Συμβούλιο και στην πρόεδρο. Ήδη εδώ από τον Απρίλη υπάρχει μία σημαντική υστέρηση, γιατί δεν έγινε κάτι; Είτε από το ΤΑΠ είτε από την πολιτική ηγεσία. Το πόρισμα για την μεταφορική. Τον Ιανουάριο του 2019 ο αρμόδιος υπηρεσιακός παράγων ο οποίος διενήργησε την ένορκη διοικητική εξέταση κατέθεσε στον τότε υφυπουργό το δεύτερο πόρισμα της ΕΔΕ για την μεταφορική. Κατέληγε την παραπομπή σε πειθαρχικό. Από τον Ιανουάριο μέχρι το τέλος περίπου του Αυγούστου, στις 22 Αυγούστου, που επαύθη το προηγούμενο Δημοτικό Συμβούλιο του ΤΑΠ, δεν είχε γίνει κάτι, δηλαδή δεν συζητήθηκε ποτέ το θέμα στο Διοικητικό Συμβούλιο του ταμείου. Βέβαια, ο υφυπουργός είχε αποστείλει τον Απρίλιο, 25 Απριλίου, μηνυτήρια αναφορά στην Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου κατά παντός υπευθύνου. Γι’ αυτό το θέμα σήμερα έχει κληθεί και η Πρόεδρος του ΤΑΠ από τον αρμόδιο ανακριτή. Από τη μια δηλαδή, εστάλη στην Εισαγγελία και στην Εισαγγελία Διαφθοράς, από την άλλη, όμως, σε ό,τι αφορά το ποινικό σκέλος και τις διοικητικές διαδικασίες, δηλαδή τη διαλεύκανση του θέματος σε διοικητικό επίπεδο, δεν έχει γίνει τίποτα».