Νέα στοιχεία από το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Πόρων (WRI) δείχνουν ότι το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού αντιμετωπίζει εξαιρετικά υψηλό «υδατικό στρες» (water stress) κάθε χρόνο, καταναλώνοντας τακτικά σχεδόν όλο το διαθέσιμο νερό του, ενώ τουλάχιστον το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού - περίπου 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι - ζει κάτω από συνθήκες έντονου υδατικού στρες για τουλάχιστον ένα μήνα το χρόνο.
Το επίπεδο αυτό του υδατικού στρες θέτει σε κίνδυνο τις ζωές, τις θέσεις εργασίας, τα τρόφιμα και την ενεργειακή ασφάλεια των ανθρώπων. Το νερό είναι κεντρικής σημασίας για την ανάπτυξη των καλλιεργειών και την εκτροφή ζώων, την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τη διατήρηση της ανθρώπινης υγείας και την επίτευξη των παγκόσμιων κλιματικών στόχων.
Χωρίς καλύτερη διαχείριση του νερού, η αύξηση του πληθυσμού, η οικονομική ανάπτυξη και η κλιματική αλλαγή είναι έτοιμη να επιδεινώσουν την κατάσταση.
Τι είναι το υδατικό στρες και τι το προκαλεί;
Το υδατικό στρες είναι μια μέτρηση σχετικά με το πόσο από το διαθέσιμο νερό πρέπει να χρησιμοποιήσει μια χώρα για να καλύψει τη ζήτηση. Σε όλο τον κόσμο, η ζήτηση του νερού υπερβαίνει τη διαθέσιμη παροχή και συγκεκριμένα έχει υπερδιπλασιαστεί από το 1960.
Το WRI λέει ότι οι χώρες αντιμετωπίζουν «ακραίο υδατικό στρες» όταν χρησιμοποιούν πάνω από το 80% των ανανεώσιμων πηγών νερού κάθε χρόνο.
Όσο υψηλότερο είναι το υδατικό στρες, τόσο πιο ευάλωτη είναι μια χώρα σε λειψυδρία, ειδικά σε περιόδους αυξημένης ζήτησης, όπως κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα.
Η αυξημένη ζήτηση νερού είναι συχνά το αποτέλεσμα αυξανόμενων πληθυσμών και βιομηχανιών, όπως η αρδευόμενη γεωργία, η κτηνοτροφία, η παραγωγή ενέργειας και η μεταποίηση. Εν τω μεταξύ, η έλλειψη επενδύσεων σε υποδομές νερού, οι μη βιώσιμες πολιτικές χρήσης του νερού ή η αυξημένη μεταβλητότητα λόγω της κλιματικής αλλαγής μπορούν ακόμη να επηρεάσουν τη διαθέσιμη παροχή νερού.
Το υδατικό στρες, η αναλογία της ζήτησης νερού προς την παροχή των ανανεώσιμων πηγών, μετρά τον ανταγωνισμό για τους τοπικούς υδάτινους πόρους. Όσο μικρότερο είναι το χάσμα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, τόσο πιο ευάλωτο είναι ένα μέρος σε έλλειψη νερού. Μια χώρα που αντιμετωπίζει «ακραίο υδατικό στρες» σημαίνει ότι χρησιμοποιεί τουλάχιστον το 80% του διαθέσιμου εφοδιασμού της, «υψηλό υδατικό στρες» σημαίνει ότι αποσύρει το 40% του εφοδιασμού της.
Χωρίς παρέμβαση -όπως επενδύσεις σε υποδομές ύδρευσης και καλύτερη διακυβέρνηση των υδάτων- το υδατικό στρες θα συνεχίσει να επιδεινώνεται, ιδιαίτερα σε μέρη με ραγδαία αυξανόμενο πληθυσμό και οικονομίες.
Τα αποτελέσματα για την οικονομία και τη γεωργική παραγωγή
Η έλλειψη νερού μπορεί να οδηγήσει σε βιομηχανικές διακοπές, διακοπές ενέργειας και απώλειες γεωργικής παραγωγής -όπως αυτές που παρατηρούνται ήδη στην Ινδία, όπου η έλλειψη νερού για την ψύξη των θερμικών ηελκτροπαραγωγικών σταθμών μεταξύ 2017 και 2021 είχε ως αποτέλεσμα να χαθεί τόση ενέργεια όση ηλεκτρική ενέργεια θα αρκούσε για να τροφοδοτούνται 1,5 εκατομμύρια ινδικά νοικοκυριά για πέντε χρόνια. Η αποτυχία εφαρμογής καλύτερων πολιτικών διαχείρισης των υδάτων θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλειες ΑΕΠ στην Ινδία, την Κίνα και την Κεντρική Ασία 7% έως 12% και 6% σε μεγάλο μέρος της Αφρικής έως το 2050, σύμφωνα με την Παγκόσμια Επιτροπή για την Προσαρμογή.
Η παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια βρίσκεται επίσης σε κίνδυνο. Ήδη, το 60% της παγκόσμιας αρδευόμενης γεωργίας αντιμετωπίζει εξαιρετικά υψηλό υδατικό στρες -ιδιαίτερα όσον αφορά το ζαχαροκάλαμο, το σιτάρι, το ρύζι και το καλαμπόκι. Ωστόσο, για να τραφούν 10 δισεκατομμύρια άνθρωποι μέχρι το 2050, ο κόσμος θα χρειαστεί να παράγει 56% περισσότερες θερμίδες τροφίμων από ό,τι το 2010 - όλα αυτά αντιμετωπίζοντας το αυξανόμενο στρες στο νερό καθώς και τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής, όπως η ξηρασία και οι πλημμύρες.
Η κατάσταση αναμένεται να χειροτερέψει
Μέχρι το 2050, επιπλέον 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι αναμένεται να ζουν με εξαιρετικά υψηλό υδατικό στρες, ακόμα κι αν η άνοδος της θερμοκρασίας περιοριστεί στους 1,3 έως 2,4 βαθμούς C μέχρι το 2100, πράγμα που αποτελεί αισιόδοξο σενάριο.
Η παγκόσμια ζήτηση νερού προβλέπεται να αυξηθεί κατά 20% έως 25% έως το 2050, ενώ ο αριθμός των λεκανών απορροής που αντιμετωπίζουν υψηλή μεταβλητότητα από έτος σε έτος, αναμένεται να αυξηθεί κατά 19%.
Για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, αυτό σημαίνει ότι το 100% του πληθυσμού θα ζει με εξαιρετικά υψηλό υδατικό στρες μέχρι το 2050. Αυτό είναι πρόβλημα όχι μόνο για τους καταναλωτές και τις βιομηχανίες που εξαρτώνται από το νερό, αλλά και για την πολιτική σταθερότητα.
Ποιες είναι οι χώρες με το υψηλότερο υδατικό στρες- Η θέση της Ελλάδας
Οι περιοχές που βρίσκονται κάτω από τη μεγαλύτερη πίεση είναι η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική, όπου το 83% του πληθυσμού εκτίθεται σε εξαιρετικά υψηλό υδατικό στρες και η Νότια Ασία, όπου το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται σε 74%.
Η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις 25 χώρες - συγεγκριμένα στη 19η θέση- που εκτίθενται επί του παρόντος σε εξαιρετικά υψηλό υδατικό στρες ετησίως, που σημαίνει ότι χρησιμοποιούν πάνω από το 80% του ανανεώσιμου νερού τους για άρδευση, κτηνοτροφία, βιομηχανία και οικιακές ανάγκες.
1. Μπαχρέιν
2. Κύπρος
3. Κουβέιτ
4. Λίβανος
5. Ομάν
6. Κατάρ
7. Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
8. Σαουδική Αραβία
9. Ισραήλ
10. Αίγυπτος
11. Λιβύη
12. Υεμένη
13. Μποτσουάνα
14. Ιράν
15. Ιορδανία
16. Χιλή
17. Σαν Μαρίνο
18. Βέλγιο
19. Ελλάδα
20. Τυνησία
21. Ναμίμπια
22. Νότια Αφρική
23. Ιράκ
24. Ινδία
25. Συρία
(Πηγή: WRI)